Parti Oyları ve İki Seçim Arası Durum Analizi

Gelin bugün biraz analizlere devam edelim.

Milletvekili seçim sonuçları büyük bir anket olarak kabul edilebilir.

Meclis milletvekili dağılımı pek işimize yaramayacak, çünkü seçim kanunu değişti.

Ama partilerin almış oldukları oylar bir önceki meclis seçimi ile karşılaştırıldığında bazı konularda bizi çok iyi aydınlatacaktır.

2018 yılı seçimlerinde yurtiçi ve yurtdışı seçmen sayısı 59 milyon 367 bin 469 imiş.

2023 seçimlerinde ise bu sayı 64 milyon 145 bin 504 oldu.

Yani seçmen sayısındaki artış oranı aradan geçen 5 yılda %8,05 olmuş.

Öncelikle bu oranın Türkiye'nin bu beş yıldaki nüfus artış oranına göre çok daha fazla olduğuna dikkat çekmek isterim!

2017 sonu itibariyle nüfusumuz 80 milyon 810 bin 525 iken, 2022 sonu itibariyle nüfusumuz 85 milyon 279 bin 553 olmuş.

Dolayısıyla 5 yıl için nüfus artış oranı %5,53 olmuş!

Bu iki oran arasındaki fark %2,52 olduğuna göre bu durumda 2023 yılı seçmen sayısı içerisinde yaklaşık olarak 1,5 milyon fazladan seçmen olduğunu söyleyebiliriz.

Bu fark belki de 18 yaşına gelip de seçmen olanlardaki aşırı artıştan kaynaklanıyor olabilir, ancak bence maalesef bunun beş yıl içerisinde vatandaşlık verilen yabancı seçmen sayısı olması kuvvetle muhtemel gibi görünüyor!

Bu dediğim sadece bir şüphe tabii ki! Tam doğru bilgi İç İşleri Bakanlığı ya da istatistik enstitüsü tarafından mutlaka biliniyordur.

Bu ayrıntıyı hatırlattıktan sonra biz analize devam edelim isterseniz.

2018 yılı seçimlerinde yurtiçi ve yurtdışı geçerli oy sayısı 50 milyon 137 bin 175 imiş.

2023 seçimlerinde ise henüz YSK sitesinde halka açık listeler açıklanma da, basında çıkan sonuçlara göre bu sayı 54 milyon 796 bin 49 olmuş görünüyor.

Oranlarsak geçerli oylarda artış oranı %9,29 çıkıyor.

Yani bu orandan anlayabileceğimiz diğer bir bilgi de bu seçimlerde geçersiz oylar bir önceki seçime göre daha az olmuş demek ki.

Bu oran partilerin her iki seçimde aldıkları oyları karşılaştırırken baz olarak alacağımız oran olacak.

Oylarını bu oranın üstünde artırmış olan partiler bu seçimde daha başarılı, altında kalanlar ise başarısız sayılabilir.

Analizler için mecburen geçerli oyları kullanmak zorunda olduğumuz için 5 yılda seçmenlerin oy verirken daha az hata yapmalarını olumlu olarak kabul ederek biz analize devam edelim.

Karşılaştırmaları öncelikle mecliste grubu olan partiler bazında yapacağım, çıkan farkları irdelerken ise zaten diğer partileri de gündeme getirmek durumunda kalacağım için bunun bir haksızlık olmayacağını düşünüyorum.

Başlayalım isterseniz.

Önce Ak Parti ile başlayalım.

2018 seçimlerinde Ak Parti'nin aldığı oy 21 milyon 338 bin 693 olmuş. 2023 seçim sonuçlarında ise 19 milyon 387 bin 412 oy.

İlk göze çarpan Ak Parti'nin bırakın seçmen sayısındaki olası %9,29 artışı, 2018 yılındakinden bile daha düşük oy aldığı görülüyor. Oranlarsak olması gereken 23 milyon 321 bin 538 oy iken, 3 milyon 934 bin 126 seçmen Ak Parti'ye oy vermekten vaz geçmiş diyebiliriz. Bu durumda Ak Parti olması gerekenden %16,87 oy kaybına uğramış.

Cumhur ittifakından devam edelim.

2018 seçimlerinde MHP 5 milyon 565 bin 331 oy almış. 2023 seçimlerinde ise oyu 5 milyon 484 bin 515 olarak gerçekleşmiş.

