Amerikan Hava Kuvvetlerinin Yakın Gelecekteki Savaş Uçakları Nelerdir?
Halihazırda Amerikan Hava Kuvvetlerinin elinde 900 adet F-16 uçağının bulunduğu biliniyor. Eğer planladığı gibi, 2024 yılı içerisinde 125 adet F-16 emekliye ayrılmış olsaydı (mevcut F-16’ların %14’ü), bu durum Amerikan hava gücünde ciddi bir düşüş anlamına gelecekti. Kongre siyaseten bu düşüşü, ordunun kuvvet yapısında küçülmeye gidilmesini şimdiki şartlarda doğru bulmuyor.
Amerikan Kongresinde 2024 savunma bütçesi görüşülürken hem Senato hem de Temsilciler Meclisi üyeleri, Amerikan Hava Kuvvetlerinin (USAF) eski uçakları emekliye ayırma planlarını sekteye uğratan kararlara imza attılar. Kongre, eskiyen F-16’ların emekliye ayrılmasına karşı bir duruş sergiledi. Buna göre, USAF, önümüzdeki beş yıl zarfında, eğer F-16’ları emekliye ayırmayı düşünüyorsa, öncesinden Kongreye bir rapor sunması, bu raporun 180 gün içerisinde görüşülmesi aşamasına kadar istenilen sayıdaki F-16’nın USAF tarafından kullanım dışı bırakılmasının bekletilmesi usulü benimsendi. Böylece USAF tarafından 2024 yılı içinde kullanım dışı bırakılması öngörülen 125 adet eski tip F-16’nın şimdilik emekliye ayrılması Kongre tarafından bekletmeye alındı.
Bu arada, USAF’ın gelecek yıllara ilişkin savaş uçağı kuvvet yapısı planlamasını, savaş uçağı ihtiyaçlarını nasıl karşılanacağına yönelik USAF öngörüsünü, 19 Ocak 2024 tarihine kadar Kongre’ye sunması bekleniyor. Yine ayın F-16’larda olduğu üzere, Air National Guard (ANG) envanterindeki savaş uçaklarının da USAF tarafından Kongre onayı olmadan kullanım dışı bırakılmasının önüne geçiliyor. Kongre, geleneksel olarak USAF’tan ayrılan pilot ve bakımcıların ANG mensubu olarak uzun yıllar görev yapmaya devam ettiğini, sahip olunan tecrübe seviyesinin ve pilot sayısının önemli olduğunu vurguluyor. Bu nedenle, uçak ve pilot sayılarında geçici olsa da yapılacak azaltmanın, önümüzdeki yıllarda yeniden mevcut kapasiteyi çıkma ihtiyacı ortaya çıktığında, bunun artık pek mümkün olamayacağını Kongre öngörüyor. Nihayetinde ANG uçak, pilot ve bakım personeli sayısında azaltmayı doğru bulmayan Kongre, Hava Kuvvetlerinden uçuş operasyonlarını aksatmama sözü aldı.
Bu arada Hava Kuvvetleri, çok fazla uçuş saati olan ve artık modernize edilme şansı bulunmayan 57 adet F-15C/D savaş uçağı ile 42 adet A-10 uçağını emekliye ayırmak konusundaki ısrarını sürdürüyor. Bununla birlikte kullanım dışı bırakılacak A-10 sayısının 54’e kadar çıkabileceği de planlamalar arasında yer alıyor. Bu uçakların çoğunluğu da ANG’de görev yapıyor. Kongre’ye bu uçaklar kullanım dışı kalsalar da, mevcut uçuş operasyonlarının seviyesinde bir düşme olmayacağına dair USAF’ın Kongre’ye verdiği teminat önemliydi. Bu çerçevede F-15C/D ve A-10’lara emeklilik yolu açılmış oldu.
ABD Genelkurmay Başkanı General CQ Brown Jr., 7 Mart 2023 tarihinde yaptığı bir açıklamada, Amerikan Hava Kuvvetlerinin önümüzdeki beş veya altı yıl içinde tüm A-10 Warthog taarruz uçaklarını emekliye ayırmış olacağını söylemişti. Kongre’nin buna ne ölçüde rıza göstereceğini, önümüzdeki yıllara ait USAF kuvvet yapısı planı üzerine Kongre’de yapılacak tartışmaların seyrinin belirleyeceğini değerlendiriyorum.
Aslında kimse A-10’ların önemini inkâr etmiyor. A-10 uçakları, Irak ve Afganistan’ı işgal görevlerinde özellikle yakın hava desteği görevlerinde sağladığı fayda ile ikonik bir uçak olarak tüm dünyada nam saldı. Ancak USAF, modern hava harekat ortamında, yakın hava desteği görevlerini alçak irtifada ve düşük süratlerde icra etme zorunluluğu bulunan bu uçağın, yüksek manevra kabiliyeti ve hayatta kalma becerilerine rağmen, artık Çin gibi modern hava savunmasına sahip bir ülkeyle ABD’nin savaşa girmesi halinde hayatta kalma şanslarının olamayacağı öngörüsü tüm hava harekât planlamacıları tarafından paylaşılan bir değerlendirme olarak öne çıkıyor.
