ekonomi

Dijital İpek Yolu Jeostratejik Rekabetin Yeni Alanı mı?

Çin'in Dijital İpek Yolu ve PEACE ağı ile ABD'nin hegemonyasında olan Pakistan, Cibuti ve Mısır gibi ülkelerde etkisini ve otoritesini artıracak adımlar attığına dikkati çeken Blaubach, söz konusu kritik veri geçiş noktalarının ABD'nin, Çin'in ve diğer ülkelerin küresel ekonomik çıkarlarını tehdit edebilecek bir stratejik önem kazandığı görülüyor.

ABD, 5G ağ altyapısında olduğu gibi Çin'in bu alanda kontrolü ele geçirmesini ulusal güvenlik ve iletişim güvenliği açısından kaygı verici görmektedir. Ağları kontrol eden ülkenin iletişimi izleme, engelleme ve başka kanallara yönlendirme kabiliyetine sahip olacağı varsayımı, kritik iletişim altyapısını iki büyük güç arasındaki jeostratejik rekabetin yeni alanı haline getirmiştir.

Merkezi Washington'da bulunan Orta Doğu Enstitüsünden araştırmacı Thomas Blaubach, 7 Mart'ta yayımladığı makalede, iki ülkenin projenin kesişim noktası olan bölgeler üzerindeki etki çabalarına işaret etmiştir.

Çin'in altyapı projesinin çıkış noktası Pakistan, bir ABD müttefiki olmakla birlikte, Pekin'in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru projeleriyle son yıllarda yoğun şekilde yatırım yaptığı ülkeler arasında başı çekmektedir. Ülkenin batısındaki Gwadar Limanı, Çin'in bölgedeki önemli bir ticaret üssü konumunda bulunmaktadır.

Aşağıdaki haritada gördüğünüz kablolar, interneti kıtalar arasında taşıyan okyanus (ve deniz) altı kablolarıdır. New York Üniversitesi profesörü Dr. Nicole Starosielski'nin bu kabloları, arkasındaki teknolojiyi, ekonomik ve stratejik önemlerini tartıştığı Denizaltı Ağı isimli kitabında, Dünya'daki tüm kıtalar arası internet veri akışının %99'unun uydularla değil, bu kablolar aracılığıyla sağlandığını belirtmektedir.

Öte yandan, Umman Denizi'nin Kızıldeniz'e bağlandığı daralma noktasının tam göbeğinde yer alan Cibuti, Çin'in deniz aşırı askeri üs kurduğu ilk ülke olmuştur. ABD'nin de bir askeri üssünün bulunduğu Cibuti'nin, Kuşak ve Yol Girişimi projeleri için Çin'den aldığı borçlar, gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 75'ine ulaşmış durumdadır. Analistler Çin'e ekonomik bağımlılığının zaman içinde ülkeyi stratejik olarak Pekin'e yakınlaştırmasını olası görmektedir.

Kızıl Deniz'i Akdeniz'e bağlayan Süveyş Kanalı ve karadan aktarım olanaklarıyla fiber optik ağların Avrupa'ya ulaşmasında en kritik konumdaki Mısır da iki büyük gücün etki mücadelesine sahne oluyor. ABD'nin Orta Doğu'daki en önemli müttefiki ve dünyada en fazla Amerikan yardımı alan ilk dört ülke arasındaki Mısır'ın son yıllarda Çin ile ekonomik ilişkileri giderek gelişmiştir. Pekin, Mısır'ın en büyük ticaret ortağı ve altyapı projelerinin en önemli yatırımcısı haline gelmiştir. Çin yönetiminin insan hakları alanındaki müsamahakâr tutumu, bu konuyu ekonomik ilişkilerde şart olarak öne sürmemesi, Devlet Başkanı Abdülfettah El Sisi liderliğindeki hükûmeti, ABD'den daha fazla Çin'e yakınlaştırmaktadır.

Blaubach'a göre, Çin'in Orta Doğu ve Afrika'nın veri geçiş hatlarındaki bu kritik ülkelerde dijital altyapıya, işletmelere, teknik iş gücü yetiştirilmesine sağladığı katkılar dijital ekonomiye daha fazla uyum sağladıkça, ABD'nin bu ülkeler üzerindeki nüfuzunu yitirmesine yol açabilir. Ayrıca ABD'nin Çin ile rekabette stratejik önceliği Hint-Pasifik bölgesine kaydırması Pakistan, Mısır ve Cibuti gibi küresel suyollarının olduğu kadar dijital veri yollarına bağlı uçların da kritik aktarım noktasında bulunan ülkelerin Pekin'in yörüngesine girmesine yol açabileceği değerlendirilmektedir.

https://twitter.com/geographicca/status/1442544202580119555

Link: Dünyadaki deniz altı fiber optik iletişim kablolarını gösteren bir canlandırma.

İlk deniz altı iletişim kabloları telgraf amaçlı olarak 1850'li yıllarda döşenmiştir. 1858 yılında Avrupa ve Amerika (Cork – Newfoundland) arasındaki ilk kablo Atlantik Okyanusuna döşenmiş ve telgraf iki kıta arasında haberleşmeyi bir günden az bir süreye indirmiştir.

