İleri Düzey Yerleştirme ve Uluslararası Bakolarya Sistemleri Nedir?

AP ve IB, yurtdışı üniversitelerine başvurmak için takip edilmesi gereken bir dizi sınav ve hazırlığı içeren sistemlerdir. Türkiye’deki üniversite sınavının aksine, bu sistemler uzun süreli çalışma ve zaman yönetimi gerektiren detaylara sahiptir. Sınavlara etkili çalışmanın yanı sıra doğru zamanlama ile sınavlara girmek de son derece önem taşımaktadır.

Gelin bu iki sisteme yakından bakalım;

AP (Advanced Placement) “İleri Düzey Yerleştirme” nedir?

İleri Düzey Yerleştirme Programı olarak da adlandırılan Advanced Placement (AP) programı, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) uygulanan ve oradan tüm dünyaya yayılan, eğitimde mükemmeliyeti hedefleyen güçlü, kapsamlı ve çok çalışmayı gerektiren bir programdır. ABD'nin dışında 60'tan fazla ülkede AP Programı uygulanmakta ve tanınmaktadır. Bu program öğrencilerin dünyanın tanınmış üniversitelerine kabul edilmelerinde önemli avantajlar sağlayan bir sınav sistemidir. Dünyada hızla tanınması ve geçerliliği olması AP’ye verilen önemi daha da arttırmaktadır. AP skorunuzla Harvard, Yale, Stanford, Oxford, MIT gibi uluslararası üniversitelere kabul alabileceğiniz gibi, Türkiye’de de ODTÜ, KOÇ, Sabancı ve Özyeğin gibi saygın üniversitelerde burs ve kredi gibi avantajlar da sağlamaktadır.

Bu program SAT sınavlarının da uygulayıcısı olan College Board tarafından yürütülmektedir.

AP sınavlarının içeriği üniversite profesörleri ve lise AP öğretmenlerinden oluşan bir kurul tarafından hazırlanmaktadır. İleri Düzey Yerleştirme Programı olarak da adlandırılan Advanced Placement kapsamında 6 farklı alanda 38 farklı dersten sınav açılmaktadır. Her AP sınavında çoktan seçmeli sorulardan ve kısa cevaplı veya kompozisyon tarzında sorulardan oluşan iki bölüm bulunur. İki bölümün toplamından oluşan AP sonuçları 1 ile 5 arasında bir notla değerlendirilir. 3 adet AP sınavına girip ve her birinden 5 üzerinden minimum 3 alan öğrenciler AP Scholar unvanına sahip olurlar. Sınav süresi ve sınavda çıkan soru sayısı, seçilen konuya göre farklılık göstermektedir. Sınavda, çoktan seçmeli sorular bilgisayar tarafından, kısa cevaplı ve kompozisyon tarzındaki sorular ise tecrübeli AP hocalarından ve üniversite profesörlerinden oluşan bir kurul tarafından değerlendirilir.

AP sınavları yılda bir kez Mayıs ayında yapılmaktadır. Sınav sonuçları Temmuz ayı içerisinde öğrencilere ve üniversitelere yollanır. Sonuç raporları kümülatiftir, yani öğrencinin o güne kadar aldığı tüm AP sınav sonuçlarını gösterir. Öğrenci bir veya birden fazla AP sınavına girilebileceği gibi aynı sınava bir sene sonra tekrar girme imkânı bulunmaktadır.

Her üniversitenin kendi politikasına göre belirlediği AP kabul koşulları vardır. Her öğrenci eğitim almayı hedeflediği alanın gerektirdiği dersleri alarak, o derslerin sınavlarını başarı ile geçmelidir. Üniversiteler genel olarak en az 3 dersten AP skoru talep etmektedir. Bazı üniversiteler için bu 4 veya 5 AP skoruna kadar çıkabilmektedir. Yazılı koşul olmamakla birlikte birtakım prestijli okullar için 7-8 AP skorunun bile kabulde bir öncelik sağladığı tecrübe edilmektedir.

AP sınavları 1-5 arasındaki notlandırma ölçeğinde değerlendirilir. Bir öğrencinin başarılı sayılması için en az 3 alması gerekmektedir. Üniversite başvurularında başvurulan bölümün gerektirdiği en az 3 AP dersinden 5 tam not üzerinden en az 3 veya daha yüksek skor alınması beklenir. Her yıl onbinlerce öğrenci Amerika dışında AP sınavına girmektedir. Amerika'daki 4 yıllık kolej ve üniversitelerin %90'ı AP skorlarını ders muafiyetinde ve/veya yerleştirme kriteri olarak kabul etmektedir.

AP Sınav sistemi nasıl bir süreçtir? AP’ye nasıl hazırlanmalı?

AP programı ile öğrenciler amaçladıkları alanda çok daha derinlemesine bilgi sahibi olabilir, çalışma alışkanlıklarını geliştirebilir, yazı yazma becerilerini ve problem çözme yeteneklerini iyileştirebilirler. Yurt dışı üniversiteleri hedefleyen öğrenciler AP sınavlarına hazırlanmaya lise eğitimleri sırasında başlayabilirler.

