İlk İnsan Kim?

Dünkü yazıda insan gibi yaşamak diyerek başlamıştım, ama yazıda daha çok insanı bilimsel açıdan anlamaya çalışmıştım. 

Bilimsel açı deyince mecbur kalıyorsunuz, evrime giriyorsunuz. Evrim deyince de sonuç öyle ilk insan diye tek bir varlık olmadığı sonucuna varıyor.

Ama inanç dünyasında işler farklı. 

Hepimiz inancımıza göre Âdem babamızdan ve Havva anamızdan geldiğimize inanıyoruz. (Burada Türkiye’den bahsettiğim için belki de hepimiz yerine çoğunluğumuz demeliyim!).

Bu inanç her üç İbrahimi dinde de ufak tefek detay farklılıkları ile aynı. İbrahimi dinler derken biliyorsunuz Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet’ten bahis gidiyor.

Ancak dünyada bir tek İbrahimi dinler yok!

Aslında din demeyelim de inanç olarak adlandıralım isterseniz, dünyada farklı farklı toplumlarda farklı farklı inançlar mevcut. 

Tüm bu farklı inançlarda da ilk insan diye bir kavram var mı acaba diye bir soru takıldı aklıma. Sonuçta dünyanın farklı farklı bölgelerine yayılmış olan insanlık acaba hep birlikte insanlığın başlangıcına nasıl yaklaşmış, bunu merak ettim.

Dediğim gibi bilimsel açıdan değil, inanç dünyalarından bahsediyorum. O toplum o tanrıya inanıyor, bu toplum bu tanrıya inanıyor diye de merak etmiyorum, önemli olan ilk insan diye bir kavram var mı acaba tüm toplumlarda?

***

Açtım baktım internete, çağımızın kütüphanesi internet ortamı. Gerçi çok fazla yanlış bilgi var, ama muhtemelen doğru olduğu daha yüksek ihtimal olan birkaç siteden şu bilgilere ulaştım.

Evet, İbrahimi dinlerde ilk insanlar Adem ve Havva, bir de oğulları Habil ve Kabil ilk insanlar olarak kabul ediliyor.

Habil ve Kabil’den Kur’an’da isimleri ile bahsedilmez, ancak Maide suresinde isim vermeden bahisleri geçer.

Zaten Âdem ve Havva konusu daha çok Tevrat’ta işlenmiştir ve Yahudilik ve Hristiyanlığın apokrif inançlarında Âdem'in ilk eşi olan Lilit dahil birçok farklı kişiden söz edilmektedir. 

Lilit bu arada Yahudi mitolojisinde cin olarak geçiyor, sonradan Adem’in Havva’dan önceki ilk eşine dönüşmüş. Hristiyanlıkta da benzer bir konu geçiyor.

Dediğim dibi Kur’an’da bu konular oldukça üstü kapalı geçilmiş. Âdem ve Havva dışında pek fazla insanlığın başlangıcı üzerine isim verilmemiş.

***

Antik Yunan’da ilk insan olarak bir kadın tasvir edilmiş. Hepimiz biliyoruz aslında bu ilk insanı, ama onun Yuman mitolojisinde ilk insan kabul edildiğini bilmiyoruz.

Bahsettiğim mitoloji karakteri meşhur Pandora, hani şu Pandora’nın kutusu var ya, açtırma Pandora’nın kutusunu diyoruz ya, işte o mitoloji karakteri.

Pandora bir kadın ve aslında biz kutusu olduğunu biliyoruz ama Pandora’nın bir kutusu yok! Aslında onun antik kazılarda çıkıyor ya, amfora tarzı topraktan tapılma bir testisi, bir çömleği varmış. Hikâyenin geçtiği Latince kaynaktan yapılan yanlış tercüme ile tüm dünya Pandora’nın kutusu olduğunu zannediyor.

Filmlerde bile bir kutunun kapağı açılır ve kötü ruhlar ortaya çıkar. 

Bu gerçeği bilince komik kaçıyor gerçekten kimi filmlerde yazılan senaryolar.

