Site İçi Arama

ekonomi

Gazze’nin Doğalgazı İçin ABD Neden Şimdi Devrede?

İsrail’in Gazze’nin açık deniz alanlarındaki egemenliğini sonlandırıp Filistin gaz sahalarına el koyup bu rezervleri kendi gaz alanları ile birleştirme planı, bize göre ekonomik olmaktan daha çok stratejik amaçlı bir plandı.

ABD konuya el attı ve açıkladı: Gaz Filistin’e ait ve geliştirilmeli 

ABD Başkanı Joe Biden'ın Enerji Güvenliği Danışmanı Amos Hochstein, İsrail'e ziyarette bulunarak Gazze'nin gelişmemiş açık deniz doğalgaz sahalarını görüşecek. İsrail gazetesi Haaretz'in haberine göre, son olarak Bahreyn'de bulunan Hochstein, savaş sonrası Gazze planlarının bir parçası olarak Filistinliler adına açık deniz gaz sahalarını geliştirme fırsatını görüşmüştü. Habere göre Gazze'nin yaklaşık 20 mil açığındaki Gaza Marine sahasında tahminen 1 trilyon fit küp doğalgaz rezervi bulunmakta. Bu miktarın Filistin topraklarına enerji sağlamak için gerekenden çok daha fazla olduğu kaydedilen haberde, "bu gazın bir kısmının potansiyel olarak ihraç edilebileceği" ifade ediliyor.

Gazze'deki doğalgaz sahası ile ilgili The National'a konuşan Hochstein, "Gazze açıklarındaki gaz sahalarını Filistinliler adına geliştirmek için bir fırsat var" dedi ve ekledi: "Bu korkunç savaş biter bitmez, bu sahaları geliştirmeye istekli şirketler var. Potansiyelini abartmamalıyız ancak Filistin hükümeti için kesinlikle bir gelir kaynağı olabilir ve Filistin için bağımsız bir enerji sistemi olmasını sağlayabilir" diyen Hochstein, İsrail'in buna izin vereceğinden "yüzde 100" emin olduğunu söyledi. Hochstein, "Çok eminim, vermemeleri için hiçbir neden yok. Gaz onların değil, Filistin halkına ait" dedi

Gazze'nin işgaline yönelik operasyonun İsrail’in bu bölgedeki gaz alanlarını tam kontrol altına almaya yönelik olduğu yorumları da yapılıyordu. İsrail’in Gazze şeridinde askeri ve siyasi hedefleri tam olarak ortaya çıkmamış olsa bile bu gelişmelerin Filistin’e ait doğal gaz rezervleriyle ilgili bazı  sonuçlar doğuracağı görülmekteydi.  İsrail’in Gazze’nin açık deniz alanlarındaki egemenliğini sonlandırıp Filistin gaz sahalarına el koyup bu rezervleri kendi gaz alanları ile birleştirme planı, bize göre ekonomik olmaktan daha çok stratejik amaçlı bir plandı. Ancak Gazze’nin ve Filistin’in geleceğini tamamen karartmaya yönelik bu radikal plan şimdilik ABD’nin bölge ile ilgili gelecek stratejisine ve dünya kamuoyunda yıpranan imajını düzeltmeye yönelik çabalarına takılmış durumda. Bu nedenle daha fazla beklemeden ABD Filistin’i de düşündüğünü gösteren farklı bir adım atarak Gazze’nin gazı konusunda İsrail’i ikna etmeye çalışacağını dünya kamuoyuna açıkladı.  

Gazze açıklarındaki Doğalgaz Rezervinin tarihçesi 

İsrail 1999 yılında gazın keşfinden bu yana izlediği politika ile Filistin’in Gazze açık denizindeki doğal gaz haklarından yararlanmasını zamana yayarak önlemiştir. Ancak Filistinliler bu haklarını gündemde tutmak için Doğu Akdeniz Gaz Forumu gibi çeşitli uluslararası etkinliklere katılmış ve eylemler yapmıştır. Son olarak 2022 yılının Eylül ayında Gazze Limanında düzenlenen etkinlikte doğalgaz haklarının gasp edilmesi protesto edilmişti. Gazze şeridi açıklarında keşfedilen bu doğal gaz için önce 1999 yılında Yasser Arafat yönetimi sırasında British Gas Group (BG)ile Filistin Otoritesi arasında bir sözleşme imzalandı. 

BG 2000 yılında bölgede iki kuyu açtı. 2001 yılında İsrail Başbakanı Ariel Sharon Gaz rezervlerinin İsrail’e ait olduğunu belirterek İsrail’den asla gaz almayacağını açıkladı. 2003 yılında anlaşmayı veto etti. 2007 yılında Ehud Olmert hükümeti yeni bir anlaşma olabileceğini açıkladı. İsrail savunma yetkilileri HAMAS’a nakit aktarılacağı gerekçesi ile karşı çıktı. Aralık 2007'de BG Grubu İsrail ile müzakerelerden çekildi. 2008 yılında yeniden başlayan müzakereler sonuçsuz kaldı. 2015 ortalarında Filistin Yönetimi British Gas ile müzakerelere yeniden başladı ve gaz sahalarındaki hissesini yüzde 10'dan yüzde 17,5'e çıkardı. 2016 yılında Shell BG’nin %55 hissesini satın aldı. Ancak Shell de İsrail’in karşı duruşu nedeniyle 2017’de konsorsiyumdan çıkma talebini Filistin’e iletti. Filistin Yatırım Fonu, Shell’in hisselerini devralacak yeni bir yabancı grup arayışına girdi ve 2021 yılında Mısır'ın devlete ait gaz şirketi EGAS ile görüşmelere başladı. Şubat 2021'de Filistin Yönetimi Mısır ile Gazze doğalgazının geliştirilmesine ilişkin bir mutabakat zaptı imzaladı. İsrail Haziran 2023 ‘te bu konunun taraflarla görüşülebileceğini duyurdu. 

