ABD’nin Vietnam Savaşında İzlediği Strateji Neydi?

Savaş stratejisi nedir ve ne anlama gelir?

Savaş stratejisi, bir savaşı planlama ve yürütme sanatı ve bilimidir. Bir savaşın genel hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için kullanılacak kaynakları ve bu kaynakların nasıl kullanılacağını kapsayan üst düzey bir kavramdır.

Savaş stratejisi genellikle iki seviyede incelenir: büyük strateji ve operasyonel strateji. 

Büyük strateji, bir savaş için genel plandır ve tipik olarak bir ülkenin askeri, ekonomik ve siyasi kaynakları da dahil olmak üzere tüm kaynaklarının kullanılmasını içerir. 

Operasyonel strateji, belirli bir muharebeye yönelik planıdır ve tipik olarak askeri güçlerin kullanılmasını içerir.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Vietnam Savaşı Stratejisi neydi?

Amerika Birleşik Devletleri'nin Vietnam Savaşı stratejisi zamanla gelişmiş ve değişimler göstermiştir. Bu kapsamda özellikle hava gücünü kullanma, F-4 benzeri savaş uçaklarının kullanımı yanında çok sayıda ve değişik tipteki helikopterin savaş alanında kullanılması yönünde belirlenen taktik uygulamalar, ABD’nin genel manada uyguladığı Vietnam Savaşı Stratejisinin bir parçası olarak görülüyordu. Bu başlık altında bakıldığında, kara ve hava operasyonları bir bütünlük içinde icra ediliyordu. Psikolojik harekât da bu stratejinin bir parçasıydı. Güney Vietnamlıları kazanmaya çalışırken Kuzey Vietnamlıları ötekileştirme operasyonları da ihmal edilmiyordu. Bu strateji doğrultusunda kullanılan bazı tanım ve kavramlardan kısaca bahsetmek istiyorum:

Hava gücü: 

Amerika Birleşik Devletleri hava gücünü Kuzey Vietnam'ın altyapısına, askeri kuvvetlerine ve ikmal hatlarına saldırmak için kullandı. Bu, Kuzey Vietnam savaş çabalarını zayıflatmayı ve onları bir barış anlaşması müzakere etmeye zorlamayı amaçlıyordu.

Ara ve yok et operasyonları: Bunlar, Viet Kong ve Kuzey Vietnam kuvvetlerini bulmak ve yok etmek için tasarlanmış kara operasyonlarıydı. Amaç, düşmanı yıpratmak ve büyük çaplı saldırılar düzenlemesini engellemekti.

Pasifleştirme:

Bu, Güney Vietnam halkının kalbini ve aklını kazanma çabasıydı. Amerika Birleşik Devletleri, Güney Vietnam halkının hükümeti desteklemesi durumunda Viet Kong’a direnme olasılıklarının daha yüksek olacağına inanıyordu.

Amerika Birleşik Devletleri ayrıca Vietnam Savaşı'nda aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi başka strateji kullandı.

Tırmandırma:

Bu, konuşlandırılan birliklerin sayısı ve gerçekleştirilen saldırıları sayısı da dahil olmak üzere, Amerika'nın savaşa katılım düzeyini artırmayı içeriyordu.

Gerginliği Azaltma:

Bu, konuşlandırılan asker sayısı ve gerçekleştirilen saldırıları sayısı da dahil olmak üzere, Amerika'nın savaşa müdahale düzeyini azaltmayı içeriyordu.

Vietnamlaştırma:

Bu, Amerikan birliklerini kademeli olarak Vietnam'dan çekme ve savaşı Güney Vietnam kuvvetlerine devretme planıydı.

ABD’nin Vietnam Stratejisi Başarılı Oldu mu?

Amerika Birleşik Devletleri'nin Vietnam Savaşı Stratejisi sonuçta başarısız oldu. Kuzey Vietnam ve Viet Kong kuvvetleri, Amerikan ordusunun harekâtına güçlü bir biçimde karşılık verip direndiler ve Güney Vietnam'ın büyük bir bölümü üzerindeki kontrollerini sürdürmeyi başardılar. Vietnam Savaşı, 1975 yılında Kuzey Vietnamlıların zaferi ve ikiye bölünmüş iki Vietnam'ın komünist yönetim altında yeniden birleşmesi ile sona erdi.

Uzmanlara göre ABD'nin Vietnam Savaşı Stratejisinin başarısız olmasının birkaç nedeni bulunuyor. Bu nedenlerden bazıları şunlardı:

• Amerika Birleşik Devletleri savaşın doğasını anlamadı. Vietnam Savaşı bir gerilla savaşıydı ve Birleşik Devletler bu tür bir savaş için donanımlı değildi. Teknolojik üstünlük savaşın kazanılmasını sağlayamadı.

• Amerika Birleşik Devletleri'nin savaş için net bir hedefi yoktu. Amaç Kuzey Vietnamlıları yenmek miydi? Vietnam'ı birleştirmek için mi? Komünizmin yayılmasını önlemek için mi? Amerika Birleşik Devletleri bu soruya hiçbir zaman net bir cevap veremedi.

