Türk Alfabesindeki Harflerin Sayısı Kendimizi İfade Etmek İçin Yeterli mi?
Kamboçya alfabesinde tam olarak 74 harf varmış. Tabii alfabeden bahsediyoruz, Çin ya da Japonya’da bildiğimiz anlamda alfabe olmadığı için bu alfabeleri kategori dışı düşünüyoruz. Gerçi Japonların 46 harfli hiragana alfabesi denilen bir alfabeleri daha var.
Alfabemizdeki bütün harfler her şeyi yazmak için yeterli mi sizce?
Bana sanki bazı sesleri göstermek için bazı harfler eklenebilirmiş gibi geliyor.
Aslında başka dillerin alfabelerinde kendilerine has kimi özel sesler için farklı harfler olduğunu biliyorum. En azından sözcük için vurguyu nerede yapacaksın belli olsun diye bazı dillerde vurgu işareti de var.
Bizde ise meşhur örnektir, hala ve hâlâ ancak cümle içinde kullanım yerine göre ayırt edilebilir. Hala için kimi yerlerde bibi de derler, bence gayet hoş bir sözcük bibi, keşke dağa sık kullanılsa.
***
Kamboçya alfabesinde tam olarak 74 harf varmış.
Tabii alfabeden bahsediyoruz, Çin ya da Japonya’da bildiğimiz anlamda alfabe olmadığı için bu alfabeleri kategori dışı düşünüyoruz. Gerçi Japonların 46 harfli hiragana alfabesi denilen bir alfabeleri daha var.
Ama Çinliler çeşitli işaretlerden oluşan 40 bin civarında karaktere sahip bir alfabe kullanıyorlar. Üniversiteyi bitirmiş birinin bu 40 bin karakter içinden en fazla 4 bin kadarını bilebildiğini söylüyorlar.
***
En kısa alfabe ise 11 harfli Bougainvilla adasında yaşayan yerlilerin alfabesi.
Bu arada Hawaii alfabesi de yeterince kısaymış. 12 harf ve 1 kesme işareti, 13 diyebiliriz.
Rusların Kiril alfabesi ise 33 harfli. Bilmeyenler için oldukça karışık gibi görünse de göz alışınca çok zor gelmiyor diyebilirim. Kimi sözcüklerde çok fazla sessiz harf bir araya geldiği için telaffuzu zor tabii ki.
***
Biz 23 harfli Latin alfabesine bazı eklemeler yaparak 29 harfte karar kılmışız.
Ancak bana göre kimi sesler daha uzun ve daha kısa kullanılmak durumunda ve belki de bu ayırım için ek harfler düşünülebilir.
Aslında bizim gerçek alfabemiz olan Göktürk (Orhun) alfabesinde 38 harf (damga) var. Yani buradan bile şu anda kullandığımız alfabenin eksikleri olduğunu anlayabiliriz. Epey oldu, ama bu alfabe üzerine bir yazı yazdığımı hatırlıyorum.
Keşke okullarda hiç olmazsa bilgi amaçlı Göktürk alfabesi öğretilse. Bu alfabe ile yazılı pek bir belge kalmamış günümüze, ama yine de bence öğretilmesinde fayda var.
***
Bugün kullandığımız alfabeye 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı kanun ile geçilmiş.
Yeni harfleri bizzat Atatürk kendisi tanıtsa da aslında harflerin 29 adet olmasına ve hangi harfin hangi ses için kullanılacağına Atatürk’ün kurduğu bir dik komisyonu karar verir.
Ragıp Hulusi Özden başta olmak üzere komisyonun edebiyatçılardan oluşan toplam (9) dokuz üyesi vardır. Diğer üyeler İbrahim Grantay, Ahmet Cevat Emre, Mehmet Emin Erişirgil, İhsan Sungu, Hüseyin Avni Başman, Falih Rıfkı Atay, Ruşen Eşref Ünaydın ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu.
Bence Atatürk çok ileri görüşlü biriymiş, harf inkılabını komisyonun önerdiği 5 yıllık geçiş dönemi yerine 3 ay sonra hemen gerçekleştirmiş.
5 yıla yayılmış bir geçiş dönemi olsaymış belki de o günlerde baş göstermiş itirazlar çok daha yüksek sesli olabilirmiş.
***
Türki cumhuriyetler arasında ortak bir alfabe için bir girişim olduğunu hatırlıyorum. Çalışmalar ne aşamaya gelmiştir doğrusunu isterseniz bir bilgim yok. Bu konu oldukça ağırdan alınıyor gibime geliyor. Keşke daha etkin bir çalışma yapılsa.
Bence hazır bu çalışmalar yapılıyorken ihtiyaç varsa bizim alfabemizi de bir kez daha gözden geçirebiliriz. Benimkisi bir görüş tabii ki, uzmanları bu konuları çok daha iyi bilirler.
Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.
