Meslekten Çıkarılmaları Neticesinde OYAK Üyeliği Son Bulanların, Göreve İadesi Sonrası OYAK Birikimleri Kapsamında Oluşan Zararının Belirlenmesi ve Bu Zararın Tazminine Yönelik Hukuki Çareler Nelerdir?
OYAK üyeliği hukuki olarak göreve bitişik bir statüdür. Görevin son bulmasıyla OYAK üyeliği de sona ermektedir. Dolayısıyla ceza mahkemesinin kararı, disiplin yaptırımı veya sözleşmenin feshi sonucu meslekten çıkarılan/ilişiği kesilen personelin OYAK üyeliği sona erecektir.
Genel
Ordu Yardımlaşma Kurumu, 205 Sayılı Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu ile üyelerine; emeklilik, ölüm ve maluliyet alanlarında ek yardımlar sağlamak üzere kurulmuş, tamamlayıcı bir mesleki emeklilik fonudur. Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bünyesinde görevli muvazzaf subay, sözleşmeli subay, muvazzaf astsubay, sözleşmeli astsubay ve uzman jandarmalar kurumun daimi ve zorunlu üyeleridir. Ayrıca bu kurumlar bünyesinde görev yapan uzman erbaşlar da isteğe bağlı olarak OYAK üyesi olabilmektedirler. Askerlik yükümlülüğünü yerine getiren yedek subaylar ve yedek astsubaylar ise Kurumun geçici üyeleridir.
OYAK üyeliği hukuki olarak göreve bitişik bir statüdür. Görevin son bulmasıyla OYAK üyeliği de sona ermektedir. Dolayısıyla ceza mahkemesinin kararı, disiplin yaptırımı veya sözleşmenin feshi sonucu meslekten çıkarılan/ilişiği kesilen personelin OYAK üyeliği sona erecektir. OYAK üyelik süresi 3 yıldan (36 ay aidat) az olup görevle ilişiği kesilen üyelere OYAK hiçbir ödeme yapmamaktadır. Üyelik süresi 3 yıldan (36 ay aidat) fazla 10 yıldan (120 ay aidat) az olup görevle ilişiği kesilen üyelere biriken aidatlarının tamamı aidat iadesi olarak ödenmektedir. Üyelik süresi 10 yıl ve daha fazla ise OYAK rezervinin tamamı ya personele ödenmekte ya da personelin rızası ile OYAK Emeklilik Maaşı Sistemine aktarılmaktadır.
Mahkeme Kararı İle Göreve İade Edilen Üyelerin Oyak Kapsamında Zararlarının Belirlenmesi
OYAK üyelik aidatı, üyenin maaş ve ücretinin ödenmesi sırasında, personelin çalıştığı kurum tarafından maaşından kesilerek OYAK’a aktarılmaktadır. Üyeler herhangi bir nedenle kesintinin yapılamadığı dönem içerisinde aidatlarını dışarıdan yatıramamaktadır. İşte bu nedenle OYAK üyesi iken görevle ilişiği kesilen/meslekten çıkarılan personelin, OYAK üyeliği sonlandırılacağı için, OYAK üyelik aidatları OYAK’a zamanında aktarılmayacak ve üyenin OYAK birikimi artmadığı gibi her yıl OYAK Genel Kurulu’nca belirlenen oranda birikim kâr payından mahrum kalacaktır. Ayrıca OYAK birikimleri kendisine ödenen personel birikimlerinin kâr payından da mahrum kalacaktır.
Personelin yargı kararı ile göreve iade edilmesi durumunda, OYAK üyeliği tekrar aktifleştirilecek ve çalıştığı kurum tarafından ayrı kalınan döneme ilişkin OYAK aidatları toplu olarak kuruma aktarılacaktır. Fakat ayrı kalınan dönemde OYAK Genel Kurulunca belirlenen oranda birikim kâr payı çalıştığı kurum tarafından aktarılmayacaktır. Bu durumda üyenin birtakım zararları doğacaktır. Bunlar;
• Oyak üyeliği sonlanmadan önceki birikiminin nemalandırılmaması nedeniyle doğan zarar,
• Ayrı kaldığı döneme ilişkin kurum tarafından toplu olarak ödenen üyelik aidatlarının nemalandırılmaması nedeniyle doğan zarardır.
Dolayısıyla ilişiği kesilen personelin göreve iade edildikten sonra emsali personele göre OYAK birikim ve neması daha az olacaktır. Oluşan nema ve emsal farkı tutarı OYAK tarafından üyeden talep edilecektir. Görüldüğü üzere yargı kararı ile iptal edilen ilişik kesme işlemi nedeniyle personel emsalleri ile aynı rezerve ulaşabilmek için kendi cebinden ödeme yapmak zorunda kalacaktır.
Göreve İade Edilenlerin OYAK Kapsamında Oluşan Zararının İlgili Kurumdan Tazmini
Yukarıda açıklandığı üzere personelin; hukuka aykırı olarak ilişiğinin kesilmesi veya meslekten çıkarılması halinde, yargı kararı ile göreve iade edilince emsallerinin OYAK rezervine nazaran daha az bir rezerve sahip olması nedeniyle zararı doğmaktadır. Bu zararın doğmasının nedeni personelin hukuka aykırı işlem ile meslekten çıkarılması veya ilişiğinin kesilmesidir.
Anayasa Madde 125’te yer alan “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.” şeklindeki düzenleme gereği hukuka aykırı işlemi tesis eden Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Komutanlığı’nın bu zararı karşılaması gerekmektedir. Zararın ilgili kurum tarafından karşılanmasının sağlanması için üç farklı hukuki çare mevcuttur. Bunlar;
Personel Göreve Dönüşünü Sağlayan Mahkeme Kararının Tebliğinden Sonra Hukuka Aykırı İşlemle Doğan OYAK Zararını Tam Yargı Davası Açarak Talep Edebilir.
