Polonya, Neden Orta ve Doğu Avrupa’nın En Büyük Ordusuna Sahip Olmak İstiyor?

Polonya 96 Adet AH-64E Apache Helikopteri Satın Alıyor

Polonya ile ABD arasında 13 Ağustos’ta imzalanan anlaşma kapsamında, Polonya ordusu için 96 adet Boeing AH-64E Apache Taarruz Helikopteri (ilgili teçhizat ve silahlarıyla birlikte) için tedarik ediliyor. İmza töreninde bir konuşma yapan Polonya Savunma Bakanı Władysław Kosiniak-Kamysz: “Bugün Polonya Ordusunu dünyanın en modern AH-64E Apache taarruz helikopterleriyle donatmak için stratejik bir adım attık. Bu satın almanın bir parçası olarak müttefikimiz ABD ile imzaladığımız offset anlaşmaları kapsamında, Polonya savunma sanayisinin helikopterlerin bakım ve modernizasyon yeteneklerinin artırılması da mümkün olacak.” dedi. İki ülke arasında imzalanan bu sözleşme yaklaşık 10 milyar dolar değerinde yeni bir işbirliğini ifade ediyor. 96 taarruz helikopteri teslim edildiğinde, Polonya ordusu, ABD ordusundan sonra Apache'nin dünyadaki en büyük ikinci kullanıcısı olacak. Ciddi bir taarruz yeteneğine kavuşacak.

Polonya, Rusya'nın 24 Şubat 2022 tarihinde başlattığı ‘özel harekâtla’ Ukrayna'yı işgal teşebbüsünün ardından tehdit algısı yükseldi ve olası bir Rus saldırısına karşı askeri yeteneklerini artırmaya, ordusunu modernizasyon ihtiyaçlarını karşılamaya odaklandı. Polonya’nın ‘militarizasyon’ sürecinin bir uzantısı olarak gerçekleştirilen son anlaşma sayesinde Polonya ordusu, eski Sovyet tasarımı Mi-2 ve Mi-24 helikopterlerini yeni nesil taarruz helikopterleriyle değiştirmeyi hedefledi. Apache sözleşmesi, Polonya tarihindeki en büyük Batı yapımı helikopter alımına işaret ediyor.

Plana göre Apache helikopterleri Inowroclaw'daki Birinci Havacılık Tugayına konuşlandırılacak. Ülkenin batısında konuşlu olan tugayın envanterine alınacak yeni taarruz helikopterlerinin, Polonya Ordusunun herhangi bir savaşta kara kuvvetlerinin derin harekât görevlerinin vurucu güç unsuru olarak kullanılması öngörülüyor.

Polonya'ya yapılan Apache satışı, yabancı askeri satış (Foreign Military Sales-FMS) kapsamında gerçekleştiriliyor. Antlaşma 21 Ağustos 2023 tarihinde ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından onaylandı. Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı tarafından bu satışa ilişkin yapılan açıklamada, anlaşma paketinin içerisinde 96 adet helikoptere, ilgili teçhizat ve hizmetlere ek olarak Polonya'ya 1.844 adet AGM-114R2 Hellfire füzesi, 460 adet AGM-179A Müşterek Havadan Karaya Füze ve 508 adet Stinger 92K Blok I füzesi de yer alıyor.

Polonya Neden Silahlanmaya Bu Kadar Çok Harcama Yapıyor?

Bazı kaynaklara göre esasında Polonya, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı saldırının öncesinde silahlanmaya başlamıştı. Bununla birlikte Ukrayna’nın durumu ve süregelen savaş, Polonya’nın silahlanmaya daha fazla kaynak ayırabilmesi için iyi bir gerekçe olarak Polonya hükümeti tarafından kullanılıyor.