AP Programı öğrencilere, lisedeyken üniversite seviyesindeki dersleri alma ve bu derslerden üniversitede muaf olma imkânı sağlar. Özellikle öğrencilerin yurt dışı üniversite başvurularında kabul aşamasında, bir öğrencinin lise döneminde AP dersleri almış ve sınavlardan başarıyla geçmiş olması akademik eğitim için hazır olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

AP derslerini alıp, sınavlarda başarılı olan öğrenciler hem üniversitelere başvuru sürecinde standart başvuru yapan öğrencilere göre daha avantajlı olurlar hem de üniversiteye başladıklarında bu derslerden muaf olma şansını yakalarlar. Ayrıca çift-anadal programlarında (double major) daha kolay okuyabilirler.

Türkiye'de Amerikan Okulları ile çok az sayıdaki lisede uygulanan program en önemli uluslararası diploma programı olarak kabul ediliyor. AP diploma programına katılan öğrenciler Türk müfredatına ek olarak, AP dersleri de almaktadır. Bu sebeple zaman zaman okul dışı desteğe ihtiyaç duyabilmektedirler. 

AP Dersleri:

AP Sanat Tarihi

AP Biyoloji

AP Kalkülüs AB/AP Kalkülüs BC/AP İstatistik

AP Bilgisayar Bilimi

AP İngiliz Dili ve Kompozisyon/AP İngiliz Edebiyatı ve Kompozisyon/AP İspanyol Dili

AP Çevre Bilimi

AP Coğrafya

AP Makroekonomi

AP Psikoloji

AP Amerikan Devleti ve Politikası/AP Amerikan Tarihi

Advanced Placement (AP) Programının avantajlarını özetleyelim:

-         Yüksek AP sınavı notlarıyla, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Kanada'da bulunan üniversitelerin büyük kısmından kabul alabilme veya üniversiteye yerleşebilme imkanı,

-         Lisedeyken üniversite düzeyi dersleri alarak kredilerini yurtdışı üniversitelerde saydırma,

-         Üniversitede başarılı olmak için gelişmesi gereken “Daha verimli çalışma, iyi yazı yazma, problem çözme alışkanlıkları” gibi becerilerin arttırılmasına yardımcı olması,

-         Üniversite düzeyinde alınan online AP dersler aracılığıyla, yükseköğretim sistemine erken uyum sağlama olanağı,

-         Uluslararası denkliğe sahip ders kredileri aracılığıyla, yurtdışındaki üniversitelerden kabul almada öncelikli tercih edilme.

IB (International Baccalaureate) Uluslararası Bakalorya Programı Nedir?

Uluslararası Bakalorya Organizasyonu; ilk kez, İsviçre´nin Cenevre kentinde, 1968 yılında, ticari olmayan bir kurum olarak kuruldu. O günden bu yana tüm dünyada kabul edilen en yetkin, en akılcı, en işlevsel eğitim programı olarak kabul edilmektedir. Kuruluş amacı; lise ya da üniversite eğitimini yurt dışında başka bir ülkede sürdüren öğrencilerin okudukları müfredat programının ortak ve evrensel bir çerçeve dâhilinde yürütülmesidir. Uluslararası Bakalorya (IB) Programı 16-19 yaş arası öğrenciler için hazırlanmış, geniş kapsamlı, üniversite öncesi iki yıllık bir programdır. Öğrencileri üniversitede ve sonrasındaki yaşamlarında başarılı olmaları için hazırlayan, final sınavlarının bulunduğu, akademik olarak zorlayıcı ve dengeli bir eğitim programıdır. Öğrencilerin entelektüel, sosyal, duygusal ve fiziksel becerilerini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Program, dünyanın önde gelen üniversitelerinden takdir ve saygı görmektedir.

Türkiye'deki bazı liseler de IB diploması sunmaktadır. IB diploma programına katılan öğrenciler Türk müfredatına ek olarak, IB dersleri de almaktadır. Bu sebeple zaman zaman desteğe ihtiyaç duyabilmektedirler. IB diploması sunan bazı okullar; Eyüboğlu Lisesi, ENKA Okulları, Koç Lisesi, Şişli Terakki, Işık Ayazağa, İstek Acıbadem, SEV Amerikan, MEF International ‘ı sıralayabiliriz.

IB’nin Avantajları nelerdir?

Yaklaşık 100 ülkede bini aşkın üniversite IB diplomasını kabul etmektedir. IB diploması sahibi öğrencilere ülkemizde birçok vakıf üniversitesi ve özel üniversite; IB diploma notuna göre değişken oranlarda başarı ve yüksek başarı bursu vermekte, yatay geçiş hakkı tanımakta ve bazı derslerden muafiyet sağlamaktadır.

