Doların Değeri Gerçekte Ne Kadardır?

Daha önce yazmıştım, kovboy filmlerini severim. Küçüklükten kalma bir alışkanlık. Her pazar televizyonda mutlaka bir kovboy filmi olurdu bizim küçüklüğümüzde.

Hangi filmdeydi hatırlamıyorum şimdi ama bir at bir dolardı bir filmde. Düşünebiliyor musunuz? Bir dolar veriyorsun ve bir at sahibi oluyorsun.

Haftalarca uğraşırlar, koskoca sürüyü uzaktaki bir kasabaya götürürler. Demiryolu geçen bir kasaba. Sürüyü satıp kasabanın barında sohbet ederler. Toplamı 114 dolar 85 sent tutmuş.

Düşünebiliyor musunuz, bugün herhangi bir şeyin dolar bazında fiyatın o günlere nazaran ne kadar artmış durumda.

Market fiyatlarına baktım Amerika'da. Bir somun ekmek için 1.47$ yazıyor. İtalyan ekmeği dedikleri 3.62$ olanı da var. Daha pahalı olanları da var.

Bir paket tereyağı 5.48$, 200gr sanırım. Daha ucuzu da var, daha pahalısı da. Ama fiyatları bu seviyelerde.

Rafine süzme zeytin yağı ise iki litrelik şişe 17.68$. Yine daha pahalısı var.

Kovboy filmlerinde gösterilen dönemlerde bu ve benzeri ürünlerin fiyatları ne kadardı bilmiyorum, ama Amerika'da da aradan geçen bunca zaman içerisinde belli bir enflasyon olmuş. Doların değeri de tarih içinde oldukça düşmüş.

Aslında bu konuda bir yaklaşım olsun diye 1930'larda basılmış bir altın paranın (American Gold Eagle) üzerinde 10 dolar yazılı olmasına rağmen bugün metal değerinin 800 dolardan fazla olduğunu düşünecek olursak, aradan geçen 92 yılda doların değerinin 80 kat düştüğünü söyleyebiliriz. Ortalamaya vurursak her yıla %86 gibi bir oran düşüyor ki, bu değer düşüşü tabii ki sabit bir hızla düşüş demek değil. Başlıktaki resimde grafik olarak bir değerlendirme yapmışlar, sanırım altın karşısındaki değer kaybını gösteriyor bu grafik.

Bu yaklaşım, yani altın-dolar karşılaştırması doğru mudur bilmiyorum tabii ki, ama her şeyin değerini dolar bazlı yaptığımız bu günlerde aslında doların da yerinde durmadığını bu grafikten anlayabiliyoruz.

Doların da değer kaybettiğini hatırlatayım istedim.

Ülkemizin parasını dolara karşı değeri üzerinden takip ederken bu konuyu da dikkate almak gerekli sanırım. Kimsenin bu konuyu dikkate almadığını tahmin ediyorum. Halbuki bence önemli bir konu.

Paramız dolar karşısında aşırı değer kaybetmiş durumda. Sürekli dolar kuru diyoruz, sürekli gözümüz günlük kurlar ne olacak diye televizyonun köşesinde oluyor, ama doların da değer kaybını dikkate almıyoruz.

Yani aslında gerçekte paramızın değerinin ne kadar düştüğünü anlayabileceğimiz bir şey yok.

Altına göre değerini ölçsek bile, bu sefer de altının değerinin zaman içinde nasıl bir değişkenlik gösterdiğini bilemiyoruz.

Neye karşı değer karşılaştırması yapabiliriz?

Altın dolar endeksi desek dolar da değer kaybediyor, belki altın da artık eski günlerdeki değerinde değil. Yani altın da oynak.

Gelmek istediğim yer, aslında değeri insanoğlu için sabit olan bir şey bulsak, o zaman doğru değerlendirmeyi yapabileceğimiz.

Böyle değeri insanoğlu için sabit olan bir şey var mıdır? Varsa ne olabilir acaba?

Benim aklıma yaşamımız için olmazsa olmaz ihtiyacımız olan su geliyor. Ama su da kimi yerlerde bolca bulunurken, kimi yerlerde çok zor ulaşılan bir şey. Yani değeri bulunduğumuz yere göre değişiyor.

Ben daha sabit değerli bir şey arıyorum. Hem insan için değerli olmalı hem de nerede olursak olalım değeri değişmemeli.

Hava mı? Belki. Ama havaya nasıl değer biçeceğiz?

Hava parası diyorlar ama bu tabirin konumuzla ilgisi yok biliyorsunuz.

Bir yazımda bir somun ekmek demiştim, aslında ekmek olabilir.

Ama ekmeğe bizim kadar değer veren bir başka toplum var mıdır bilmiyorum. Bizim evde hanım eskiden hiç ekmek yemezdi mesela, benim sayemde artık biraz alıştı diyebilirim, yine de çok az yiyor. Yani ekmek de aradığımız kriterlerde değil sanırım.

Peki, benim aklıma gerçekten insan için sabit değerli olan somut bir şey gelmedi.

Sevgi, duygu gibi soyut şeyler için ise bir değer biçebilmek mümkün değil takdir edersiniz.

Bu durumda dolar yine bir şeye değer biçilmesi açısından bugün için en mantıklı olan şey gibi gözüküyor.

Bugün için diyorum, çünkü gelecekte doların kaderi nasıl olacak gerçekten bilmiyorum.

Şimdiden kimi ülkeler aralarındaki ticaret için swap ile kendi para birimlerini çok daha fazla kullanmaya başladılar.

Yarın dünya çapında bu sistem öyle bir yayılabilir ki, Amerika sadece diğer ülkelerle yaptığı kendi ticaretinde dolar kullanmak durumunda kalabilir. Tabii buna izin verir mi bilmiyorum, birçok ülkeye sırf bu amaçla müdahale etmeye alışmış durumda, ama buna bir şekilde zorunlu olmak durumunda kalabilir. Bakalım zaman ne gösterecek.

İşte böyle bir gelecekte bir şeyin değerini neyle karşılaştırırız, bugünden bunu bilmek de çok zor. Belki bir şey bulurlar.

Kripto paralar dediler, ama o konu da sanırım hüsranla sonuçlanmak üzere. En azından değeri bu günlerde aşırı derecede düşmüş durumda.

Sonuç olarak doların da aslında değerinin sabit olmadığını ve zaman içerisinde değerinin düştüğünü hatırlatarak yazıyı bitireyim.

Tabii bu aynı zamanda bizim paramızın da değerinin göründüğünden çok daha fazla düştüğü anlamına geliyor.

Dolar bazında yıllara sari yapılan değerlendirmeleri görünce 8506 lira olarak belirlenmiş olan yeni asgari ücrete biraz da bu açıdan bakalım dedim.

Moskova'dan herkese sevgi ve saygılarımla