Sonuç olarak 24 yıldır Filistin tarafının gösterdiği çabalar  Filistin- Gazze açık denizindeki kendilerine ait doğalgazın geliştirilmesi için yeterli olmadı. Bir diğer deyişle İsrail, özellikle Gazze şeridinde Hamas’ın yönetime geçmesinden sonra Gazze açık deniz doğalgaz yataklarının geliştirilmesini birçok şarta bağladı, zamana yaydı ve Gazze şeridindeki enerji ve dolayısıyla su ablukasının devamını sağladı.

Çıkartılması neden engellendi? 

Gazze açık denizindeki doğalgazın çeyrek asra yakın bir süredir geliştirilmesinin çeşitli gerekçelerle engellenmesi İsrail’in Filistin’i tecrit ve kontrol politikasının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu gaz rezervi Gazze şeridinin enerji ve su konusunda İsrail’e olan bağımlılığının çok büyük oranda azalmasına neden olacaktı. Gazze Şeridi, İsrail’in kendisine temin ettiği su dışındaki suyu, yeraltı suyu kuyuları ve deniz suyu arıtma tesislerinden sağlamaktadır. Bu iki su kaynağı da enerjiye ihtiyaç duyuyor. Gazze’ye giden su gibi elektrik enerjisini ve enerji kaynaklarını büyük oranda kontrol eden ve kısıtlayan İsrail bu durumda su teminini de kısıtlamış oluyor. Gazze şeridi açıklarındaki gazın Filistin devletinin de ortaklığı ile çıkartılması durumunda Filistin’in 15 yıl boyunca doğalgaz ihtiyacını karşılayacağı ve artan gazdan da gelir elde edeceği belirlenmiş. Gazze’nin kuzeyinin İsrail tarafından işgali Filistin’i bu gazın faydalarından mahrum edecektir. Bu durumda Filistin’in su ve enerji konusunda İsrail’e bağımlılığı artarak sürecektir 

ABD Neden devreye girdi?

Gazze şeridi kıyısındaki bu bilinen doğalgaz rezervi ne İsrail’in ne de ABD’li firmaların ekonomik olarak iştahını kabartacak büyüklükte değil. Ancak bu gazın Filistin’in geleceği için önemi çok büyük. Bu doğalgaz rezervi özellikle de Gazze Şeridinde abluka altındaki yaşamın sürmesinin sigortasıdır. 

Bu doğalgaz kaynakları olmaksızın Gazze’de sosyal ve ekonomik olarak normal yaşam koşulların oluşması çok zor görülmektedir. ABD Gazze şeridindeki nüfusun %65’inin BM yardımlarına bağlı bir şekilde yaşamını sürdürdüğünü de dikkate alarak Gazze açıklarındaki doğalgazın çıkartılmasına öncülük etme kararı aldı. Böylece Gazze’deki İsrail yıkımının yeniden inşasının faturası için Filistin bütçesinden bir kaynak yaratılması da mümkün olacaktır.  Ayrıca Gazze için kısmi ekonomik rahatlık sağlanarak HAMAS ve diğer cihatçı örgütlerin etki alanlarının daraltılmasına yönelik de bir adım atılması planlanmış olabilir. Bunun yanı sıra bu inisiyatif dünya kamuoyuna Doğu Akdeniz’deki doğalgaz rezervlerinden Filistin’in de yararlanmasını sağlayacak insani bir adım olarak ifade edilecek ve 24 yıldır engellenen Filistin doğalgazının geliştirilmesinin önü açılarak yaşanan vahşetin üstü örtülmeye çalışılacaktır. ABD İsrail’e verdiği koşulsuz desteğin sonucu oluşan katliamlardan dolayı çok yıpranan imajını da bu öneri ile az da olsa düzeltmeye çalışmaktadır.   

İsrail’in Gazze’deki insanlık dışı saldırıları ve işgal niyeti bölgenin yeniden düzenlenmesine yönelik ABD destekli bir operasyondur. Bölgede kartların yeniden karılacağı süreçte su ve enerji kaynakları ile bunların dış pazarlara iletim yollarının denetimi yine çok önemli bir rol oynayacaktır. 2017 Yılında yazdığım Ateş ve Su adlı kitapta Ortadoğu ve Doğu Akdeniz’in kaderlerinin birleştiğine ve bugün yaşanan yeni gelişmelere dikkat çekmiştim.  

ABD’nin Gazze’nin gazı için uzun yıllardır sessiz kalıp bugünlerde devreye girmesi Orta Doğu Akdeniz’deki gelişmelere uluslararası güçlerin zamanı geldiğinde nasıl müdahale ettiğini ve yönlendirdiğini açıkça ortaya koymaktadır. 

Araştırmacı Yazar ve Akademisyen  Dursun YILDIZ
Araştırmacı Yazar ve Akademisyen Dursun YILDIZ
Tüm Makaleler

  • 24.11.2023
  • Süre : 3 dk
  • 1208 kez okundu

Google Ads