Manyetik Raylı Hızlı Tren Hatları

İstanbul’da bir metro tartışmasıdır gidiyor. Sanırsınız ki milli ve yerli imkanlarla kendimiz metro yapmayı öğrenmişiz de kim daha iyisini yapacak diye kavgasını yapıyoruz.

İktidar tarafı belediyenin yaptıklarını kötüleme derdine düşmüş. Konuyu sadece bir seçim boyutuna indirgemiş.

Üstelik bakanlık tutmuş başka bir harf ile simge koymuş yaptığı hatlara. Sanırsınız ki yapılan yatırımları bu halka hizmet için değil de, bir lütuf olarak yapmışlar.

İBB ise imkanları kadarıyla bu konuya maksimum derecede eğilmiş olsa da yaptıklarını yine seçim propagandasına indirgeyip mevcut inşaatların hepsi bitmiş gibi, ulaşım konusunda iktidar ile polemik yapmaktan geri durmuyor.

Ben bu siyasi polemiklerden hiç haz almıyorum doğrusu.

Kim ne yapıyorsa bu halkın dişinden tırnağından biriktirdikleri ile yapıyor ve çok daha iyisini yapmak zorunda.

Bu yazıya burada nokta koymak gerekli aslında, ama gelin biraz daha konuyu irdeleyelim.

***

Daha önce Moskova metrosu üzerine bir yazı yazmıştım. 

Moskova metrosunun ne kadar kapsamlı olduğunu tüm dünya biliyor zaten. 

Ancak Rusların tarihi güzellikleri olan bu kadar büyük bir metro ağları olsa da, hadi diyelim modern metro teknolojilerine de ayak uydurmaya çalışıyorlar diyebiliriz, yine de metro hatları oldukça eski. 

Yeni açılan istasyonları eskilere nazaran çok daha iyi yapıyorlar. Trenleri de eski sistemlerden çok daha teknolojik üretiyorlar.

Yine de öyle süper teknolojik sistemleri yok diyebilirim.

En azından kimi ülkelerde uygulamaya alınmış olan bazı güvenlik tedbirleri halen daha Moskova metro istasyonlarında yok maalesef.

Ben kendimce modern metrolarda emniyet tedbirleri gereği artık hat kenarlarında otomatik kapılı bariyerlerin yapıldığından da bahsetmiştim bir başka yazımda.

Sonuçta dünya gerçekten metro teknolojileri konusunda epey ilerledi ve modern ülkeler halen daha yeni sistemler üzerinde uğraşıyorlar.

***

İktidarın bence çok ayıp bir şey olsa da açıkça ben bugüne kadar muhalefeti çalıştırmadım, bu seçimde bana oy vermezseniz yine çalıştırmayacağım ve açıkça yine kazanırlarsa size hizmet edilmesini tekrar engelleyeceğim dediğini biliyorsunuz. 

Tabii iktidar bunu belediyeler ile iktidar uyumlu çalışmalıdır diye bir söylem altında biraz da gizleyerek söylüyor. 

Bu söylem açıkça bir tehdit! 

Bunun bir seçim propagandası taktiği olarak söylendiği çok açık aslında.

Bu bir seçim taktiği olarak işe yarar mı bilmiyorum. Ters de tepebilir bence.

Hatta bence ters tepecektir diyebilirim.

Bunu koyalım bir kenara ve biraz metrolar ve hızlı tren hatları konusunda dünyadaki gelişmelere bakalım.

***

Metro konusu bana çok da yabancı değil diyebilirim. 

Aslında zamanında ben de Ankara metrosunun proje işlerinde çalışmıştım. 

Çalıştığım proje bürosu daha çok otoyol köprüleri üzerine uzman bir proje bürosu olsa da, metro hatlarının köprü tasarımları da şartnamesi belli olduktan sonra otoyol köprülerinden çok da farklı tasarım gerektirmiyor.

O ilk metro hattının şartnamesini ise Kanadalı bir firma hazırlamıştı ve biz de hesapları bu şartnamede yazılı yük değerlerine uyarak yapmıştık.

O zamanlar bile niye bizim bunca TCDD tecrübemiz varken kendimiz bir şartname geliştiremediğimiz konusunda bir soru işareti takılmıştı aklıma.

***

Evet, modern devletler bu konularda kendi işlerini kendileri yapıyorlar.

Bu biraz da tarihi bir birikim olarak ortaya konuyor.

Ancak yepyeni bir teknoloji de geliştirebilirsiniz kendiniz. 

Tamam, bu yeni teknolojide eskiden kalma tecrübenizden faydalanmanız zorunlu olacaktır, ancak yeni teknolojinin geliştirilmesinde üniversiteleriniz başta olmak üzere çalışacak oldukça uzman kurumlarınızın olması gerekir.

Belki ülke boyutunda bir metro genel müdürlüğü ya da belki de bakanlık bile kurmanızda fayda var diyebilirim.

Bir de yeni sistemin yapılacak deneme hatları ile test edilmesi gerekir.

***

Hızlı tren hatları kuruluyor bizde de.

Ancak bu hatlar bildiğim kadarıyla normal raylı sistemler.

Ancak mesela Çin’de manyetik yataklar üzerinde hareket eden hızlı tren hatları uzun süredir kullanılıyor. 

Şanghay maglev tren hattı 2004 yılında işletmeye alınmış. Bu bir manyetik raylı tren hattı.

30 km’nin üzerinde uzunluğu var ve şimdiye kadar kaydedilen en yüksek hız 431 km/saat olmuş. 

