analiz-ve-raporlar

Yeni Göller Bölgesi: Batı Karadeniz

Eskiden de afet olurdu ama 20 yılda bir. Şimdi her yıl oluyor. Hatta yılda birkaç kez tehdit gerçekleşiyor. Nasıl Güneydoğu Bölgesindeki deprem felaketi için, umumi hayata müessir afet kapsamında çözüm üretiliyorsa, Kuzeybatı Bölgesindeki (bu silsile halinde yaşanan) sel felaketi için de aynı yöntemler devreye sokulmalıdır.

BATI KARADENİZ SEL FELAKETİ 3.0

Üç yıldır (2021-2022-2023) Batı Karadeniz sel felaketine maruz kalıyor.

Yine yaz mevsimi.

Yine Sel Felaketi.

Yine Batı Karadeniz.

Öncelikle “Batı Karadeniz Sel Felaketi” tanımı, 11 Ağustos 2021 tarihinde Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz bölümünde etkili olan aşırı yağış sonucu meydana gelen sel, su baskını ve heyelanları ifade etmek için kullanıldı. En çok Kastamonu, Sinop ve Bartın illerini etkileyen sellerde toplam yüzlerce ve dahası bölge insanı hayatını kaybetti, yaralandı ya da kayboldu.

Resmi makamlar Batı Karadeniz'deki sel felaketinin Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin en önemli sel baskınlarından bir tanesi olduğunu sarih bir biçimde ifade etti.

Daha yaralar sarılmadan 27 Haziran 2022 tarihinde, Batı Karadeniz Bölgesinde yaşanan sel felaketinden etkilenen insanlar ve bölge bu tanım içinde yer aldı. İkinci kez 2022 yılında Batı Karadeniz Sel Felaketi yaşandı.

“Sel Batı Karadeniz’i yuttu” 8-9 Haziran 2023 Batı Karadeniz Sel Felaketi için kullanılan başlıklardan biriydi.

BATI KARADENİZ AFET BÖLGESİ İLAN EDİLMELİDİR

Düzce, Bolu, Karabük, Zonguldak, Bartın, Kastamonu, Sinop, Samsun ve Ordu illeri yoğun yağıştan olumsuz etkilendi.

Bu Batı Karadeniz Havzasını etkisi altına alan Batı Karadeniz İkliminin Başladığı Melet Çayı’nın Batı Bölümünde yer alan illerin havzası demektir.

Bölgeye bıldır yaptığımız gezide “Bölge afet bölgesi ilan edilseydi şimdiye her şey biterdi diyor (du) farklı bireyler ve kurumlar.”

Küresel ısınma etkisini gösterdi.

Bölgenin ormanlık yapısı yağışları çekiyor.

Eskiden de afet olurdu ama 20 yılda bir.

Şimdi her yıl oluyor. Hatta yılda birkaç kez tehdit gerçekleşiyor.

Nasıl Güneydoğu Bölgesindeki deprem felaketi için, umumi hayata müessir afet kapsamında çözüm üretiliyorsa, Kuzeybatı Bölgesindeki (bu silsile halinde yaşanan) sel felaketi için de aynı yöntemler devreye sokulmalıdır.

Afet Bölgesi ilan edilecek Batı Karadeniz Havzası için mastır plan yapılmalıdır.

BAŞKA BİR İHTİMAL YOK MU!

Harvard üst düzey yönetici eğitimi programından selefim, çeyrek asırdır dostum, Giresun Çamoluk kaymakamı iken çalışma arkadaşım, sivil toplum kuruluşlarında Türkiye’nin geleceği için katkı sunmaya çalıştığımız gönül insanı Sn. İsmail Belen’in sosyal medya da bir yazısına rastladım.

Bu bir arayıştı.

“Başka bir ihtimal yok mu!” diyor ve Batı Karadeniz Sel Felaketi için çözüm arıyordu.

Birleşmiş Milletler Orman Forumu Başkan Yardımcısı İsmail Belen iyi yetişmiş bir bürokrat.

Bakan özel kalem müdürlüğü yapmış, FAO Akdeniz Ormancılık Sorunları Komitesi Başkan Yardımcılığı görevinde bulunmuş, mühendis olarak girdiği Orman Bakanlığında, şube müdürlüğü, daire başkanlığı, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcılıklarında başarılı hizmetler vermiş bir hemşerimiz.

Sivil toplum faaliyetlerine aktif olarak katılmaktadır.

