Site İçi Arama

ekonomi

Deniz Dalgalarından Elektrik Üretimi Mümkün mü?

Aslında denizden elektrik üretimi konusunda ilk örnekler gel-git dalgalarından yararlanarak gerçekleştirilmiş ve bu konudaki çalışmalar halen devam ediyor. Deniz dalgalarından elektrik üreten sistemler ise İngilizcede “Wave Energy Converter-WEC” (Dalga Enerji Dönüştürücü-DED) olarak tanımlanıyor.

Enerji dünyada hem makro hem de mikro ölçekte önemini her geçen gün arttırıyor. Makro seviyede enerji kaynaklarının paylaşımı zaman zaman ülkeleri sıcak çatışmaların içine sokabiliyor, mikro seviyede ise evlerde ve ofislerde enerji tasarrufu ile ilgili önlemlere her gün yenileri eklenmekte.

Ekonomik boyutu bir yana, enerji kaynağı olarak fosil yakıtların, nükleer ve hidroelektrik santrallerin kullanılması çevre kirliliği ve çevreye verdiği zararlar ile ilgili tartışmaları da beraberinde getiriyor.

Ekonomik ve çevresel etkenler, yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgiyi de körüklüyor. Ancak pek çoğumuzun aklına yenilenebilir enerji denilince çoğunlukla güneş ve rüzgâr enerjisi geliyor. Elektrik üretiminde kullanılan güneş panellerini büyük binaların çatılarında ve hatta evlerin balkonlarında görmeye yavaş yavaş alışıyoruz. Şehirlerarası seyahatlerimizde uzaklarda Don Kişot’un yel değirmenleri gibi dönen rüzgâr güllerini de kanıksadık artık.

Bu yazıda sizlere, diğerlerine göre daha az bilinen yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan deniz dalgalarından elektrik üretimi konusundan bahsedeceğim. Aslında denizden elektrik üretimi konusunda ilk örnekler gel-git dalgalarından yararlanarak gerçekleştirilmiş ve bu konudaki çalışmalar halen devam ediyor. Deniz dalgalarından elektrik üreten sistemler ise İngilizcede “Wave Energy Converter-WEC” (Dalga Enerji Dönüştürücü-DED) olarak tanımlanıyor.

Deniz dalgalarından elektrik üreten sistemlerin teknolojileri birkaç başlık altında sınıflandırılabiliyor. Tabii bunların dışında kalan sistemler de mevcut. Kısaca bu teknolojiler şunlardır:

1) Nokta Emici (Point Absorber) olarak adlandırılan sistemler:

Denizdeki hareketi ile her yöndeki enerjiyi emen yüzer sistemlerdir. Şamandıranın tabana ve yüzeye doğru yaptığı hareketi elektrik enerjisine dönüştürürler.

Nokta Emici Dalga Enerjisi Dönüştürme Sistemi

Salınan Dalga Hareketi Enerji Dönüştürme Sistemi 

2) Salınan Dalga Hareketi Dönüştürücü (Oscillating Wave Surge Converter) olarak adlandırılan sistemler:

Deniz tabanına dik yüzeyin, dalga etkisi ile yaptığı salınma hareketini elektrik enerjisine dönüştürürler.

3) Yüzey Zayıflatıcı (Surface Attenuator) olarak adlandırılan sistemler: 

Dalgalardan kaynaklanan esneme hareketi sonucunda hidrolik pompalar vasıtası ile elektrik üretirler.

Yüzey Zayıflatıcı Dalga Enerji Dönüştürme Sistemi

Salınan Su Kolonu Dalga Enerji Dönüştürme Sistemi 

4) Salınan Su Kolonu (Oscillating Water Column) olarak adlandırılan sistemler:

Dalga hareketi ile sıkıştırılan hava tarafından çevrilen türbinler ile elektrik üretirler.

5) Taşıntı Cihazı (Overtopping Device) olarak adlandırılan sistemler: 

Dalgalar ile doldurulan rezervuardaki sular alt seviyelere inerken, hidroelektrik santrallerinde olduğu gibi elektrik üretirler.

Taşıntı Cihazı Dalga Enerji Dönüştürme Sistemi 

 

6) Dip Basınç Farkı (Submerge Pressure Differentials) olarak adlandırılan sistemler: 

Dalgaların aşağı ve yukarı hareketinden kaynaklanan basınç farkı ile çalışan pompaların oluşturduğu akış ile elektrik üretirler.

Dip Basınç Farkı Dalga Enerji Dönüştürme Sistemi 

Yukarıda da ifade ettiğim gibi bu sınıflandırmanın dışında da farklı teknolojiler ile deniz dalgalarında elektrik üreten sistemler mevcuttur ve bu konudaki araştırmalar halen devam etmektedir.

Dünyada 2050 yılına kadar denizlerden enerji elde etmek maksadı ile her yıl 53 milyar Avro ile toplam 653 milyar Avro yatırım yapılması beklenmektedir. Dünyanın yıllık potansiyel dalga enerjisinin 34,5 Tera Watt Saat (TWh) olduğu düşünüldüğünde bu yatırımın haklı nedenlere dayandığı anlaşılmaktadır.

Fransa, Almanya, İrlanda, İtalya, Hollanda, İngiltere, Kanada gibi ülkelerde denizlerden elde edilen elektrik enerjisi konusunda çeşitli destek mekanizmaları bulunmaktadır. 

Sonuç olarak, üç tarafı denizler ile çevrili olan ülkemiz için de yenilenebilir enerji kaynakları kapsamında deniz dalgalarından elektrik üretilmesinin dikkate alınmasının faydalı olacağı, bu konudaki teknolojilerin geliştirilmesi için desteklerin arttırılmasının yanında konu ile ilgili mevzuat ve düzenlemelerin de ivedilikle yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

Kaynaklar: 

https://www.emec.org.uk/marine-energy/wave-devices/

www.3eelectrotech.com.tr/arsiv/yazi/turkiyede-kullanilabilecek-dalga-enerjisi-donusturuculerinin-  belirlenmesi-ve-analizi

www.enerji.gov.tr/tr-TR-Sayfalar/Temiz-Enerji

EUR 29924 EN European Commission Ocean Energy Technology Market Report

Dr. Savaş MUTLU
Dr. Savaş MUTLU
Tüm Makaleler

  • 09.09.2022
  • Süre : 3 dk
  • 2361 kez okundu

Google Ads