İstanbul’un Barajları Depreme Dayanıklı mı?

İstanbul’a Ömerli Barajı, Darlık Barajı, Elmalı 1 ve 2 Barajları, Terkos Barajı, Alibeyköy Barajı, Büyükçekmece Barajı Sazlıdere Barajı, Istrancalar Barajları (Düzdere Barajı, Kuzuludere Barajı, Büyükdere Barajı, Sultan bahçedere Barajı, Elmalıdere Barajı), Kazandere Barajı, Pabuçdere Barajı olmak üzere 11 adet barajdan içme ve kullanma suyu temin edilmektedir. Günde temin edilen yaklaşık 3 milyon m3 suyun yaklaşık üçte biri de Melen nehrinden şimdilik pompalarla basılıyor. 

İstanbul’daki içme ve kullanma suyu barajları Avrupa ve Anadolu yakalarındaki su toplama havzalarına yayılmıştır. Bulundukları farklı bölgelerden dolayı beklenen depremin fay hattına farklı mesafelerde ve farklı zemin özelliklerinin üzerinde bulunmaktadır. Bu nedenle muhtemel İstanbul depreminden farklı şekilde etkilenmeleri beklenmektedir. Barajları etkiyecek olan maksimum deprem ivmeleri ile bunun oluşturacağı deprem kuvvetleri de farklı olacaktır.   

İstanbul barajlarının bazıları DSİ İstanbul bölge müdürlüğünün kontrolünde yapılmış, bazıları ida İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu barajlardaki depreme dayanıklılık tasarım kriterleri İstanbul’un depremselliği ve barajlarının bulunduğu bölgeler ve diğer etkiler dikkate alınarak belirlenmiştir. Barajların proje ve inşaatları da buna göre gerçekleştirilmiştir.  

Marmara Denizi’ndeki bir depremden, deprem dalgalarından elbette her yapı gibi İstanbul’daki barajlar da etkilenebilir. Ancak Türkiye’de bugüne kadar baraj tasarımı ve inşaatlarında uygulanan kriterler  barajlarımızda ciddi bir hasarın ortaya çıkmasını önlemiştir. Bu kriterler İstanbul’daki barajlarda da uygulanmıştır. Ancak İstanbul’da beklenen depremin büyüklüğü ve şiddeti konusundaki bilimsel  çalışmalar arttıkça İstanbul’daki bazı barajların depreme karşı dayanımlarının  incelenmesi ve gerektiğinde güçlendirilmesi gündeme gelmiştir. 

Barajlar inceleme altında 

Bu kapsamda DSİ tarafından yapılan  ve işletmesi sürdürülen 4 adet barajla, İSKİ tarafından yapımı ve işletmesi gerçekleştirilen 4 adet barajda depreme karşı dayanımlarını inceleme ve güçlendirme çalışmalarına başlanmıştır. 

İstanbul’da Avrupa yakasındaki barajların muhtemel depremin etkilerini daha güçlü olarak hissedecekleri ve daha fazla etkilenebilecekleri söylenebilir. 

Öncelikle İstanbul’daki barajların tümünde, deprem hareketlerini kaydeden deprem kayıt cihazları Kuvvetli Hareket İvme Sismografları (SMA) nın kontrolü ve gerektiğinde yenilenmesi gereklidir.  

Bu barajlardaki çeşitli cihazlarla ve SMA türü deprem kayıtçıları ile kesintisiz olarak şekil değiştirme (deformasyon) ve hareketlerinin izlenmesinde fayda vardır. İstanbul’da beklenen büyük depremden daha küçük şiddetli depremler sırasında elde edilecek verilerle barajların durumu incelenip muhtemel zayıf noktalar tespit edilebilir. Bu bilgiler ilave güçlendirme çalışmalarında kullanılabilir. 

Bize ulaşan bilgilere göre İstanbul’un içme ve kullanma suyu barajlarının 8’inde inceleme ve güçlendirme çalışmalarına başlanmıştır. Bu barajlarda beklenen deprem ivmesi ve kuvvetleri öncelikle barajın tasarım kriterleri dikkate alınarak tahkik edilmektedir. Bu çalışmalar sonrasında ihtiyaç duyulması durumunda barajın tipi ve diğer özellikleri dikkate alınarak güçlendirme çalışmaları gerçekleştirilmektedir.