• MEB diploması yanında uluslararası bir diploma veriyor olması,
• IB diplomasının uluslararası geçerliliği ve yurt dışında en iyi üniversitelerde öncelikli kabulü,
• IB mezunlarının edindikleri kazanımlarla öne çıkmaları sonucu üniversite eğitimi ve sonrasında toplumda ayrıcalıklı bireyler olarak yer almaları,
• Öğrenciye zamanı en iyi şekilde kullanmayı, en uygun yöntemlerle çalışmayı öğretmesi,
• Öğrenciyi akademik dürüstlük konusunda bilinçlendirmesi,
• Öğrencinin düz yazı, makale ve denemeler yazarak yazma yeteneğinin gelişmesini sağlaması,
• IB programında yer alan öğretmenlerin süregelen hizmet içi eğitimler sayesinde bu kazanımlarını diğer sınıf seviyelerine de aktarmaları sonucu bu kazanımların tüm okula yaygınlaşması, bu programın avantajları olarak sıralayabiliriz.

IB Diploma Programı, yukarıda sayılan avantajların dışında akademik dürüstlük ilkesi ile çok yönlü, araştırmayı seven, meraklı, yaratıcı, sorumluluk sahibi ve belki de her şeyden önemlisi, okuyan-yazan insanlar yetiştirilmesini sağlamaktadır. Özellikle çalışma alışkanlığı olan ve performansı yüksek öğrencilerin mutlaka tercih etmesi veya değerlendirmesi gereken bir program olan IBDP, sadece “Yurt dışında öğrenim görmek isteyen öğrencilerin seçeceği bir programdır.” saptaması çok doğru değildir. Lise 2 ve lise 3 sınıflarda bu programı alan öğrenciler, son sınıfta ülkemizdeki üniversite sınavları için de hazırlık yapabilirler.

Ders Programı:

Diploma adayı, altı grubun her birinden, sunulan seçenekler dahilinde bir ders seçmek zorundadır. Türkiye´de, Anadil ve Sosyal Bilimler dersleri Türkçe, diğer dersler ise İngilizce olarak uygulanır.

1. Grup :

Dil A1 - Öğrencinin en başarılı olduğu dilde, genellikle de anadilinde olmak üzere edebiyat çalışmaları yapılır.

2. Grup:

Dil A2 - İkinci bir dilde çok yetkin öğrencilerle işlenen dil ve edebiyat dersi.

3. Grup:

Bireyler ve Toplumlar -İşletme ve Yönetim, Ekonomi, ITGS, Felsefe ve Psikoloji.

4. Grup:

Doğa Bilimleri - Biyoloji, Kimya, Fizik.

5. Grup:

Matematik - Matematik (İleri Düzey), Matematiksel Yöntemler (Standart Düzey).

6. Grup:

Seçmeliler - Öğrenciler ilk beş gruptan herhangi bir dersi seçebilecekleri gibi, okul müfredat programına göre özel onay almış bir ders de seçebilirler.

IB programı, 6 ders alanı, bir bitirme tezi ve yaratıcılık, etkinlik, hizmet zorunluluklarını içeren iki yıllık bir programdır. IB diplomasına aday olan öğrenciler ayrıca Bilgi Kuramı dersini alırlar, 4000 kelimelik bir bitirme tezi hazırlarlar ve yaratıcılık, etkinlik, hizmet çalışmalarını tamamlarlar. IB sınavlarının çoğu kısa cevaplı, uzun cevaplı ve kompozisyon tarzı sorulardan oluşur. İç değerlendirmelerde çoktan seçmeli sorular sorulmaz.

Sadece IB derslerine kaydolmuş olan öğrenciler IB sınavlarına girebilirler ve IB kredisi alabilirler. IB sınavları uluslararası sınav hazırlama paneli tarafından geliştirilir ve değerlendirilir. Sınavlar yerel olarak verilir ve değerlendirilmek üzere Wales’de bulunan IB Organizasyonu sınav merkezine gönderilir. Başarılı olan IB programı öğrencileri programın tümünü kapsayan bir IB diploması ya da tek tek alınan IB dersleri için IB sertifikası alırlar.

Puan sistemi:

Öğrenciler her dersten 7 puan alabilmektedir. Derslerden alınan puan sayısı 42'yi bulabilir. Bunun dışında Uzun Tez (Extended Essay) olarak adlandırılan yaklaşık 4000 kelimeden oluşan ve konusu özgür seçilen kapsamlı bir çalışma sonucu ve Bilgi Kuramı (Theory of Knowledge) hakkında yazılacak bir tez sayesinde 3 puana daha ulaşabilirler. Toplam ulaşabilinen puan sayısı 45'tir. Ancak bir öğrencinin UB Diplomasına sahip olabilmesi için "Yaratıcılık, Bedensel Hareket ve Hizmet" (Creativity, Action, Service - CAS) etkinliklerinden oluşan 150 saatlik bu programı 2 yıl içinde başarıyla tamamlanması gerekmektedir.

 

Kaynakça:

           ⁃         IB vs AP: What’s Better for Admissions in 2022? / https://bemoacademicconsulting.com

           ⁃         Pearson International Connections Academy AP (Advanced Placement) / tr.pearson.com