"Geleceği Önemseyenler Derneği" Yönetim Kurulu ve "Uluslararası Doğa Orman Sivil Toplum Platformu- DOST Platformu ” Başkanlıklarını yürütmektedir. Ayrıca, Orman Mühendisleri Odası Dış İlişkiler Danışmanı, "Yeşil Türkiye Ormancılar Derneği", “Orman Genel Müdürlüğü Üyelerine Yardım Vakfı ve Temsilciler Kurulu” Başkanlığı yanında Türk Dünyası Parlamenterler Vakfı Mütevelli Heyeti Üyelilikleri de bulunmaktadır.

“Denizde bir damla da olsa, elimden gelen katkıyı vermeye çalışıyorum”, derken nelere katkısı olduğunu ve nerelerde sorunlar yaşadığını da belirtmiş:

“2008 Taşağıl yangınlarından sonra Orman Genel Müdürlüğünce uygulanan “YARDOP-Yanan Alanların Restorasyonu ve Yangına Dayanıklı Ormanlar Tesisi Projesine" katkı verdim. Yangınla mücadelenin temeline "ormanın hazır hale getirilmesini" koymaya çalıştım, çalıştık. Keşke proje güçlendirilerek devam etse idi.

Kamuda nedense her göreve gelende "ben buldum, ben yaptım, hayat benimle başladı" gibi bir yaklaşımı olabiliyor. Öncekiler ihmal edilebiliyor. Belki bende de vardır bilemiyorum!”

“2019 yılında Karadeniz’deki sellerden sonra "Bolaman ve Çekerek Hazvaları Rehabilitasyon Projeleri " ve "Ulusal Havza Rehabilitayonu Stratejisi" ne destek oldum. 2021'deki orman yangınlarından sonra İDOP-İklime Dirençli Ormancılık Projesinin" geliştirilmesine katkı verdim.”

Çok önemli ve duyarlı bir tespitte bulunuyor:

“Her yağmur yağdığında aynı manzara ile karşılaşıp, aynı haberleri yapıp, gidenlerimize rahmet, kalanlarımıza şifa dileyip yolumuza devam mı edeceğiz?”

Ve soruyor:

“Gerekli dersi ve tedbirleri alarak çözüm üretme şansımız yok mu?”

Ve kendi cevaplıyor:

“Kesinlikle var.”

SEL ÖNGÖRÜLEBİLİR VE ÖNLENEBİLİR BİR AFETTİR

Sel taşkınları ve zararları rutindir ve sadece akıl yoluyla, tuluat (imprevision) gerektirmeyecek tedbirlerle önlenebilir.

“Sel, taşkın, orman yangınları öngörülebilir ve önlenebilir afetlerdir. Yeter ki araziyi, coğrafyayı ve bilimi takip edelim.”

Tıpkı orman yangınları gibi seller içinde risk yönetimi önemli.

“Ormanlarda önceden gerekli hazırlıkları yapıp, silvikültürel tedbirleri alıp, tekniğine uygun şekilde seyreltmez ve yönetemezsek, ne yaparsak yapalım yangınları kolay kolay söndüremeyiz.”

“Seller ve yangınlar arasında çok yakın bir bağ var. Ve ikisinin sıklığı ve etkisi de artacak. İklim değişiyor, Karadeniz yağmurlarla boğuşsa da sıcaklar artıyor. Zaten ani yağışlar bu artışın sonucu ortaya çıkıyor.”

Önleyici tedbirler havza ölçeğinde ve bölgesel ölçekte planlanmalıdır.

“Afet meydana geldikten sonra hem devletimiz, hem milletimiz elinden geleni yapıyor. Deprem bölgesinde bunu bizzat gördüm. Bu vesile ile, bu tarafından bakıldığında AFAD' ı ve kurumlarımızı tebrik ediyorum. Ama sonrası kadar, hatta daha fazla şekilde öncesi de önemli.”

Ormancıların AFAD’ da daha fazla yer alması gerektiği önerilerinden biri.

“2001 yılındaki İkiz Kule saldırılarından sonra ABD afet yönetiminde ağırlıklı rolü ormancılara bırakmıştı. Problemin kökenine, teknik tedbirlere inmedikçe reel çözümler bulmak zor.”

ALANDAKİ PAYDAŞLARA ÇAĞRI

Merkezi idareye, yerel yönetimlere, medya ve STK’lara yapılan çağrı da önemli. “Ülke kaynaklarının doğru yerlere yönlendirilmesi ve gerçek problemlerin ortaya çıkarılmasında hepimizin ciddi sorumluluğu var.” “Tabi ki burada sorumluluk sahibi toplum önderlerine, medyaya ve belediye başkanlarımıza ciddi bir iş düşüyor.”

