Ruslarda İnsanların Birbirine Hitap Şekilleri Çok Şey Anlatır
İvan İvanoviç derken İvan’ın oğlu İvan demek istiyor. Sergey Anatolyeviç de Anatoly’nin oğlu Sergey demek. Anna Arkadyevna ise Arkady’nin kızı Anna. Zaten romanın isminden Anna’nın soy ismi Karenina’dır.
Klasikleri sever misiniz?
Rus klasiklerini birçokları erken yaşlarda okumuştur.
Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’sı,
Tolstoy’un Anna Karenina’sı,
Çehov’dan Vişne Bahçesi,
Puşkin’den Yüzbaşının Kızı…
Okunması gereken bir sürü roman var.
***
Hiç fark ettiniz mi, romanlarda karakterlerin isimleri İvan İvanoviç, Sergey Anatolyeviç ya da Anna Arkadyevna gibi isimlerdir.
Bu sonu “iç” ve “na” ile bitenler soy isimleri oluyor değil mi?
Hayır! Bunlar baba isimleri!
İvan İvanoviç derken İvan’ın oğlu İvan demek istiyor. Sergey Anatolyeviç de Anatoly’nin oğlu Sergey demek.
Anna Arkadyevna ise Arkady’nin kızı Anna. Zaten romanın isminden Anna’nın soy ismi Karenina’dır.
***
Ruslarda yüzyıllardır bu sistem kullanılıyor. Ahmet’in oğlu Mehmet, Hasan’ın kızı Ayşe!
Soy isimleri de var tabii ki, ama genellikle günlük yaşamda bile birbirlerine babalarının isimleri ile hitap ediyorlar.
Bunu biraz da saygı için yapıyorlar.
Özellikle belli bir yaşa ermiş olanlara sadece ismi ile seslenmeniz uygun karşılanmaz buralarda.
“Tatyana Nikolayevna, bugün nasılsınız?”
Yani “Tatyana Hanım, bugün nasılsınız?” der Tatyana Hanımın hatırını sormak isteyen biri.
***
Resmi görüşmelerde de bu hitap şekli çok önemlidir.
Öyle isminin ardına bizdeki gibi “bey” ya da “hanım” koymadan, direk olarak isim ve baba adı ile hitap edeceksin işveren görüşmelerinde, mesela işveren temsilcisine Aleksandır Aleksandroviç şeklinde hitap edeceksin.
Soyadını da kullanabilirsin, o zaman “sayın Rümin” demek durumundasın.
Ama Aleksandır Aleksandroviç daha uygun bir hitap şekli.
***
Bana başta çok garip gelmişti bu durum.
Bir türlü baba isimlerini aklımda tutamıyordum. Ama artık alıştım.
***
Peki baba adını bilmiyorsanız ne yapacaksınız?
Cevap basit, soracaksınız!
Size nasıl hitap edebilirim diye nazikçe soracaksınız.
Alışkın oldukları için karşınızdaki baba adını sorduğunuzu anlayacaktır ve söyleyecektir.
***
Gerçi biz Türklerle çalışa çalışa sadece Sergey diyebilirsin diyen de oluyor, ama ben yine de ısrar ederim, yalnız olduğumuzda olur da, başka birinin yanında uygun olmaz derim, o zaman söylerler.
***
Bize hitapları ise, toplantılarda özellikle, bey ile oluyor. Onlar da alıştılar.
Bazen de isimlerimizin yanına soyadlarımızı ekliyorlar, kendi düzenlerine göre böyle daha uygun hissediyorlar belki.
Bu da biraz garip oluyor doğal olarak.
Size hiç isim ve soyadınızla hitap eden oldu mu?
***
Soyadı kanunu çıkmadan önce bizde lakaplar varmış, topal Ahmet, çolak Hasan, ya da Bursalı Mehmet.
Kimi bu lakapları soyadı olarak kaydettirmiş.
Ancak bana bu “oğlu” ile biten soyadları çok garip gelir.
Ben de “oğlu” ile biten bir soyadına sahibim. Ama yine de garipserim.
Mekân ya da şehir ismi ile soyadı tamam da, yanına bir de “oğlu” koyduğunuzda, bana özellikle hanımlar için çok uygun olmuyormuş gibi geliyor.
***
Bu arada yukarıda fark ettiyseniz Ruslar bu ayrımı yapıyorlar. Erkekler için baba adlarının yanına “iç” şeklinde, hanımlar için ise “na” eki koyuyorlar.
Çünkü Rus dilinde hanımların farklı konuşma dilleri, yani sözcüklere ekledikleri farklı ekleri vardır, erkeklerin ise daha farklı.
Gerçi sözcüklerin bu eril ve dişil ek alması özelliği sözcüğüne göre de değişiyor, yani oldukça karışık bir dil Rus dili.
Yine de onlar da, özellikle hitap şekillerinde baba adı kullandıkları için halen daha erkek egemenliğinde bir toplumlar.
***
Bize dönecek olursak, madem soyadlarımız bir kanun ile çıkmış, acaba soyadı kanununda bir değişiklik yapsak mı?
Şu “oğlu” ekimizden bahsediyorum.
Belki bu eki kaldırmakta fayda olabilir?
En azından hanımlar için “oğlu” yerine “kızı” eki kullanmamız mümkün olamaz mı?
Bu işler kanun ile halledilebiliyorsa neden olmasın?
Bence mecliste gündeme getirilebilir bu konu!
Benimkisi sadece bir fikir tabii ki!
Naçizane bir fikir!
Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.
