Rafale uçakları Ege'de dengeyi Yunanistan lehine çevirebilir mi?

Yunanistan Hava Kuvvetleri, Dassault (Fransa) yapımı Rafale savaş uçağının ilkini, Güneydoğu Fransa Marsilya yakınlarındaki Istres Hava Üssü’nde bulunan Dassault Uçuş Test Merkezinde 21 Temmuz 2021 tarihinde düzenlenen törenle teslim almıştır. Bu, Yunanların Fransızlardan satın aldıkları ilk jet savaş uçağı değil. "Öncesinde, iki ülkenin havacılık alanındaki ilişkisi Yunanistan'da havacılığın kuruluş yıllarına kadar dayanmaktadır. ilk havacılık eğitiminin Fransa'da alınmasını takiben envantere giren ilk uçaklar Fransız yapımıdır. Yunanistan'ın sözde "Megali Idea" hülyasının peşinde, 1919 yılında cüret ettiği "Küçük Asya Harekâtı"nda Fransa'nın yakın desteğini görmüştür. Bu dönemde Yunan kuvvetleri Anadolu'nun işgal teşebbüsünde Fransız yapımı pervaneli savaş uçaklarını kullanmıştır. Fransa Yunanistan’a ilk savaş jeti satışını 1974 yılında Mirage F1 ile gerçekleştirdi. Daha sonra 1985 yılında Mirage 2000’ler ve sonrasında da 2000 yılında Mirage 2000-5 uçakları Yunanistan Hava Kuvvetlerinin envanterine katıldı. Dolayısıyla, Yunanistan’ın Fransız havacılık teknolojisi yapımı savaş uçaklarını kullanma tecrübesi oldukça yüksek.

Bilindiği üzere, Ocak 2021 yılı Ocak ayında Yunanistan tarafından Dassault Rafale savaş jetleri için sipariş verilmişti. Sözleşme, 12’si kullanılmış (Fransız Hava Kuvvetlerinin mevcut envanterindeki 102 Rafale B savaş uçağından 12 adedi), 6’sı Yunanistan için üretilecek olup, toplamda 18 jetin teslimatını içeriyor. Sözleşmeye göre tüm uçakların 2023 yılına kadar teslim edilmesi gerekiyor. Fransız Hava Kuvvetleri envanterinden Yunanistan’ın envanterine geçirilecek 6 Rafale B ile Fransa'nın Mérignac kentindeki Dassault Tipte Harbe Hazırlık Eğitim Merkezi'nde (CTC), tipte harbe hazırlık eğitimleri 4 öğretmen pilota ve 50 teknisyene verilecek. 4 pilot zaten bu yıl nisan ayında aynı merkezde eğitimlerine başlatılmıştı. Bu yıl sonuna kadar toplam 8 Yunan pilotun harbe hazırlık eğitimini tamamlaması öngörülmüştür. Eğitimlerin tamamlanmasını takiben Yunanistan’a ilk uçağın 2022 başında gelmesi, uçakların Mirage uçaklarına ev sahipliği yapan Atina’nın kuzeyindeki Tanagra'daki 114'üncü Hava Üs/332'nci Filo Komutanlığında konuşlanacağı biliniyor. Uzun vadede Tanagra ve İskiri hava üslerindeki tüm Mirage uçaklarının Rafale savaş jetleriyle modernize edilmesi muhtemel görünüyor.

4 Temmuz 1986’da ilk test uçuşuyla sahne alan Rafale uçaklarının Mirage serisinin en gelişmiş modelidir denebilir. Rafale; Eurofighter konsorsiyumundan yeterince pay kapamayan Fransız Havacılık Sanayiinin kendi uçağını üretmek için Fransa’da yürüttükleri lobicilik faaliyetlerinin sonunda ortaya çıkan bir uçaktır. Çift motorlu bu uçağın yeni versiyonları (Rafale F3R), SNECMA M-88 motorlarıyla donatılmış durumda. Kısa kalkış mesafesi yanında uçak gemilerine konuşlanabilmesiyle de dikkat çekiyor Rafale uçakları. Her türlü harekât görevini (hava savunma, av bombardıman, savunma baskısı, deniz harekâtının desteği vb.) icra edebilecek esnekliğe sahip bir uçak. 2004’te Donanmanın ve 2006’da Hava Kuvvetleri envanterine katılan bu uçakları Fransa, asgari 2040 yılına kadar, 8.000 saatlik gövde ömrü hesabına göre sorunsuz kullanmayı öngörüyor.

