Amonyak Yakıt Olabilir mi?

NH3! Nedir bu? Amonyak!

Bir azot, üç hidrojen atomundan oluşan renksiz, çok kötü kokulu, zehirli, yakıcı ve yanıcı bir gaz. 

Aslında amonyak diye bildiğimiz sıvı hali içinde belli bir oranda çözünmüş amonyak gazı bulunan bildiğimiz su. Kirli bir su tabii ki bu dediğim, öyle içilecek su değil.

Kuleli’deyken yazları gittiğimiz Hersek kampında çeşmelerden akan suda amonyak kokusu olurdu. Ben hiç sevmem kokusunu.

Amonyak önemli bir endüstriyel inorganik hammadde. Niye inorganik? Çünkü bünyesinde karbon atomu yok!

En çok da gübre sanayisinde kullanılıyor. Ama bunun yanında ilaç sanayisinde ve evlerde temizlik malzemesi olarak kullanım alanı da var. Çünkü amonyak aynı zamanda iyi bir kir sökücü kimyasal.

Ancak zehirli bir kimyasal!

Havada belli bir oranın üzerinde amonyak olduğunda, üstelik bir de yeterince nemli bir havaysa su molekülleri ile tepkimeye girerek zeminde birikip solunduğunda da insan sağlığı açısından ölümcül derecede tehlike içerebiliyor.

Ayrıca dereler, göller gibi yerlerde suya karıştığında da balıkların ve canlıların ölümüne sebep olabiliyor.

Tüm bunların yanında canlılığın temel taşlarından biri olan protein yapımında yer aldığı için bünyemizde de çok az miktarda amonyak bulunuyor.

***

Toyota elektrikli otomobiller konusunda rakiplerinden daha ağır hareket eden bir otomobil markası.

Japon’lar elektrikli otomobillere geçişin beklendiği kadar hızlı olacağını düşünmüyorlar.

Bunda Japonya’nın Çin’e olan ezeli rekabetinin de payı büyük. Bugün elektrikli otomobillerin özellikle pil teknolojileri konusunda Çin’e bağımlılıkları halen daha devam ediyor. 

Gerçi çok farklı maddelerle pil üretimi üzerine Tesla dahil tüm otomobil firmaları uğraşıyor olsa da, pratikte Çin’den daha ucuza bu otomobil pillerini üretebilen henüz yok ve Japonya da bu durumun elektrikli otomobillerin geleceği konusunda bir takım tereddütler duymasına sebep oluyor.

Üstelik elinizdeki içten yanmalı fosil yakıtlarla çalışan gayet de iyi durumdaki otomobilinizi niye durup dururken değiştirmek isteyesiniz? Bir de bu otomobiller çok daha güçlü ve uzun yola göre tasarlanmışsa? Deposu da elektrikli otomobillere göre çok daha hızlı doluyorsa?

Tamam, uluslararası kurallar ve yasaklar olduğunda mecburen araçlar karbon emisyonu daha düşük olan elektrikli otomobiller ile değiştirilmek zorunda kalınacaktır, ancak yine de bazı şeyler zorlama ile olmaz. En azından devletler düzeyinde zorlamalar çok bir işe yaramaz ve eğer bir devlet kanunlarını değiştirip fosil yakıtlı araçları yasaklamıyorsa yapılacak çok bir şey de olmayabilir. Ve bu değişimleri her devlet vatandaşının isteklerine uyarak yapmayı tercih eder.

***

İşte Toyota bir yandan kendisini geleceğin elektrikli ve hidrojen yakıtlı araçlarına adapte ederken daha çok hibrit modeller üzerine yoğunlaşmış.

Son zamanlarda piyasaya sürdüğü modeller daha çok hibrit modellermiş.

Ancak hibrit modeller de yarının dünyasında gerçekten büyük çapta fosil yakıtların yasaklanması söz konusu olursa çözüm olmayacaktır.

Toyota gibi küresel çaptaki bir otomobil üreticisinin kendi ülkesinde halen daha fosil yakıtlı araçlara izin veriliyor olsa da, fosil yakıtların yasaklanacağı ülkelerle göre de şimdiden kendisini ayarlaması gerekir.

***

Peki nedir amonyağın tüm bu konuyla ilgisi?

Çünkü amonyak da günümüz fosil yakıtlı otomobillerinde kullanılabilecek bir yakıt!