Personelin göreve dönüşünü sağlayan iptal kararı ya da kanun yoluna başvurulmuş ise Bölge İdare Mahkemesi veya Danıştay kararının kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde işlemin iptaline yönelik davayı açtığı yerde bulunan idare mahkemesinde tam yargı davası açabilir. Bu davada iptal edilen işlem nedeniyle OYAK kapsamında doğan zararların tazmini talep edilecektir. Bu konuda tarafımızca takip edilen ve emsal teşkil eden bir davada verilen karar şu şekildedir;
“Davacının kamu görevinden ilişiğinin kesilmesi nedeniyle ilişiğinin kesildiği tarih ile mahkeme kararı üzerine tekrar görevine başladığı tarih arasındaki görev aylıklarının ödenmemesine bağlı olarak OYAK üye aidatlarının davalı idarece zamanında OYAK'a gönderilememesinden kaynaklı üyeliğinin emsalleri ile aynı seviyesine ulaşabilmesi için görevden ayrı kaldığı döneme ilişkin kar payı farkı ve emsal farkı tutarı toplamı olan 83.572,86 TL'nin davacının statü dışında kaldığı döneme ilişkin maaş ödemesi yapılmadığı ve buna bağlı olarak üyelik aidatlarının OYAK hesabına yatırılmadığı, Bir başka ifade ile OYAK kesintileri maaş üzerinden hesaplanarak OYAK hesabına yatırıldığından, davacının kendisinden kaynaklanmayan bir sebepten dolayı davalı idarenin hatalı işlemi neticesinde görevini sürdürmesinin engellendiği, davalı idarece söz konusu hatalı işlem tesis edilmese idi davacının görevini ifa edeceği ve buna bağlı olarak her ay maaşı üzerinden hesaplanan OYAK kesintilerinin OYAK hesabına yatırılacağının tartışmasız olduğu dikkate alındığında, davacının davalı idarenin hukuka aykırı işlemi sebebiyle statü dışında kaldığı döneme ilişkin üyelik aidatlarının zamanında kuruma ödenmemesi nedeniyle emsallerinin seviyesine ulaşabilmek ve OYAK üyeliğinin yeniden ihyası için OYAK hesabına ilişkin maddi zararının davalı idarece tazmin edilmesi gerekmektedir.”
Personel Emsal Farkı ve Nema Farkını Ödeyip İlgili Kurumdan Ödediği Tutarı Faiziyle Ödenmesini Talep Edebilir.
Personel ayrı kalınan döneme ilişkin oluşan zararını OYAK’a hesaplattırıp bunu kendi birikimlerinden ödeyebilir. Bu durumda ödediği miktarı, ödediği tarihten itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde açacağı tam yargı davası ile faiziyle birlikte idareden tazmin edilmesini isteyebilir. Bu konuda tarafımızca takip edilen ve emsal teşkil eden bir davada verilen karar şu şekildedir;
“Bakılan davada, davacının ….. tarihinde göreve dönmesi akabinde Ordu Yardımlaşma ve Dayanışma Kurumu'na …. tarihinde 11.857,56-TL nema farkı ve ….. tarihinde 4.358,12-TL emsal farkı ödemesi yaptığı, anılan tutarlara ödeme tarihinden dava tarihine kadar işletilecek faiz tutarının sırasıyla 859,59-TL ve 342,80-TL olduğu, bu haliyle davacının görevden ayrı kalması ve göreve iade edilmesi akabinde yapmış olduğu ödemeler nedeniyle uğramış olduğu zararın da toplam 17.418,07-TL olduğu anlaşılmaktadır.
Davacının ilişiğinin kesilmesine yönelik işlemin Mahkememizin …. tarih ve E:…. K:…. sayılı kararıyla hukuka aykırı bulunarak iptal edildiği, bu işlem nedeniyle uğranılan zararların Anayasanın emredici hükmü gereğince davalı idarece tazmin edilerek, yargı kararları ile hukuka aykırılığı ortaya konulmuş işlemlerin tüm sonuçlarının ortadan kaldırması gerektiği, bu haliyle davacının …….. tarihleri arasında görevinden ayrı kalması nedeniyle uğramış olduğu zararların davalı idare tarafından davacıya ödenmesi gerekmektedir.”
Personel Emsal ve Nema Farkını Ödemesi İçin İlgili Kuruma Müracaat Edebilir.
Personel hakkında ilişik kesme işlemini/meslekten çıkarma cezasını tesis eden kurum hangisi ise o kuruma müracaat ederek OYAK üyeliğindeki rezervinin emsalleri düzeyine gelmesi için gereken tutarı OYAK’a aktarması talebinde bulunabilir. Kurum bu başvuruyu cevabi yazı ile reddettiği veyahut 30 gün içerisinde cevap vermeyerek zımnen reddettiği takdirde personelin idare mahkemesinde 60 gün içerisinde iptal davası açabilir.
Sonuç
Yukarıda detaylıca izah edildiği üzere meslekten çıkarılan ya da ilişiği kesilen OYAK üyelerinin OYAK kapsamında zararı ortaya çıkmaktadır. Bu zararın ise çeşitli yöntemlerle hukuka aykırı işlemi tesis eden idareler tarafından tazmin edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda tam yargı veya iptal davası seçeneklerinden birisi tercih edilerek idari yargı yoluna başvurulması gerekmektedir. Dava OYAK’a yöneltilmeyecek hasım olarak idare gösterilecektir. Her somut olaya göre farklılık arz eden durumlar söz konusu olacağından en uygun hukuki çareyi, OYAK üyesi personel ve avukatının birlikte belirlemesi faydalı olacaktır.