Kaynaklarda tasarımın 600 km/saat hıza göre yapıldığı yazılı.

***

Maglev tren hatları iki mıknatıs kümesinin kullanıldığı demiryolu ulaşım sistemleri. 

Manyetik levilasyon! Manyetik seviyelendirme deniyor bu sisteme.

Bu hatlarda trenler mıknatıslar üzerinde kayarak hareket ettikleri için sürünme minimize ediliyor ve dolayısıyla enerji tüketimleri de oldukça düşük oluyor.

Üstelik hat trenin yürüme aksamı tarafından sağdan ve soldan sarıldığı için bu sistem yeterince emniyetli bir tasarıma sahip.

Sadece Çin’de değil tabii ki, mesela Almanya’da, İsviçre’de Fransa’da da bu tarz manyetik raylı hızlı trenler kullanılmaya başlanmış.

Bir diğer kaynakta hız sınırının 640 km/saat’e kadar olabildiği yazılmış.

Neredeyse yolcu uçaklarının seyir hızlarına yakın bir hız bu. 

Yolcu uçakları havada genellikle 800 km/saat hızda seyrederler.

Bu hatlarda öyle şehir dışında koskoca havalimanları kurmanıza da ihtiyaç olmadığı için aslında oldukça mantıklı bir seyahat çözümü. Şehrin içindeki istasyonlardan bu trenler kalkabiliyor ve ulaşımda şehrin dışındaki havalimanlarına kadar gitmek için zaman kaybı da olmuyor.

***

Ancak burada asıl dikkat çekmek istediğim konu bu teknolojiyi ülkelerin kendilerinin geliştirmiş olmaları.

Muhtemelen gelecekte şehirler arası seyahatler bu yeni tip hızlı trenlerle yapılacak. 

Ülkelerarası hatlar da muhtemelen özel istasyonlardan kalkan trenlerde yapılabilecek.

Demir ağlarla ördük yurdu dört baştan!

Yapan yapıyor, sözde kalmıyor bu işler bazıları için.

***

Çin’de bu hızlı trenler konusunda daha başka bir yeni sistem bugünlerde deneme aşamasındaymış.

Yine 600km/saat hız limitine sahip bu yeni sistemde trenler bir tüp içerisinde hareket ediyormuş. 

Vakumlu hızlı tren hattı!

Bunun enerji tasarrufu açısından çok daha avantalı olduğu söyleniyor. 

Şimdilik 2 km’lik bir deneme hattında test sürüşleri aşamasında olan bu yeni teknolojinin biraz sarsıntı problemi olduğu söyleniyor. 

Büyük ihtimal sağına soluna manyetik yataklar koyarak sarsıntının da çaresini bulurlar yakında.

En kötü ihtimalle yük trenleri olarak kullanabilirler bu yeni sistemi.

***

İşte bu sistemin metro hatları için uygun bir sistem olacağı düşünülüyormuş.

Zaten yeraltında açılan tünellerde hareket eden metro hatlarının vakum ile daha az enerji harcayarak hareket edebilmesi ve çok daha hızlı olmasına kimin itirazı olabilir ki?

Doğrusunu isterseniz şehir içi metro hatlarında yüksek hız konusunda duraklar arası o kadar da fazla olmadığı için ben pek ümitli değilim, sonuçta trenler biraz daha hızlı hareket edecek olsalar da, şehir içinde öyle saatte 600 km hızlara ihtiyaç olmaz herhalde.

Yine de daha konforlu ve ekonomik bir çözüm olacaksa gelecekte metro hatlarının vakumlu sistem olmaması için bir sebep yok sanırım.

Trenleri şehir çeperinde kurulacak terminallerde değiştirip şehirler arası ulaşımda yine vakumlu ve tüplü hızlı tren hatlarına dönülebilir.

***

Kısacası çözüm çok, yeter ki çalışmayı, bu konularda düşünmeyi bırakmayalım. Tabii bir de bir şeyleri milli ve yerli imkanlarla yapma iradesi olmalı.

Biz yapamayız derseniz yapanların kölesi olursunuz.

Sonra TCDD vagon fabrikanız dururken Almanya’dan ya da başka ülkelerden teknolojik ekipman satın almak zorunda kalırsınız.

Bugün yapılan bütün metro trenleri yabancı teknoloji üretimi. Yedek parçasından trenlerin komple üretimi bildiğim kadarıyla yabancı üretim. Dünyanın parası ödeniyor tüm bu alınan ekipmana.

Bakın MMU ile ilgili ilk çalışmalar nihayet başladı.

Peki MHT çalışması var mı?

Nedir MHT diyorsanız Milli Hızlı Tren işte, isterseniz MMRHT deyin, Milli Manyetik Raylı Hızlı Tren.

MMU nedir diye soran mı var mı aranızda? 

Ne kadar cahilsiniz, KAAN işte, geçenlerde ilk uçuşunu yaptı ya. 

Savunma sanayimiz iyi de, sadece savunma sanayisi ile olmuyor.

Hadi bakalım gençler, çalıştırın biraz saksıyı, milli hızlı trenlerimizi de üretelim beraber.

Saksı ne ya! Gırgır zamanlarında kalmadı mı o terim? 

Gırgır’ı hatırlıyorsunuzdur sanırım. 

Kısacası aklınızı çalıştırın siz, bence yeterli diyorum.

Bilim ve teknoloji ile kalın.

Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.