Fransa Rafale savaş uçaklarını, hizmete girdiği dönemden itibaren birçok ülkeye satmaya çalıştı. Fransız Savunma Bakanları hatta Başkanları Dassault’un adeta satış temsilciliğine soyundular. Uzun yıllardır “Satılamayan Uçak” olarak ünlenen Rafale’in imdadına, 2013’te darbeyle iktidara gelen Sisi yetişti ve rejimin bir bakıma meşruiyetini teminen, 24 Rafale uçağı (5.3 milyar avro) Mısır’a satıldı. Daha sonra 24 uçaklık bir paket anlaşması (6.3 milyar avro), 4 Mayıs 2015 tarihinde Suriye’deki kriz ortamından etkilendiği için kendisine siyasi ve güvenlik boyutunda destek arayan Katar’la Fransa arasında imzalandı. Aynı şekilde sınır anlaşmazlıkları nedeniyle havada Pakistan’a karşı güçlü bir hava kuvveti oluşturmaya çalışan Hindistan ile 2012’de 126’lık bir Rafale paketinin Hindistan’da ortak üretilmesine yönelik görüşmeler, nihayetinde 23 Eylül 2016’da imzalanan 36 uçaklık “hazır alım” sözleşmesiyle (8.7 milyar avro) sonlandı. Yunanistan, Rafale uçaklarını satın alan (2.32 milyar avro) dördüncü ülke olurken aynı zamanda Fransa’nın Avrupa’da bu uçağı satabildiği tek ülkedir. Öte yandan diğer ülkelere göre çok daha makul bir fiyata Fransızların bu uçakları Yunanistan’a sattığı anlaşılıyor eğer açık kaynaklarda yer alan rakamlar doğruysa.

21 Temmuz’daki teslimat töreninde konuşan Dassault Aviation’ın Genel Müdürü Eric Trappier, “Rafale uçakları, büyük bir bölgesel güç olan Yunanistan’ın bölgesindeki liderliğini pekiştirme de aktif rol oynayacak.” Diyerek Yunan gururunu okşadı. Yunanistan Genelkurmay Başkanı Konstantinos Floros da “Aldığımız bu uçaklar ülkeye açık bir stratejik avantaj sağlıyor…. Güç çarpanı, oyun değiştirici ve aynı zamanda güvenlik, barış ve istikrarın garantörü” dedi. Teslimatı yapılan eski bir uçağın “stratejik avantajı” neymiş diye insan merak etmiyor değil! Bununla birlikte AESA radarlı, Thales Talios yeni nesil lazer tespit podlu, Thales SPECTRA kendini koruma sistemi, entegre IRST, gelişmiş sensörler ve müşterek harekat yetenekleri, AMRAAM 120D’den daha uzun menzilli Meteor hava hava füzesi atabilen, SCALP seyir füzelerini ve Exocet gemisavar füzelerini kullanabilen, kısmi stealth gövde tasarımı (RCS değeri 0.5-1.25 m²) ve radar dalgalarını emici plazma tekniğinin başarısına bağlı olarak 4++ nesil kabul edilen 18 uçaklık Rafale (hepsi modernize edildiğinde) filosunun Yunanistan Hava Kuvvetlerinin güç mukayese tablolarındaki pozisyonunu az da olsa yükselteceği de aşikâr bir durum. Yunanistan’ın tedarik ettiği Rafale uçaklarının nükleer silah taşıma kabiliyeti olacağını söyleyebiliriz ancak bu tür silahları Yunanistan’ın kullanıp-kullanmamasına, NATO platformlarında karar verilebileceğini biliyoruz.

Halihazırda Yunanistan envanterindeki 84 F-16 Blok 52/52+ uçağını ABD’nin Lockheed Martin firmasının yardımıyla Blok 72 (F-16 Viper) modernizasyonuna (AN/APG-83 AESA radar, Auto-GCAS, yeni link ve EH sistemleri, IRST podları, dijital kokpit yetenekleri vb.) tabi tutuyor. Projenin toplam maliyeti 2.4 milyar USD. Geri kalan 70 civarındaki F-16 Blok 30 ve 50’leri Blok M (CCIP modernizasyonu) yapma gayretinde. Elinde kalan 25 kadar F-4E uçağında AUP modernizasyonu gerçekleştiriliyor. Gerçekleşmesi halinde, 24 uçaklık beşinci nesil savaş uçağı F-35 programıyla birlikte, Yunanistan Hava Kuvvetleri açısından öne çıkan toplam yetenek kazanımı, eğer F-16 V modernizasyon programı zamanında biterse, 2027 + sonrasındaki yıllarda önemli derecede artacaktır. Yunanistan, yaklaşık 125 civarı SABR ve/veya AESA radarlı uçağındaki diğer yeteneklerle birlikte beşinci nesil uçaklarla ağ merkezli harekât (F4 modernizasyonu sonrasında) icra edebilecek imkana da kavuşacaktır. Bu uçakların asgari 2050 yılına kadar aktif kullanım ömrü olacağı düşünüldüğünde, ciddi sayıda modern bir uçak filosu Yunanistan’ın hizmetinde olacaktır. Gerisi teferruat.