Haritada, Türkiye'den geçen birkaç kabloyu da görebiliyoruz. Bunlardan birisi, KAFOS isimli ağ. Romanya'nın Mangalya kentinden başlayan ağ, İstanbul'da son buluyor ve Türk Telekom, ağın hisselerinin bir kısmına sahiptir.

Marmara Denizi boyunca ilerleyen ve Ege Denizi'nden çatallanarak Akdeniz'in bütün noktalarına dağılan MedNautilus Denizaltı Sistemi de, ülkemizdeki önemli bir ağdır. Bu ağın ulaştığı noktalar arasında İstanbul, Atina (Yunanistan), Catania (İtalya), Chania (Yunanistan), Haifa (İsrail), Pentaskhinos (Kıbrıs) ve Tel Aviv (İsrail) bulunuyor. Ülkemize ulaşan ağlardan diğerleri Turckyos-1 (Girne-Mersin arası), SeaMeWe-3 (Hollanda'dan Güney Kore'ye ve Avustralya'ya kadar uzanan dev bir ağ) ve son olarak, Turckyos-2 (Samandağ-Kıbrıs arası).

Sonuç

01 Mart 2024 tarihinde Rossiya Segodnya Medya Grubu ve Russia Today (RT) televizyonunda yayınlanan Alman subaylarından birisi Almanya ile olan görüşmesini bu fiberoptik hatların bulunduğu Singapur’dan bağlanarak yapmıştır. Güvenli ve muhtemelen şifreli olan WebEx platformunu da kullanmamıştır.

Dijital sanayi gelişimindeki hızlanma finansal, ulaştırma ve imalat sektörlerinin, kamu projelerinin ve diğer sektörlerin iyileştirilmesini; yaşam ve üretim biçimlerinin de değişimini sağlamaktadır.

Bulut Bilişim, büyük veri ve yapay zekâ gibi bilgi ve iletişim teknolojilerine dayalı yeni teknolojiler, ülkelerin ekonomik büyümesinde ve sektörün dijital dönüşümünde önemli bir etken haline gelmektedir.

Huawei Şirketi tarafından yayımlanan "2017 için Küresel Bağlantı Endeksi (GCI) Araştırma Raporu"na göre, dünya çapında dijital ekonominin gelişimi hızlanmaktadır.

Toplam GCI puanı ise, 2015 yılı değerine kıyasla 4 puan artmıştır. Bu sonuç, bilgi ve iletişim teknolojilerinin ekonomik büyümenin önemli bir motoru haline geldiğini göstermektedir.

Bilgi ve iletişim teknolojilerine yatırılan her 1 ABD doları, ülkenin GSYH’sina 3 dolar olarak geri dönmektedir. 2025 yılı itibariyle bilgi ve iletişim teknolojilerine yatırılan her 1 dolar, 5 dolar olarak geri dönecektir.

Dijital dönüşüm sürecinde hiçbir şirketin kendi başına hareket etmemesi, toplu başarı elde etmek için ülkelerin yeni bir eko-dijital dönüşümünde topluca yer almayı zorunluluk haline getirmiştir.

Dünyanın en büyük iki ekonomisi ABD ile Çin arasındaki jeostratejik ve teknolojik rekabet, kıtalararası fiber optik internet ağlarının kurulumuna yönelik rakip öneri ve projelere de yansımaktadır.

Washington, Çin’in “Pakistan-Doğu Afrika- Avrupa Bağlantısı” (PEACE) projesine karşı “Güneydoğu Asya-Orta Doğu-Batı Avrupa 6” (SEA-ME-WE 6) projesi ile Asya ile Avrupa'yı bağlayan internet ağlarını kontrol etme arayışındadır.

Çin devleti Rusya ve ABD-NATO’nun Ukrayna’daki karşılıklı mücadelesinde Rusya tarafında olacağının sinyallerini vermiştir. Bu konuda elde edilen istihbarat bilgilerini tahminen Rusya ile de paylaşmaktadır.

STRASAM sitesinde yayınlanmış olan (Gazze ve ötesi 1 – 8) yazılarımda da aktarmış olduğum bilgilere ilave olarak; ABD ve İsrail dünya ticaret hatlarını ve petrol ticaretini kontrol etmek istemektedir.

Dünyanın “Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek” ana temasıyla dijital olarak kontrolü için Gazze’nin hemen yanı başındaki dijital veri yolunun yani fiberoptik hatların da kontrolüne ihtiyaçları vardır.

Gazze ve Süveyş bölgesinden geçen Fiberoptik hatlarını kontrol eden devlet veya devletlerin tüm dünyanın iletişimini de kontrol edeceği apaçık ortadadır.

İsrail’de inşa edilen dünyanın en büyük telefon dinleme tesisinin ne amaçla kullanılacağı ortaya çıkmıştır.

Türkiye olarak açıktan yapılan iletişim ve görüşmelerin de her an medyada yayınlanabileceği unutulmamalıdır.

Kıbrıs da Stratejik olarak Akdeniz’deki Dijital iletişimin bir diğer kontrol noktası olma özelliğine sahiptir.