Yine 2018'de aldığı oyu %9,29 ile artırarak olması gerekeni hesaplarsak bu seçimlerde 6 milyon 82 bin 350 oy alması beklenirdi. Ancak bu oydan 597 bin 835 oy daha az almış. Bu durumda MHP de olması gerekenden %9,83 oy kaybına uğramış.

Ak Parti ve MHP'nin 2018 yılı oy oranına göre bu seçimlerde olması gereken oylarından toplam kayıpları bu durumda 4 milyon 531 bin 961 oy oluyor.

2023 seçimlerinde Cumhur ittifakına katılmış olan diğer partilerin oyları ise 2 milyon 62 bin 528. Yani her halükârda ittifaka katılan yeni partiler de olsa ittifak 2 milyon 469 bin 433 oy kaybetmiş olarak görünüyor.

Buna yukarıda bahsettiğim 1 buçuk milyonluk şüpheli seçmen artışını da katarsak, aslında Cumhur ittifakının alabildiği oylar gerçekten büyük oranda düşmüş diyebiliriz.

 

***

Gelelim Millet İttifakı cephesine.

2018 seçimlerinde CHP'nin oyları 11 milyon 354 bin 190 olarak gerçekleşmiş. 2023 seçiminde ise bu oy 13 milyon 791 bin 299 olarak görünüyor.

Olması gereken yine %9,29 seçmen artışı ile 12 milyon 408 bin 994 olarak hesaplanabilir.

Bu durumda CHP oylarını olması gerekenden 1 milyon 382 bin 305 oy daha fazla artırmış. Bu oy farkı muhtemelen bu seçimlerde CHP parti listelerinden seçime katılan diğer partilerin oyları olabilir. Özellikle de geçen seçimlerde Saadet Partisi'nin ayrıca aldığı 672 bin 139 oyu katsayımızla artırıp bu farktan düşersek gerçekte CHP'nin oylarındaki artış 647 bin 724 oy seviyesine iner ki, bu da ittifaka katılan yeni partilerin oy oranlarının beklenenden oldukça düşük olduğunun bir ispatı denebilir.

Tabii bunu söyleyebilmek için önce CHP'den dışarıya diğer başka partilere kaçan oyları da hesaplamamız gerekecek.

Bu partiler Memleket Partisi ve TİP olarak düşünülebilir. Zafer Partisi'ni ise İYİ Parti'nin oylarını irdelerken dikkate almak daha doğru olacaktır.

Bu durumda Memleket Partisi'nin aldığı 502 bin 802 oy ve TİP'in aldığı 940 bin 230 oyun toplamı olan 1 milyon 443 bin 32 oyu da CHP'nin artan oylarına eklersek oluşan 2 milyon 90 bin 756 oyu Deva, Gelecek ve Demokrat Parti'nin muhtemel potansiyel oyu olarak kabul edebiliriz.

Bu oyun toplam geçerli oylara oranı ise bize bu partilerin Türkiye ve yurtdışı genelinde birlikte aldıkları muhtemel oy oranlarını konusunda bir fikir verebilir. Bu oran %3,81 olarak kabul edilebilir.

Ne kadar zorlasam da artırmak için, bence bu oranın oldukça yetersiz bir oran olduğunu söylemem gerekiyor.

Yani kim ne derse desin, maalesef bu partiler kendilerinden beklenen neticeyi bu seçimlerde verememiş durumdalar. Ayrıca dikkat ettiyseniz Saadet Partisi'nin oyunu bu hesaba dahil etmedim.

İYİ Parti ise 2018 seçimlerinde 4 milyon 993 bin 479 oy almış. 2023'te İYİ Parti'nin oyları ise 5 milyon 272 bin 482 seviyesine çıkmış.

Doğru değerlendirme yapabilmek için yine olması gerekeni hesaplayacak olursak, %9,29 artış ile bu seçimlerde İYİ Parti 5 milyon 457 bin 373 oy almalıydı. Aşağı yukarı aynı seviyede kalmış olsa da, İYİ Parti de geçen seçimlere nazaran oyunu birazcık kaybetmiş görünüyor. Fark hesabımıza göre 184 bin 891 oy. Oranlarsak kaybına %3,39 diyebiliriz.