1970’li yıllardan itibaren Yunanistan Hava Kuvvetleri Amerikan ve Fransız ekollerine göre iki koldan şekillenmiştir. Bu yaklaşımın bir yanlışı yok. Özellikle ABD’nin ITAR kısıtlamalarının Amerikan firmalarından silah ve platform alan her ülke için bir risk demek olduğu dikkate alınırsa, ikinci bir ülke ile çalışmak Yunanistan için akıllıca bir tutumdur. Bununla birlikte Fransa’dan satın alınan Rafale uçaklarının sadece Fransız yapımı silah ve mühimmatı kullanabiliyor olması (Meteor hariç) dikkat çekici bir kısıtlama getiriyor bu uçağı satın alan ülkeler için. Sınıfındaki diğer uçaklara göre oldukça pahalı bir uçak Rafale, F-35 rakamlarına yakın bir fiyat skalasında satılıyor! Afganistan, Libya, Mali, Irak ve Suriye operasyonlarına katılan Rafale uçaklarının dikkat çeken bir performans sergilediği havacılık camiasında bilinen bir gerçek. Ancak bu performans hava yer görevleri için geçerlidir. Hava-hava angajmanlarında Rafale üstün teknik özelliklerine rağmen kanıtlanmış bir başarıya henüz imza atabilmiş bir uçak değildir. Yunanistan’ın yaklaşık 40 F-16 V almak yerine niye 18 Rafale B/C satın almayı tercih ettiğini anlamlandırmakta zorlanıyor insan. Muhtemelen 2019-2020 yıllarında Doğu Akdeniz’de suların ısınması esnasında Fransa’nın siyasi ve askeri desteğini arkasına almak isteyen Yunanistan’ın talebine olumlu yanıt veren Fransa’nın bu satış ödülü olmuştur denebilir.

Havacılık otoriteleri tarafından Rafale F3R veya Tranche 4 (F4) standardına sahip en yeni versiyonlarının F-16 V uçaklarıyla eşdeğerde olduğu söyleniyor. Aslında birim fiyatı 110-120 milyon USD civarında olan çift motorlu Rafale’in, yaklaşık 60-65 milyon USD etiket fiyatlı, tek motorlu F-16 V ile karşılaştırmasını yapmak doğru bir yaklaşım olmayabilir. Verilen fiyat etiketleri, çıplak uçağın fiyatıdır açık kaynaklardan derlenen. Eğitim, silah ve mühimmat, yedek motor, ilave lojistik destek unsur ve ekipmanları vb. bu rakamları dahil değildir. Bu nedenle de Mısır, Katar, Hindistan ve Yunanistan için Fransa'nın satış rakamları çok farklı olabilmektedir. 

Bu iki savaş jetinin motor sayısı ve maliyetlerinin belirgin bir fark olarak öne çıkmasına rağmen muhtemel çatışma senaryolarında karşı karşıya gelme ihtimalleri yüksek olduğu için kıyaslama yapılmasının faydalı olacağını düşünüyorum. Her iki uçak da benzer yeteneklere sahip. Rafale, yakın angajmanda F-16’dan daha iyi performans sergileyebilir. Av bombardıman rolünde silah ve mühimmat kapasitesi (ağırlık yönüyle) Rafale’i öne çıkarıyor. F-16, Rafale’den daha uzun menzile sahip ve saatlik bazda görev maliyeti (F-16 12.000 USD iken Rafale 28.000 USD) de bu uçaktan oldukça düşük. Bu iki uçak karşı karşıya geldiğinde ana belirleyici faktör pilotların eğitim ve tecrübe seviyesi ile durum üstünlüğünü sağlayacak taktik resim ve ağ destekli harekât yeteneklerinin (AWACS radar kaplaması dahil) kokpitlere aktarılmasındaki başarı durumu ana belirleyici faktör olacaktır. Muhtemelen Rafale uçakları eğer görüş ötesi hava hava füzelerinden Meteor yüklü olarak F-16 uçaklarıyla angajmana girerse, iyi bir radar desteği de alırsa, F-16 uçaklarını saf dışı bırakmaya daha yakın bir durum üstünlüğü ile muharebe sahasındaki yerini alabilir.

Her durumda, sahip olduğunuz uçak filosunun sadece %7-10’u kadarını karşı kuvvetten göreceli olarak “daha üstün” uçak tedarik ederek, karşı kuvveti alt etmek pek mümkün olamayabilir. 18 uçaklık Rafale alımına imza atan Yunanistan, hava muharebelerinde uçak sayısı daha fazla olan karşı kuvvetle temas sağladığında, karşı kuvvetin bir anlamda limitsiz sayıda kendi üretimi hava hava silahları ve hava yer mühimmatı varsa, tek uçak tipine dayalı homojen ve yalın bir lojistik destekle uçaklarını havadan yakıt ikmaliyle de daha uzun süre havada tutabiliyorsa, bu tür bir karşı kuvvete yönelik mutlak bir “durum üstünlüğü” sağlayamayacağını Yunanistan’ın bilmemesi mümkün değil.

Yazımızın başlığındaki, “Rafale Uçakları Ege’de Dengeyi Yunanistan Lehine Çevirebilir mi?” sorumuza elbette cevabımız “Hayır!” olacaktır.

İnsan düşünmeden edemiyor, her yönüyle sıkışan ve Doğu Akdeniz’de kendine siyasi ve askeri destek arayan Yunanistan’ın düştüğü durumu fırsat bilen futbol cambazı Fransızlar, acaba Yunanlara pahalı bir gol mü attı?

Yazımızda geçen kısaltmalar/terimler tablo halinde resimler bölümünde istifadenize sunulmuştur.