Aracın motorunda küçük bir ayarlama yaparak, belki bir kaç parçayı değiştirerek kolaylıkla benzinli ya da mazotlu aracınızı amonyak yakıtlı bir araç haline dönüştürebiliyorsunuz. 

İşte Toyota bu dönüşümü sağlayacak teknoloji üzerine bugünlerde yoğunlaşmış.

Üstelik bu projesini oldukça gizli yürütmüş.

***

Amonyak gerçekten bir yakıt olarak kullanılabilir mi?

Mantıken kullanılabilirse araçlar karbon salınımı yapmayacakları için yarın getirilecek yasaklamalara karşı durmadan otomobil dünyasının içten yanmalı motorlarla devam etmesi sağlanabilir.

Amonyak üretimi zor bir şey midir?

İşte orasını çok iyi bilmiyorum, araştırmam gerekli.

Ancak Hersek’te bile çeşmelerden akan suda amonyak olduğuna göre ülkemizde doğal yollarla amonyak elde edebileceğimiz yerler var demektir.

Yoksa o çeşmelerden akan suya bir yerlerden amonyak mı bulaşıyordu?

Yakınlarda fabrikalar vardı, belki de fabrika atıklarına bulaşmış sularla sabahları yüzümüzü yıkıyorduk?

Neyse, geçti gitti o yıllar, o zamanlar bugünkü gibi çevre bilinci yoktu memleketimizde. İzmit körfezi ve Haliç koku içindeydi.

***

Amonyak gerçekten düşünülmesi gereken bir yakıt bence. Toyota gelecek görüyorsa bu yakıtta, belki bizim de üzerinde çalışma yapmamızda fayda var diye düşünüyorum.

4(NH3) + 3(O2) => 2(N2) +6(H2O)

Reaksiyon formülü bu kadar basit, araçtan çıkan egzoz gazında havaya salınan sadece azot gazı ve su buharı oluyor. 

Çevreci bir çözüm! Havada zaten azot gazı oldukça çok mevcut.

Tabii olay bu kadar basit değil, amonyağı gaz halindeyken direk oksijen ile yakmaya kalktığınızda ortaya oldukça zehirli azot oksijen bileşikleri çıkıyor, amonyaktan saf halde azot gazı ve su buharı elde edebilmek için bir dizi işlem yapmanız gerekiyor ve tepkimeleri hızlandırmak için de araya bir sürü katalizör malzeme katmanız zorunlu oluyor.

Tüm bu dönüşüm bir aracın amonyakla hareket edebilmesi için oldukça pahalı bir çözüm olacaktır.

Yine de uğraşılsa bulunur ucuz bir çaresi diye düşünüyorum.

Sonuçta amonyağın hammaddesi de hava olduğuna göre hammadde derdi de olmaz sanırım. Hava her ülkede var sonuçta!

Daha önce havadan elde edilen azot ile gübre yapıldığını yazmıştım hatırlarsanız.

https://strasam.org/kultur-sanat/kultur/yasam-dongusu-denen-sey-nedir-2114

Amonyak üretimi havadaki azot gazının kullanılmasıyla gübre üretimindeki aşamalardan biri sadece.

Gerçi formülündeki azot havadan alınırken, hidrojen için daha ucuz olduğundan mecburen şimdilik doğalgaz kullanıyorlarmış, ama daha önce de yazdığım gibi hidrojen yeşil enerji kullanılarak sudan da elde edilebiliyor. 

Üstelik bu yöntemde elinizde oksijen de ayrıca bir yerlerde kullanmak üzere kalıyor.

***

Gelecekte amonyak bir yakıt olabilir mi gerçekten?

Çok da pis kokar meret. Olursa ortalıkta dayanılmaz bir amonyak kokusu olacağından burnumuzun direği kırılır. Amonyak kokusunun ne olduğunu anlatmama gerek yok sanırım, hepimiz tuvalete gittiğimize göre bu kokuyu mecburen biliriz.

Bu arada bunun bir avantajı da olabilir, en azından yakıt bitip de yolda kalma riski yok, açarsınız depo kapağını, küçük abdestinizi yapıp yola devam!

Kokusu bir yana, ne yapalım, karbon solumaktan iyidir herhalde. 

Bu gidişle dünya bir fırın kadar sıcak olacak, küresel ısınmayı engellemek için karbon salınımının bir çaresini bulmak lazım.

Amonyak küresel ısınmaya bir çare olabilir mi acaba?

Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.