“Ne dersiniz Sayın Beytullah Geçtan Yakup Yılmaz Sabri Avcı Gökhan Gül, Murat Doğan Ahmet Erdem Selahattin Ateş Ahmet Türe Fikri Uludağ İbrahim Ergüven Salih Demirel Dr. Şenel Yediyıldız Ercan Kaptanoğlu Ufuk Güley”

Bu güzel çağrıya Batı Karadeniz Fırsat Eşitliği Derneği olarak cevap verelim: BAKFED hazır.

YENİ GÖLLER BÖLGESİ: BATI KARADENİZ

Bundan tam bir yıl önce afet bölgesinde kürsüden Batı Karadeniz Fırsat Eşitliği Derneği (BAKFED) Başkanı olarak şunu söylemiştim: “Batı Karadeniz ya ‘Göller Bölgesi’ olacak ya da ‘Seller Bölgesi’ olarak kalacak.”

GÖNDER Başkanı İsmail Belen Bey’de işin uzmanı olarak benzer şeyleri söylüyor.

“Mühim olan mermiyi hazneden çıkarmamak, suyu taştığı yerde değil, toprağa düştüğü yerde kontrol altına almak.” “Suyu toprağa düştüğü yerde kontrol altına alamazsak, "suyu kullanmayı" başaramazsak, insanımızın irfanında "rahmet" olarak ifade edilen su "afet” olarak karşımıza çıkar. Aynen haznedeki kurşun gibi.” “Her ilimiz, her ilçemiz, hatta her köyümüz kendi insanları ve imkanları ile kendi afet planlarını geliştirmeli.”

“Ülkemizde yetişmiş insan var, dert sahibi insan var, harika kurumlarımız var ama en büyük eksiğimiz işbirliği ve koordinasyon.”

“Karadeniz yaylalarına 5 bin tane ekosistem göleti yapsak, hem suyu havzanın başında akışa geçmeden tutarız, hem yer altı sularını destekleriz, hem yaylalardaki hayvancılığı ve biyolojik çeşitliliği geliştiririz.”

Bunun en kolay ve etkin yolu konuyu gündemimize almak.

Bunun için karar verici mevkide yer alan iki değerli bakanımıza çok iş düşüyor.

Batı Karadenizli Adalet Bakanımız Sn. Yılmaz Tunç’un 13 Ağustos 2021 tarihli umut verici tweet: “Bartın’da inşa ettiğimiz 4 baraj olmasaydı bugün Bartın kent merkezinin maruz kalabileceği vahim durumu düşünmek bile istemiyorum. Kirazlıköprü Barajı, Kozcağız Barajı, Kışla Barajı, Eldeş Barajı”

Ve diğer Batı Karadenizli bakanımız olan Tarım ve Orman Bakanı Sn. İbrahim Yumaklı’da kararlılığını 10 Temmuz 2023 tarihli Düzce’deki demecinde ortaya koydu:

"Bir daha ülkemiz bu tür afetlerle yüzleşmesin. Bundan sonraki iklim değişikliğinin getireceği etkileri de aklımızın köşesinde tutup, tedbirlerimizi geciktirmeden almak konusunda zaten çok ciddi bir mesafe katetmiştik. Geri kalan kısmını da tamamlayarak ülkemizin gündeminden bunu çıkartmak arzusundayım."

Karadeniz yaylalarına 5 bin tane ekosistem göleti yaparsak, Seller Bölgesi Göller Bölgesi olur.

Hem suyu havzanın başında akışa geçmeden tutarız, hem yer altı sularını destekleriz, hem yaylalardaki hayvancılığı, balıköılığı ve biyolojik çeşitliliği geliştiririz.

Hem de İsviçre’den daha muhteşem bir turizm bölgesi kazanırız.

Ülkemize sağlanacak tertemiz içme suları da küresel ısınmaya karşı direnç, kuraklığa karşı tedbir oluşturur.

Obez Marmara bölgesinden tersine göç başlar.

Batı Karadeniz zenginleşir.

İstanbul ve Marmara sağlıklı hale gelir.

Bakalım “Seller Bölgesi”, “Göller Bölgesi” olacak mı?

“Rahmet” mi “afet” mi tercih edilecek…

Kaynakça

https://baskentpostasi.com/makale/bati-karadeniz-sel-felaketinin-birinci-yili-m3457.html

(Erişim Tarihi: 12.07.2023)

https://strasam.org/analiz-ve-raporlar/analiz/bati-karadeniz-sel-felaketinin-birinci-yili-1017

(Erişim Tarihi: 12.07.2023)