Birkaç ay önce Almanya ve İngiltere’yi ziyaret eden Polonya Dışişleri Bakanı Radosław Sikorski, Polonya'nın gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 4'ünü savunmaya ayırdığını, diğer ülkelerin ise bu seviyeyi yakalaması gerektiğini savunmasıyla dikkat çekmişti. Polonyalı bakan, askeri üretim tesislerine atıfla, "Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından Avrupa’daki üretim tesislerinin kapatılmasına izin verdik. Geriye dönüp bakılınca bu bir hataymış gibi görünüyor. Avrupa'nın geride kaldığı açık. Avrupa Birliği'nin (AB) savunması ile teknoloji ve sanayi üssü, yıllardır devam eden yatırım eksikliğinden mustarip" değerlendirmesinde bulunmuştu.

Bu arada savaşın başlamasıyla birlikte Polonya, açık ve Rusya’yı kızdıracak şekilde Ukrayna’nın yanında yer aldı, bu ülkeyle ilişkilerini derhal güçlendirdi. Öyle ki Polonya, savaş halindeki Ukrayna'nın önde gelen siyasi destekçisi, lojistik merkezi, mülteci sığınağı ve önemli bir silah tedarikçisi oldu.

Polonya’nın coğrafi konumu, Ukrayna savaşının yayılması halinde bu ülkeyi savaşın içine çekebilecek kadar Polonya hükümetini endişelendiriyor diye değerlendiriyorum. Polonya sadece Rusya’ya yakın toprakları olan bir ülke değil. Polonya aynı zamanda Rusya’nın adeta ileri bir üssü vazifesi gören ve topraklarında Rusya'nın kısa menzilli nükleer silahları da bulunan Belarus ile sınır komşusudur.

Yükselen tehdit algısı Polonya’nın silahlanma sürecini hızlandırıcı bir katalizör işlevi görüyor. Nitekim Polonya 2022 yılına kadar GSYH'sinin %2.4'ünü savunma harcamalarına ayırmayı yeterli görüyordu. NATO'da ABD ve Yunanistan'ın ardından üçüncü sırada yer alıyordu. Buna rağmen Polonya Hükümeti çok daha fazlasının yapılmasına ihtiyaç bulunduğuna karar verdi. Nitekim, 2023 yılında GSYH'sinin %3'ünden fazlasını savunmaya harcayacağını tahmin ediyor ki bu NATO'daki en yüksek oran ve bütçenin ekipmana harcanan en yüksek oranı (%50'den fazla) olacak.

Avrupa'nın altıncı büyük ekonomisi ve Doğu kanadının açık ara en büyüğü olan Polonya için bu rakamlar personel ve donanımda çok önemli artışlar anlamına geliyor. 2012 yılından itibaren Ordusunu büyütme yönünde adımlar atmaya başlayan Polonya, o günden bugüne 118 bin ilave askeri personeli bünyesine katarak, 2024 yılı itibariyle 216.000 personeli olan dev bir orduya, Orta ve Doğu Avrupa’daki en büyük orduya sahip oldu.

Nihai aşamada Polonya kara kuvvetlerindeki asker sayısını 300.000'e çıkarmayı planlıyor. ABD'den satın alınan 96 Apache helikopterine ilave olarak daha önce de 366 adet Abrams tankı için Varşova ile Washington el sıkışmıştı. 32 adet S-70i Black Hawk helikopterinin alınmasının yanı sıra 48 adet AW-149M helikopteri siparişi vermişti. 2022 yılında Rheinmetall ile 50 bin adet 155 mm kalibreli mermi tedariki için bir anlaşma imzalamıştı. Ayrıca Güney Kore'den 980 adet K2 tankı ve 648 kundağı motorlu obüs de satın alınma yoluna gidildi. Bu ülkeyle geçtiğimiz Nisan ayında K239 Chunmoo ÇNRA sistemi tedarik sözleşmesini imzaladı.

Yine ABD'den yüzlerce HIMARS roketatar; çok daha fazla Patriot hava savunma sistemi; İngiltere yapımı 22 adet hava savunma bataryası ve İngiltere tasarımı üç fırkateyn satın almak için sözleşmeler imzalandı. Yurtiçinde 700 adet zırhlı muharebe aracı, zırhlı personel taşıyıcı ve hafif zırhlı keşif aracını içeren bir üretim projesini başlattı. Polonya Hava Kuvvetlerinin elindeki 48 adet F-16 uçağıyla birlikte görev yapacak şekilde Güney Kore'den 48 adet FA-50 hafif taarruz uçağı ve ABD'den 32 adet beşinci nesil F-35 uçağı satın alınma yoluna gidildi. Bazı kaynaklara göre Polonya, iki filo Boeing yapımı F15 EX Eagle II savaş uçağı da satın almayı planlıyor.