Yukarıda da bahsettiğim gibi İYİ Parti'nin olası oy artışını Zafer Partisi bu seçimlerde aldığı 1 milyon 215 bin 264 oy ile kendi bünyesinde toplamış görünüyor. Eğer Zafer Partisi olmasaydı İYİ Parti'nin oyları muhtemelen 1 milyon oy daha yukarıda olabilirdi. Bu oy ise mecliste Millet ittifakına kim bilir kaç milletvekili daha getirirdi.

Hep diyorum ya, oyları çöpe atmaya gerek yok diye. Parti liderlerinin kendi hırsları bir yana, seçmen de maalesef ne kadar okumuşu da olsa bu işlerin taktiksel hesaplarla halledilmesi gerektiğinin farkında değil. Ondan sonra da işte böyle oluyor, mecliste milletvekili sayınız bırakın anayasa değiştirecek seviyeyi, meclis çoğunluğunun bile altında kalıyor.

İttifak bazında bakacak olursak 2018 seçimlerinde CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi'nin oy toplamı 17 milyon 19 bin 808 olmuş. Bu seçimlerde olması gerekeni hesaplarsak 18 milyon 600 bin 948 çıkıyor.  İttifak olarak bu seçimlerde alınabilen ise 19 milyon 63 bin 781 olmuş. Yani Millet İttifakı ittifak olarak oylarını 462 bin 833 oy artırmış görünüyor. Oranlarsak %2,49 çıkıyor ki, dediğim gibi yeni katılan partilerin beklenen etkisinin oldukça altında bir artış bu.

***

Son bir analiz de HDP cephesi için yapayım.

2018 seçimlerinde HDP'nin oyu 5 milyon 867 bin 302 olmuş. 2023 seçimlerinde ise artık yeni adları ile YSP olarak bu oy 4 milyon 803 bin 774 seviyesine inmiş.

Olması gereken oy 6 milyon 412 bin 374 iken, oy kaybı 1 milyon 608 bin 600 olarak görünüyor. Oranlarsak aslında bu cephede %25 bir oy kaybı olduğu anlaşılıyor.

Bu kaybın bir kısmı ittifak olarak seçime girdikleri TİP yüzünden olmuş olabilir. Yukarıda TİP'in oyunu Deva, Gelecek ve Demokrat Parti'nin muhtemel maksimum oy potansiyelini hesaplarken dikkate almıştım, ancak belki de gerçekten TİP oylarının bir kısmı YSP oyları da olabilir.

Bence yine özellikle gençler arasında ne kadar popüler olurlarsa olsunlar, muhalefet cephesinin milletvekili sayısı açısından seçime kendi amblemleri ile girme hevesleri muhalefete zarar vermiş demeliyim.

Yine de ittifak bazında da bakacak olsak Emek ve Özgürlük ittifakında da 2018 seçimlerine oranla 668 bin 370 gibi bir oy kaybı görünüyor.

Bu fark bence büyük ihtimal yaşanan depremin de bir etkisi olabilir. Deprem bölgesinde iktidar lehine çıkan oyları bölgesel olarak inceleyecek olursak, büyük ihtimal bu oyların iktidar cephesine kaydığını göreceğiz.

Ancak bu analizi bu aşamada bırakalım isterseniz.

Görünüşe göre Cumhur ittifakında bir kan kaybı var. YSP cephesinde de bir kan kaybı olduğu görünüyor. Millet ittifakı ise oylarında bir artış olsa da, özellikle iktidarın yaptığı seçim kanunu değişikliği ile maalesef bu artış yeterli olmamış ve onlar da beklediklerini bulamamış durumdalar.

Bu durumda bu seçimler milletvekili seçimleri bazında herkes için kaybet-kaybet-kaybet olmuş durumda.

Belki bir tek iktidar için her halükârda mecliste çoğunluğu elde edebildikleri için bir kazanç var denebilir.

Bakalım cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu nasıl sonuçlanacak.

Bilmiyorum bu analizler sizlere bir bakış açısı sağlayabildi mi?

Aradan geçen 5 yılda iktidar bu kadar hata yapmışken, ülke neredeyse bir felaket içine sürüklenmiş durumdayken halkın muhalefete beklendiği kadar teveccüh göstermemiş olmasının sebeplerini gerçekten irdelemek gerekiyor bence.

Yine de son bir şans, belki ikinci turda seçmen cumhurbaşkanlığını sayın Kılıçdaroğlu'na verir de, hiç olmazsa ülke birazcık olsun nefes almaya başlar.

Moskova'dan herkese sevgi ve saygılarımla