• Amerika Birleşik Devletleri, Güney Vietnam halkının desteğine sahip değildi. Güney Vietnam hükümeti yozlaşmıştı. Ülkede yolsuzluk artmış ve adalet kavramı bitirilmişti. Siviller Viet Kong ile bağlantılı oldukları öne sürülerek alıkoyuluyorlar, işkenceye uğruyorlar ve hapse atıyorlardı. Kaybolan haber alınamayan sivil sayısı çok fazlaydı. Bu arada Viet Kong ta suçsuz ve günahsız pirüpak dememiz haksızlık olur. Onlar da sıradan kendi halindeki sivilleri kendilerine katılmaya zorluyordu. Katılmayanları vatan haini ve ABD işbirlikçisi ilan ediyorlardı. İnfaz edilmeyenler mecburen kendilerine katılıyor veya ders olsun diye infaz ediliyordu. 

• Güney Vietnam halkının ABD tarafında savaşmak için güçlü bir arzusu yoktu. Savaş için nedeni ve amacı yoktu. Sadece yaşamak istiyorlardı. 

• Savaşın taraflarından birine katılarak uzun süre yaşayamayacaklarının da farkındaydılar. Daha fazla yolsuzluk yapılsın diye mi canlarını vereceklerdi? 

• Üstüne üstlük ABD askerlerinin bizzat içinde olduğu çoğu olayda ABD ordusuna mensup askerlerin bazıları insanlıktan çıkmış gibi hareket ediyordu. Viet Kong ile hiç alakası olmayan çocuklar, kadınlar, erkekler ve yaşlılar öldürülüyordu. 

• Amerikan askerlerinin Güney Vietnamlı kızlara, kadınlara tecavüz vakalarına rastlanıyordu. Vietnam Savaşı sırasında Vietnam'da ABD askerleri tarafından tecavüze uğrayan kadınların tam sayısını belirlemek bile mümkün değildi. Askerler tarafından köyler basılıyor, yakılıyor ve yıkılıyordu. Köylüler canlı kalmayı başardılarsa zorunlu olarak göç etmek zorunda kalıyorlardı. Köylülerin mahsulleri Viet Kong faydalanmasın diyerek tarlalarında ya da ambarlarında yakılıyor ve imha ediliyordu. Pirinç tarlalarına yaprak dökücüler ve bitki öldürücüler püskürtülüyordu. 

• Hayatta kalan köylüler adeta aç kalmamak için büyük çaba sarf ediyordu. ABD Ordusu savaş ile alakası olmayan Güney Vietnamlı sivillerin zarar gördüğü durumlarda bile içinde ABD Ordusu mensubu rütbesi yüksek ya da rütbesi düşük askerlerin olduğu insanlık dışı uygulamalarına ceza vermediği gibi örtbas ediyordu. 

• ABD Ordusunun hoşgörüsü yüzünden yukarıda değinmiş olduğum insanlık dışı uygulamalara Güney Vietnam Ordusu da katılıyordu. Her türden savaş suçunu Vietnam’da işlemek sıradan hale gelmişti. Güney Vietnam'da Güney Vietnamlı köylüler başta olmak üzere siviller adeta Viet Kong’a katılsın diye özel bir çaba sarf ediliyor gibi hareket etmeleri işleri çığırından iyice çıkarmıştı.

Fotoğrafta; 1965 yılının Şubat ayında ABD askerleri, ele geçirilen Viet Kong gerillalarını, Vietnam Savaşı sırasında sular altında kalan bir pirinç tarlasına inen UH-1A helikopterine bindiriyor. Mahkumlar suda kelepçeli olarak oturuyorlar. (Fotoğraf: Hulton Arşivi/Getty Images)

Fotoğrafta; 19 Mart 1964 tarihinde Güney Vietnam Ordusu askerleri zırhlı araçtan aşağıya bakarken bir baba çocuğunun cesedini tutuyor. Çocuk Güney Vietnam Ordusu Viet Kongları Kamboçya sınırına yakın bir köye doğru kovalarken öldürüldü. (AP Fotoğrafı/Horst Faas)

Sonuç

ABD’nin stratejisi Vietnam’da komünizm idaresinin ülkeye hâkim olmasını engellemek, Güney Vietnam’ın ABD ile işbirliği içinde hareket eden bir ülke olarak kalmasını sağlamaktı. Bu uğurda binlerce Amerikan ve Güney Vietnam askeri öldü. Kuzey Vietnam’da çok sayıda köy, arazi, evler, fabrikalar yakılıp, yıkıldı. Ancak savaş 1975 yılında bittiğinde Güney Vietnam’dan ve bu ülkedeki Amerikan varlığından eser kalmamıştı. Kısaca ABD ve müttefiki Güney Vietnam yenilmişti ancak sevindirici olan taraf Vietnam tekrar tek bayrak altında tek ulus olarak birleşmişti. Yani bir Kore bölünmesi Vietnam’da yaşanmamıştı. Bugün barış içinde ve bir arada yaşayan bir Vietnam ülkesi ve halkı varsa, esasında bu Kuzey Vietnam’ın ABD karşısında kazandığı savaşın bir sonucudur.