İklim değişikliği Kuzey Kutbu'nu dönüştürüyor

Bir tayfun oluşması, orman yangınlarından çıkan dumanlar ve artan yağmurlar, Kuzey Kutbu'nu düşünürken çoğu kişinin aklına gelen şeyler değildir. Ancak bir zamanlar buzullarla kaplı olan  ve son dönemde dünyanın herhangi bir yerinden daha hızlı ısınan bu bölgenin dönüşümüne ilişkin bir yıllık güncelleme karnesi,  iklim kaynaklı bu olaylardan söz ediyor. 

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nin (NOAA) 2022 Kuzey Kutbu (Arktik) Rapor Karnesi, 11 ülkeden 147 uzman tarafından derleniyor. .17 Yıldır her yıl hazırlanan bu karne  Kuzey Kutbu'ndaki hızlı değişim ve bunun çevre, ekosistemler, ekonomiler ve yerel topluluklar üzerindeki etkisi hakkında önemli bir fikir veriyor.

Aslında 2022 yılı raporu özetle; iklim değişikliğine karşı küresel ölçekte alınması gereken önlemlerin çok daha etkili bir şekilde uygulanmasının gerekli olduğunu ortaya çıkartıyor. 

Bu yılın raporunda aşağıdaki bulgular yer almış; 

Ekim 2021'den Eylül 2022'ye kadar Arktikteki yıllık ortalama sıcaklık, 1900'den bugüne en sıcak altıncı dönemi işaret ediyor. Kuzey Kutbunda ölçülen hava sıcaklıkları bu bölgenin küresel ortalamadan daha hızlı ısınma eğiliminin sürdüğünü gösteriyor. Kuzey Kutbu'nun 1900'den beri en sıcak yedi yılının son yedi yıl olduğu kayıtlara geçmiş durumda. 

2021 yılında Arktik deniz buzunun kapladığı alan, son birkaç yıldan daha fazla olmuş, ancak yine de uzun yıllar ortalamasının çok altında kalmış. Uzun yıllardır ölçülen buzul miktarı, deniz buzu kalınlığı ve hacmi, 2021'deki rekor düşük seviyenin ardından toparlanmış görünüyor. Ancak yine de 1980'ler ve 1990’lardaki miktardan daha az. Buzullar arasında eski buzların son derece nadir göründüğü de kayda geçmiş durumda. 

Yazın büyük bölümünde Kuzey Kutbu yakınında eriyen buzullar kutup sınıfı turist gemileri ve araştırma gemilerinin seferlerini kolaylaştırıyor. Kuzey Denizi Rotası ve Kuzeybatı Geçidi de büyük oranda açık görünüyor. 

2009'dan 2018'e kadar olan uydu kayıtları, deniz buzu eridikçe Kuzey Kutbu’ndaki gemi trafiğinin arttığını gösteriyor. Bu trafikteki en önemli artışlar, Pasifik Okyanusu'ndan Bering Boğazı ve Beaufort Denizi yolunu kullanan gemi miktarındaki artışlar olarak görülüyor. Bu durum yeni ticaret yolları için ekonomik fırsatlar açarken aynı zamanda Kuzey Kutbunda yaşayan toplumlar ve ekosistemleri üzerinde insan kaynaklı potansiyel baskıların da artmasına neden olacak gibi görünüyor.

Ağustos 2022’deki deniz yüzeyi sıcaklıkları, Arktik Okyanusu'nun buzsuz büyük bölümünde 1982'den beri gözlemlenen ısınma eğiliminin devam ettiğini ortaya koyuyor. Barents ve Laptev denizlerinde, Ağustos 2022’de ortalama deniz yüzeyi sıcaklıkları, 1991–2020 Ağustos ortalama değerlerinden 3,5 ila 5,5 Fahrenheit (2 ila 3°C) daha sıcakken, Ağustos ayı deniz yüzeyi sıcaklıkları 5,4 Fahrenheit (3 Santigrat derece) ile alışılmadık derecede soğuk olarak ölçülmüş. Uzmanlar bu durumun Çukçi Denizi'nde, muhtemelen bölgede rüzgarlar tarafından yerinde tutulan yaz sonu deniz buzu nedeniyle oluştuğunu düşünüyor.

Kuzey kutbunda iklim değişikliğinin bölge üzerindeki etkileri sürüyor. Bu durum 2000’li yılların başında da tespit edilmiş ve bölgede hakimiyet kurmaya çalışan Rusya ABD, Çin’in bölge için askeri üsler oluşturulmasına ve harekat  planları yapmasına da neden olmuştu.

Kuzey kutbunda yaşanan bu dönüşümün siyasi askeri, ekonomik ve ekolojik yansımaları mutlaka olacaktır. Dünyanın şimdilik sessiz olan bu bölgesi daha hareketli bir geleceğe doğru hızla yol almaktadır.

Kaynak: Climate change is transforming the Arctic 21 December 2022