Her halükârda Amerikan Kongresi, yaptığı bu süreç değişiklikleri ile Amerikan Hava Kuvvetlerinin savaş uçağı kapasitesinin korunmasını, yerlerine yenileri konmadan eskiyen (zorunlu durumlar hariç) uçakların kullanım dışı bırakılmasının önüne geçilmesi, bu kapsamdaki sorunların Kongre tarafından da yakından takip edilmesi ve gerektiğinde çözüm ortağı olması amaçlanıyor.
Halihazırda Amerikan Hava Kuvvetlerinin elinde 900 adet F-16 uçağının bulunduğu biliniyor. Eğer planladığı gibi, 2024 yılı içerisinde 125 adet F-16 emekliye ayrılmış olsaydı (mevcut F-16’ların %14’ü), bu durum Amerikan hava gücünde ciddi bir düşüş anlamına gelecekti. Kongre siyaseten bu düşüşü, ordunun kuvvet yapısında küçülmeye gidilmesini şimdiki şartlarda doğru bulmuyor. Şüphesiz USAF, 125 uçaklık F-16 küçülmesine giderken, öngörülen riskleri nasıl yöneteceğine dair bir plana da sahipti. Ancak Kongre risk almayı uygun görmeyince, ortada yönetilecek risk de kalmadı. Kongre üyeleri, Amerikan ulusal savunma stratejisinin gerektirdiği sayıda savaş uçağı kapasitesine mevcut tedarik planlamalarının cevap vermeyeceğine inanıyor. Bu nedenle, yeni uçaklar tedarik edilinceye kadar eskileri elden çıkarmama politikasının geçerli olması isteniyor.
19 Ocak 2024’te Kongre’ye sunulması beklenen USAF tedarik planı bu yönüyle çok önemli görülüyor. Sunulması beklenen ayrıntılı rapor, USAF savaş uçağı sayısından tedarik edilecek uçak sayısına kadar bir dizi yıllara sari kuvvet planlamasını masaya yatıracak. Kongre tarafından istenen bahse konu raporun alt başlıkları şunlar olacak:
Barış zamanı ve savaş zamanı kuvvet ihtiyaçlarını karşılamak için gereken savaş uçağı sayısı
Elde mevcut uçakların modernizasyonu için gereken kaynak planı
Savaş uçağı üretimini artırmak ve buna paralel olarak eskiyen savaş uçaklarını devre dışı bırakmak için gereken yetkilendirme, zaman akışı ve kaynak planlaması
Savaş uçaklarıyla birlikte tamamlayıcı rolde görev yapması beklenen insansız savaş uçaklarının (Collaborative Combat Aircraft-CCA) ne ölçüde insanlı savaş uçakları ihtiyacının karşılanmasında kullanılabileceğinin belirlenmesi,
CCA programının ertelenmesi ya da iptal edilmesi durumunda alınabilecek tedbirlerin savaş uçağı kuvvet yapısı planlarına dahil edilmesi.
CCA olarak tanımlanan insansız muharip hava araçlarının (İMHA), normal savaş uçaklarına göre daha ucuza tedarik edilebileceği öngörülüyor. Dolayısıyla, normal savaş uçaklarına harcanacak para miktarıyla çok daha fazla sayıda İMHA alınmasının mümkün olabileceği hesaplanıyor. Bu çerçevede Amerikan Hava Kuvvetleri kuvvet yapısı planlamacıları, önümüzdeki beş yıl içinde İMHA’ların geliştirilmesi için 5,8 milyar dolar yatırım yapma ihtiyacı bulunduğunu hesaplıyorlar. Amerikan Hava Kuvvetleri Bakanı Frank Kendall, yaklaşık 1000 adet İMHA’dan oluşan bir filo oluşturmayı hedefliyor.
2023 itibariyle, Amerikan Hava Kuvvetlerinde 936 adet F-16 uçağı bulunuyor. Bunlardan 781 adedinin F-16C (tek kişilik) ve 155 adedinin F-16D (çift kişilik) olduğu biliniyor. Envanterdeki A-10 Thunderbolt II sayısı ise 256 adet. Ayrıca 266 adet F-15 elde mevcut. F-15’lerin en modern versiyonları olan F-15E Strike Eagle uçaklarından ise toplamda 218 adedi USAF envanterinde görev yapıyor. İlave olarak 104 adet F-15E siparişi verildi.
Önümüzdeki yıllarda Amerikan Hava Kuvvetleri, kuvvet yapısını dört savaş uçağına (F-35, F-16, F-15E/F-15EX ve F-22) indirgemeyi planlıyor. 2030’lu yıllardan itibaren ise Yeni Nesil Hava Hakimiyeti (Next-Generation Air Dominance-NGAD) savaş uçağına geçiş öngörülüyor.
Not: Videoda NGAD’le birlikte uçan İMHA (CCA)’lara ilişkin bilgiler yer alıyor.
Kaynakça
Greg Hadley, “USAF Wants to Dump Old Fighters. Congress Isn’t So Sure”, Air&Space Forces Magazine, 21 Haziran 2023, https://www.airandspaceforces.com/lawmakers-air-force-plans-retire-aging-fighters/