Polonya kendi ordusunu modernize etme yolunda önemli adımlar atarken, Ukrayna'ya silah yardımı yapmayı da ihmal etmedi. Envanterindeki MiG-29 jetlerini, modernize edilmiş T-72 tanklarını ve 155 mm kundağı motorlu obüsleri Ukrayna Ordusunun kullanımına verdi.

Polonya'nın, 2 milyar dolarlık ABD kredisine rağmen bu kadar çeşitli ve çok sayıdaki üst düzey ekipmanı tedarikte zorlanacağı iddia ediliyor. 15 Ekim'deki seçimlerde hükümet el değiştirirse, mevcut tedarik politikasının değişebileceği konuşuluyor. Ancak ana muhalefet de savunmadaki büyümeyi destekliyor ve bu konuda mevcut hükümetle aynı çizgiyi koruyacağını adeta 'garanti' ediyor.

Polonya'nın artan askerî harcamaları, büyüyen ordusu, bu ülkeyi Avrupa savunmasında farklı bir lige taşıyor. Polonya Ordusu, artık kıtanın en yetenekli kara gücü ve Avrupa Birliği (AB)/NATO'nun Rusya'yı caydırma ve yenme kapasitesine sahip doğu kanadının çıpası olma yolunda ilerliyor.

Polonya savunma harcamalarını arttırma konusunda yalnız değil. Nüfus ve ekonomik büyüklük açısından kıtanın en büyük üç ülkesi olan Almanya, Fransa ve İngiltere de ordularına yeni kaynaklar ve ekipmanlar aktarıyor. Ancak Rusya'nın Avrupa'nın doğu kanadına yönelik saldırılarına karşı karadan caydırıcılık ve savunma için Avrupa, doğu savunmasının bel kemiği olarak Polonya'ya ve Ukrayna'nın direnme gücüne güvenmek istiyor.

Sonuç

Polonya Hükümeti, 1939 yılında Almanya ve Sovyetler Birliği'nin anlaşarak Polonya’yı aralarında pay etmelerini unutmadığı anlaşılıyor. O dönemde Avrupalı müttefikleri tarafından yalnız bırakılan Polonya’nın; kendi öz savunma yeteneklerini en üst seviyeye çıkarmayı hedeflediğini, “NATO ve/veya Avrupa Birliği” ülkelerinin olası bir Rus saldırısına karşı Polonya’yı feda edebileceklerine göre hesaplarını yaptığını değerlendiriyorum. Bir ihtiyat olarak 2 Temmuz 2024 tarihinde Almanya ile birlikte hareket eme, birlikte silahlanma politikasını genişletme kararı alan Polonya Hükümeti, Ukrayna'daki savaşın Finlandiya ve İsveç'i NATO'ya katılmaya teşvik etmesinden oldukça memnun görünüyor.

Polonya’nın, Rus Ordusunun Ukrayna topraklarına girişini bir fırsat olarak görüp, kendi silahlanması için bir gerekçe olarak kullanmak istiyor kanaatindeyim. Nihayetinde 1683’te Viyana’da Avrupa’nın anahtarının Osmanlı’nın eline geçmesine engel olan Polonyalılar, bugün de Putin'in emperyal tasarımları set çekmek istiyorlar. Böylece NATO ve Avrupa Birliği’ndeki nüfuzu artacak bir Polonya’nın Avrupa'nın doğu kanadının liderliğini üstlenmesinin önünde hiçbir engel kalmayacak, daha güçlü bir Polonya üç asır sonra tarih sahnesine ‘yeniden’ çıkmış olacaktır.

Kaynakça

Paul Jones. “Poland Becomes a Defense Colossus”. CEPA. 28 Eylül 2023. https://cepa.org/article/poland-becomes-a-defense-colossus/