Havada Demir Kokusu Var: Azerbaycan-Ermenistan Savaşıyor

Evde yemek piştiğinde yemeğin kokusunu alırız değil mi?

Niye?

Çünkü yemekler pişerken mis gibi kokar.

Peki demir ısıtıldığında, aslında kaynayacak kadar ısındığında diyelim isterseniz, hatta fokur fokur kaynarken de diyebiliriz, demirin de kokusu olur mu sizce?

Demirin kendine has bir kokusu var mıdır yani?

Bir de eğer bir kokusu varsa bu nasıl bir kokudur?

Hoş bir koku mu, yoksa kötü bir koku mudur?

Bilen var mı?

***

Aslında demir kokusunu ben biraz biliyorum.

Meslek icabı az metal ile uğraşmadım, kendi ellerimle de oldukça çok demir kestim hayatımda.

Ama o kokuyu nasıl tarif edebilirim bilemedim şimdi.

Tabii bahsettiğim koku hani metal paraların bir kokusu vardır ya, o koku değil.

O koku elimizdeki yağın ve terin metal ile anlık reaksiyona girmesinden olur.

Elimize de bulaşır ya hani para kokusu, o kokudan bahsetmiyorum.

Benim dediğim yani biraz da kan kokusuna benzeyen o metalik koku değil, demirin direk kendi kokusu.

Sahi elimiz kanadığında kanın da bir kokusu olur, onu bilir misiniz?

Elimizde kurumuş kan da o metal paralar gibi kokar, çünkü kanda da demir vardır. Elimiz kanadığında kan da eldeki yağ ile reaksiyona girer, metal paralarla aynı reaksiyon kanla da olur. O yüzden kokuları benzerdir.

Demirin direkt kokusunu ise tren garlarında duyarsınız mesela.

O demir tren tekerlekleri raylar üzerinde sürtündükçe garip bir koku yayılır etrafa.

Aynı kokuyu metal malzeme satan yerlerde de hissedersiniz.

Çünkü oralarda da sürekli birbirine sürten profil demirler olur, demir tozu olur. Demir tozunun da aynı kokusu olur.

Ya da eğer spiral motoru ile demir kesiliyorsa mesela, yine aynı koku çıkar.

Bazıları okullarda sıralar da benzer şekilde kokar diyor. Gerçekten okullarda ahşap değil de, metal aksamlı sıralar varsa, onların da kokusu benzerdir. Ama o koku biraz da eski boya kokusudur.

***

İşte havada bir demir kokusu var bugün. Nedendir bilmiyorum.

Azerbaycan ile Ermenistan yine kapışma noktasına gelmişler. Yine bin türlü oyun oynanıyor bölgede.

En son nerede kalmıştık?

Karabağ’da Rusya’nın devreye girmesi ile Azerbaycan operasyonu durdurmuş, bölgenin tarihi olarak Azerbaycan için oldukça önemli kenti olan Şuşa’yı alarak Ermeni nüfusun yoğunluklu olduğu Hankendi şehri sınırlarına Rus barış gücü (!) konumlanarak taraflar aralarında ateşkese zorlanmıştı.

Aslında uluslararası resmî ülke sınırlarına bu kalan bölge dahil olsa da Azerbaycan mecburen Rusların baskısı ile bu bölgeyi fiili olarak Ermenistan’ın kontrolüne bırakmıştı.

Rus güçlerin koruduğu Laçin koridoru ile Ermenistan Hankendi şehrine (Ermeniler bu şehre Stepanakert diyorlar!) yaşam için ihtiyaç duyulan her şeyi ulaştırmaya devam ediyordu.

Anlaşılan bu yardımlar yanında gizlice şehre silah taşınmaya da devam edilmiş.

Azerbaycan duruma hâkim olmak için yardım araçlarını kontrol etmeye başlayınca ise provokasyonlar başlamış.

***

Peki şimdi ne olacak?

Ruslar zaten Ermenistan’da zor da olsa yine seçimleri kazanan Paşinyan’ın rahat durmamasından rahatsız.

Paşinyan da Ruslara bu kadar bağımlı olmaktan rahatsız ve bölgeye bir şekilde hâkim olma niyetinde olan Amerika’ya göz kırpmaya devam ediyor.

Ruslar zaten Ukrayna ile yeterinden çok dertliler. Yani bir de Ermenistan’ın ikircikli davranışları ile uğraşacak hiç vakitleri yok.

***

İran nüfusu içindeki Azerbaycan Türkleri yüzünden iyiden iyiye durumdan rahatsız. Azerbaycan’ın Karabağ’a tümüyle hâkim olması durumunda ardından Güney Azerbaycan denilen topraklarının kuzey kısmında yaşayan Azerbaycan Türklerinin başka heveslere kapılmasından çekiniyor ve bu yüzden politik olarak Ermenistan’dan yana durmak ihtiyacı duyuyor.

***

Kısacası bölgede sular yine ısınıyor.

Azerbaycan’ın Karabağ’da terör operasyonu adı altındaki yeni müdahalesi yine herkesi bölgeye dikkat kesilmeye zorlamış görünüyor.

Peki bu operasyon Rusya’nın bilgisi dışında yapılabilir mi?

Rusya’nın bir önceki operasyonu nasıl durdurduğu düşünülürse bence pek mümkün değil.

Eğer Rusya Ermenistan başbakanı Paşinyan’dan artık kurtulmaya niyetlenmişse, bu operasyonu Ermenistan’a bir mesaj olarak kullanmayı planlamış olabilir.

Gerçi bölgede bir çatışma Rusya’nın isteyeceği en son şey.

Ancak hazır böyle bir ortam varken Azerbaycan’ın kontrollü bir operasyonuna yol vererek Ermenistan’da kontrolü tekrar ele almak Rusya açısından da mantıklı olabilir.

***

Bizim açımızdan barış anlaşmasının koşullarına zaten uymayan Ermenistan’ın anlaşmaya uymasını sağlayabilecek bu hamle gerçekten bir fırsat olabilir.

Yine de hamlelerin oldukça dikkatli atılması gerekecek.

Aradan geçen bu sürede gerekli hazırlıkların yapıldığını tahmin ediyorum.

Bu sürecin hayırlısı ile tamamına ermesini ve artık bölgeye kalıcı bir barışın gelmesini umuyorum.

***

Evet, havada gerçekten bir demir kokusu var. Umarım durum iyiden iyiye karışmadan her şey kontrol altına alınır.

Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.