Yunan mitolojisinde oldukça çok karakter var, ancak sözü gelmişken Epimetheus ve Pirra’dan da bahsetmeden olmaz. Mitolojiye göre Tanrıça Pirra (Pyrrha) Pandora ve Epimetheus’un kızları.

***

Başka kim var ilk insan olarak? 

Hindu inançlarında Manu var!

Sanskritçe düşünmek anlamına gelen man sözcüğünden türetilmiş ve sözcük anlamı insan.

Manu’dan Hint tradisyonlarında hem yasa koyucu olarak hem insan türünü imal eden veya onun atası olarak, hem manvantara yöneticileri olarak, kimi tradisyonlarda ise yaşamış bir bilge olarak söz ediliyormuş.

Hindistan’da çok fazla inanış var. 

***

Dünyada inanışlar çok fazla, mesela Kızılderililerde bir Siyu halkı olan Hoçanklarda Kunu varmış. Yine bir başka Siyu halkı Lakotalarda ise Tokahe varmış, yeraltından çıkan ilk insan.

İskandinav inanışlarında ise Askr ile Embla var. Zaten Thor’du galiba, başka İskandinav efsanelerini konu almış filmlerde de olabilir, Valhalla’ydı sanırım onların cenneti. 

Filmler ile kültür tanıtımı yapılması önemli bir yöntem. Ancak filmlerin konusu tanıtımın ötesine geçtiğinde özellikle çocuk yaştakiler için sakıncalı olabiliyor.

***

Biraz daha doğu kültürlerine bakalım isterseniz.

Çin’de Pan Gu var. Çin mitolojisinde evrenin yaratıcısı, aynı zamanda ilk varlık. Aynı zamanda sakalları ile tasvir edilen ilk insan.

Japonya’da İzanagi ile İzanami var, Shinto dininin tanrısı ve tanrıçası, aynı zamanda da ilk insanlar. İzanami İzanagi’nin hem kız kardeşi, hem de karısı.

Tüm inançlarda zaten bu yaradılış ve ilk insan konusu biraz karışık oluyor, Japon’lar da bu konudan nasiplerini almışlar.

***

Peki biz Türklerde nasılmış bu konu?

Biz de de bir ilk insan inancı var mıymış?

Evet, bizde de Törüngey var. Türk ve Altay mitolojisinde ilk insan, bir anlamda Âdem.

Yeryüzünde yaratılan ilk kişi olduğuna inanılır. İnsanların atasıdır. Gökte yaşamaktadır. Ne bir ulusa ne de bir boya sahip değildir. İlk önceleri eşi de yoktur. 

Sonradan yeryüzüne gönderilmiştir. Yeryüzüne gönderilirken Ulu kayın (veya Ulu Ata) tarafından kendisine Su, Ateş ve Demir verilmiş. Karısının adı Ece (Eje)’dir. Elli kapılı, kırk pencereli, çatısı otuz kirişli bir evi vardır.

Bizim mitolojimiz de böyle sürüp gidiyor.

***

Sanırım hemen her türlü toplumda insanların aklını kurcalamış bu durum, evrimsel bir düşünce tarzı geliştiremedikleri için insanlar hep bir başlangıç noktası olması gerektiğini düşünmüşler ve bu başlangıcın da kendilerinden çok da farklı olamayacağına inanmışlar.

Dolayısıyla insanların çoğalmasına normal koşullarda bir cevap bulamamışlar. Bu konuya da pek fazla değinmeyi istememişler. 

Ne diyeyim, inanç dünyaları, herkesin, her toplumun kendi inanç dünyalarına saygı duyuyorum. 

O yüzden bu yazı sadece bilgilendirme amaçlı olmuş olsun. İnternette çok fazla kaynak var, isteyen efsaneleri girip okuyabilir, ben seviyorum böyle konuları, fırsat buldukça okumaya çalışıyorum.

Bilimle kalın diyerek bitireyim. Ama inançlara da saygılı olun. Sadece kendi inandığınıza değil, tüm inançlara saygılı olun.

Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla