Hamas, İsrail Tanklarını, Zırhlı Araçlarını Kolaylıkla Vurup, İmha Edebiliyor mu?
İsrail, Kara Harekâtında ağırlıklı olarak tankları ve zırhlı personel taşıyıcılarını (ZPT) kullanıyor. İsrail Ordusu, doktrinsel olarak zırhlı birliklerinin büyük kara operasyonlarına öncülük etmesini tercih eden bir anlayışla hareket ediyor. Gazze'de de aynı anlayışla hareket ediyor.
İsrail Ordusu 27 Ekim’de Gazze’ye Kara Harekâtını Tanklarla, Zırhlı Araçlarla Başlattı
İsrail, 7 Ekim Hamas saldırısı sonrasında önce hava harekâtı ile Gazze’yi bombaladı. En az 6.000 bomba atarak, kara harekâtı öncesi olası Hamas direnç noktalarını vurdu. Sivil halkın Gazze’nin kuzeyini boşaltmasını aksi takdirde onların da hedef olacaklarını bildirdi. Özellikle Gazze kentini çevreleyen başta Al Şati, Cibaliye, Nuseyrat mülteci kamplarında yaşayanlar olmak üzere, bölgedeki 1 milyon 100 bin sivili zor kullanarak yerlerinden, yurtlarından etti ve büyük bir çoğunluğunu Gazze Şeridi’nin güneyine gönderdi.
Netice, 27 Ekim’de kara harekâtını başlatan İsrail; Hamas güçlerinin saklanma potansiyeli olduğuna inandığı veya bahane gösterdiği hastaneler, okullar, camiler, kiliseler, BM binaları dahil normal bir savaşta hedef alınmaması gereken ne varsa, onları da vurarak, orantısız bir güçle hedef gözetmeksizin Gazze’yi kontrolü altına almaya çalışıyor. Gazze’ye yönelik işgal operasyonunun süresi, ne zaman biteceği belli değil. Ancak İsrail Hükümetinin açıklamalarına göre, İsrail ordusu tarafından işgal edilen/edilecek bölgelerde Hamas yönetiminin olmasına kesinlikle izin verilmeyecek. ‘Hamas ve benzeri yapıların’ olmayacağı bir yönetim kurulduktan sonra sivillerin kontrollü dönüşlerine izin verileceği anlaşılıyor.
Bugün itibariyle İsrail birlikleri Gazze'nin kuzeyinde ele geçirdikleri bölgeyi şimdi daha da genişleterek, Gazze Adliye binasını ve polis merkezini ele geçirdi. Harekât devam ediyor.
İsrail, Kara Harekâtında ağırlıklı olarak tankları ve zırhlı personel taşıyıcılarını (ZPT) kullanıyor. İsrail Ordusu, doktrinsel olarak zırhlı birliklerinin büyük kara operasyonlarına öncülük etmesini tercih eden bir anlayışla hareket ediyor. Görüldüğü kadarıyla Gazze'de sergilenmekte olan asimetrik harekâtta da aynı yöntemde İsrail ısrar ediyor. İsrail Ordusu zırhlı birlikleri Gazze'nin kuzeyine birçok yönden girerek, nüfusun büyük çoğunluğunun bulunduğu Gazze Kent merkezini kuşattı ve Gazze’nin denizle bağlantısını kesti.
İsrail tanklarına karşı koyabilecek silah ve teçhizata Hamas sahip değil. Bu nedenle, Rus ordusunun Ukrayna’da uğradığı ‘tank bozgunu’ benzeri bir durum Gazze’de çok dar kapsamlı yaşanıyor. Hamas, iptidai, molotof kokteyli tarzı patlayıcılarla vur-kaç yaparak sonuç almaya, bu çerçevede İsrail tanklarına karşı gerçekleştirilen saldırıları sosyal medyada paylaşmak suretiyle moral bulmaya çabalıyor.
Merkava Tankları ve Trophy Kendini Koruma Sistemi
İsrail yapımı Merkava (eski zamanların savaş arabası) tankı, özgün kama şeklindeki taretiyle, kalın kompozit plakalara ve patlayıcı reaktif zırh tuğlalarına dayanan çok katmanlı korumasıyla biliniyor. Merkava tankları; kendisine yönelen füze ve roketleri tespit etmek için radar ve optik sensörler kullanan, mürettebatına olası saldırı istikameti/yeri konusunda ikaz eden, tespit edilmesi halinde saldırgana karşılık vermek için otomatikman devreye giren Trophy sistemini kullanıyor. 2023 Gazze çatışmasına kadar hiçbir saldırının Trophy donanımlı tanklara, zırhlı personel taşıyıcılarına zarar veremediği yönünde İsrail’in bir iddiası bulunuyordu. Bazı kaynaklar, Hamas saldırısının olduğu gün, 7 Ekim'de vurulan Merkava tanklarının aktif Trophy sistemlerine sahip olmadığı için vurulduklarına yönelik bilgiler paylaştılar. Bununla birlikte Hamas elemanlarının Trophy donanımlı tanklara, sistemin minimum imha mesafesi olduğuna inandıkları 50 metre mesafeye kadar yaklaştıktan sonra, bu mesafeden saldırdıkları ve başarılı sonuç alabildikleri de görüldü.
Gerçekten de İsrail Ordusunun kullandığı tüm Merkava tanklarında henüz Trophy sistemi takılı değil. Yaygın olarak tanklarda Trophy donanımlı Merkava 4M 'Windbreaker' kullanılıyor. Bu Eylül ayından itibaren daha geliştirilmiş sensörlere ve zırha sahip ilk Merkava 4 Barak (Lightning) üretimine başlandı. Bu nedenle, henüz Trophy donanımlı olmayan Merkava 4'ler ve 3'lerin Gazze operasyonuna doğrudan katılmamasına özen gösteriliyor. Operasyon sonrasında ise trpophy’siz Merkava 3 tanklarının Güney Kıbrıs Rum Yönetimine ve Fas'a satılması planlanıyor. 2020'de sahadan çekilen ve sadece eğitim maksatlı kullanılan Merkava IIB'lerin (trophy’siz tanklar) Hamas'ın 7 Ekim'deki ilk saldırısı sırasındaki çatışmalar esnasında vurulduğu İsrail Ordusu tarafından açıklanmıştı. Baskın yapılan birliğin bir askeri eğitim birliği olduğu gerçeğinden hareket edilirse, İsrail’in açıklamasının doğru olma olasılığı yüksektir.
Merkava'nın 120 milimetrelik bir topu bulunuyor. Mermi olarak duvarları delebilen nüfuz edici M339 Hatsav parça tesirli mermilerini kullanan Merkava tankları, aynı zamanda yere çok yakın bir noktada patlama özellikli hassas tapalı Kalanit (Anenome) mermilerini de ateşlemek suretiyle, şehir merkezlerine, kamplara attığı bu mermilerin havada patlayarak daha çok insanı korkutması, daha geniş bir alanda etkili olmasını hedefliyor. İlave olarak Merkavalar gerektiğinde 60 milimetrelik bir havan topunu da kullanmak suretiyle ‘ölüm makinası’ olduğunu kanıtlarcasına, Gazze operasyonunda görev yapıyor.
Namer ve Diğer Tiplerdeki Zırhlı Personel Taşıyıcıları (ZPT’ler)
İsrail, tanklarla beraber ZPT’lerinin zırhlarının da tanklara neredeyse eşdeğer yapıda sağlam olmasına özen gösteriyor. Klasik ZPT’lere göre ‘tank gibi’ olan İsrail ZPT’leri, olası saldırılara karşı koyabilecek bir yapıda üretiliyor. Bunlardan en önemlisi Merkava IV tankının gövdesine dayanan 70 tonluk Namer (Leopard) tipi ZPT’lerdir. İsrail Ordusunda, her biri üç kişilik mürettebata ve dokuz piyade askerini taşıma kapasitesine sahip yaklaşık 300 adet Namer tipi ZPT’si görev yapıyor. Namer'ler de olabildiğince Trophy sistemi ile donatılarak, korunması artırılmıştır. İsrail Ordusu; Namer’lerin yanında daha önceki Araplarla yapılan savaşlarda ele geçen Sovyet T-54/55 tanklarına dayanan, güçlendirilmiş zırha sahip, taretleri çıkarılmış yaklaşık 100 adet 49 tonluk Achzarit (Brutal) ağır ZPT'yi de kullanmaya devam ediyor. Mevcut Achzarit Mark II, geliştirilmiş bir Amerikan dizel motoru ve uzaktan kumandalı makineli tüfeğini standart ekipman olarak kullanıyor.
İsrail Ordusu ayrıca Amerikan şirketi Oshkosh'un şasisine dayanan 35 tonluk yeni Eitan sekiz tekerlekli piyade muharebe aracını da sahaya sürmeye başladı. Şu anda sadece uzaktan kumandalı makineli tüfeklerle donanmış olan bu araçlar ileride Spike füzelerine sahip insansız 30 ya da 40 milimetrelik otomatik top kulelerini de taşıyabilecek şekilde tasarlandı. Trophy yerine Iron Fist Light aktif koruma sistemine sahip olan Eitan tipi tekerlekli personel taşıyıcıları, reaktif zırhı, mayına dayanıklı gövdesiyle tanınıyor. Gazze operasyonlarında Eitan’ların otoyol üzerinde 75 mil süratte seyir halinde olduğu görüntüler paylaşıldı.
Zırhlı istihkam araçları da meskûn mahallerde savaş için kentsel alanlarda önemli oranda muharip birliklere destek sağlıyorlar. Özellikle Caterpillar D9 Doobi (Teddy Bear) zırhlı traktör ve Centurion Sh'ot tankını temel alan, 20 termobarik roketten oluşan Carpet mayın temizleme sistemiyle donatılmış Puma istihkam aracı İsrail Ordusunun önem verdiği araçlar arasında yer alıyor.
Hamas’ın İsrail Ordusunun Zırhlı Araçlarına, Tanklarına Karşı Saldırıları Ne Ölçüde Etkili Oluyor?
Gazze operasyonu sırasında, Hamas tarafından 'ele geçirilen' zırhlı araçlar bulunuyor. Zırhlı araçlara, tanklara karşı Hamas tarafından gerçekleştirilen saldırıların videoları yayınlanıyor. Bir bakıma bu saldırılar hem Hamas’ın ne kadar güçlü olduğunu göstermek adına kullanılıyor hem de İsrail Ordusunun zırhlı araçlarının o kadar da sağlam, korunaklı olmadığını kanıtlamış oluyorlar.
Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırısında savaşçıları, içinde zırhlı araçlar bulunan birkaç İsrail askeri üssünü ele geçirdi. Şu ana kadar Hamas'ın ağır zırhlıları hareket ettirebildiğine ya da kullanabildiğine dair bir kanıt bulunmuyor. İsrail Ordusunun, bu üsleri yeniden ele geçirmeden önce bu araçlardan kaçının hasar gördüğü ya da imha edildiği bilgilerini özellikle basınla paylaşmaktan kaçındığı biliniyor. Böyle bir saldırıda İsrail Ordusunun içine düştüğü acziyetin delilleri olan ‘imha edilmiş zırhlı araçlar’ kimse görmeden ortadan kaldırıldı.
Halihazırda, Hamas’ın İsrail Ordusundan ele geçirdiği iddia edilen 7 adet Merkava IVM, 3 adet Merkava IIB, 24 adet Namer, 10 adet Achzarit ZPT, 4 adet M106 Keshet 120 milimetrelik havan taşıyıcı (M113 tabanlı) araç ile 8 adet M113 hakkında İsrail Ordusu yorum yapmaktan, bu iddianın gerçek olup olmadığı yönünde açıklama yapmaktan kaçınıyor. Gerçek olma olasılığının oldukça yüksek olduğuna inanıyorum.
Hamas, Tanklara, Zırhlı Araçlara Karşı Tanksavar Füzeleri Kullanıyor
Hamas'ın elinde bazıları Sovyet döneminden kalma, çoğunluğu Rus yapımı eski tip lazer güdümlü tanksavar silahları bulunuyor. Bu silahların ortalama menzilinin 3 mil olduğu biliniyor. Hamas, tanksavar silahı kullanarak gerçekleştirdiği bir saldırıda, İsrail Ordusuna ait bir adet Namer ZPT’sini vurdu ve ZPT’nin içinde bulunan 11 kişinin ölümüne ve 4 kişinin de yaralanmasına neden oldu.
152 milimetrelik füzesiyle, reaktif zırhı personel taşıyıcılarına karşı başarıyla kullanılabilen Rus menşeli 9M133 Kornet-E ve bunun İran yapımı kopyası Dehlavieh, Hamas'ın en önemli anti tank güdümlü silahları arasında yer alıyor. 2006 yılında Lübnan’daki çatışmalarda Merkava'lara karşı kullanıldığında etkili olduğu görülen Kornet’ler, 2014 yılına gelindiğinde İsrail Ordusunun Gazze’ye düzenlediği sınırlı operasyonlar esnasında Trophy sistemleriyle donattığı Merkava’lara karşı fayda sağlamamıştı.
Bu duruma karşı bir tedbir geliştirme arayışında olan Hizbullah; ilk atılan füzeden 0,4 saniye sonra ateşlenen ikinci bir füzenin, Trophy yeniden yüklenmeden önce tankın vurulması (1,5 saniyelik Trophy’inin ihtiyaç duyduğu zaman boşluğunda) için geliştirilen Tharallah adlı çift fırlatıcılı bir düzenek geliştirdiğini açıklamıştı. Hizbullah'ın Tharallah’ı kullanarak Lübnan sınırında 1 adet M113 ZPT'yi imha ettiği de iddia edilmişti. Ancak bunun pek bir anlama yok. Zira, zaten M113 ZPT’lerde Trophy sistemi bulunmadığından, Thrallah’ı test etmek için uygun bir hedef değildi.
Hamas da, eski Sovyet 9K111 füzesinin lazer güdümlü versiyonunu tersine mühendislikle üreten Kuzey Kore’nin Kore Bulsea-2 füzelerine sahip olduğunu ilan etti. Ancak henüz bu füzeleri İsrail Ordusu tanklarına, ZPT’lerine karşı kullandığı görülmedi.
Hamas’ın İsrail Ordusuna Karşı Kullandığı Taktik Dronlar
Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'in Gazze sınır duvarına düzenlediği saldırıda sivil maksatlar için üretilen DJI ve Autel quadcopter drone'lar (ve hatta daha büyük DJI Matric-600 hexacopter) kullanıldı. Bu dronları kullanarak İsrail sınırındaki nöbet kulübelerine ve sensörlerine başarılı saldırılar yaptı. Hamas’ın Rusya-Ukrayna Savaşındaki dron kullanımından esinlendiği görülüyor. Hamas, hareket halindeki bir Merkava tankını vurmak için dron kullandı. Trophy sistemi dronlar tarafından yukarıdan yapılan saldırılara karşı koruma sağlayamıyor. Adeta tank ‘donut’ deliği gibi korunmasız kalıyor. Trophy sisteminin dron saldırılarına karşı zayıflığını bilen Rafael, Trophy sistemini modifiye ederek Merkava Barak versiyonu tankları dronlara karşı koruyacak bir sistem üzerinde çalıştığını ifade etti. Öte yandan, İsrail otoriteleri, drondan atılan ‘el bombası’ tipi patlayıcıların, neticede tankı devre dışı bırakacak kadar etkili olamadıklarını iddia ediyorlar.
Rusların Ukrayna’da yaptığına benzer şekilde, İsrailliler de dron saldırıları esnasında atılan ‘el bombalarına’ karşı tanklarını koruyabilmek için taret üstü 'baş kafeslerini' tanklara monte etmeye başladılar.
Bu arada Hamas bu basit görünümlü dronları, tanklarının dışında, İsrail askerlerinin geliş istikametlerini belirlemek, gerektiğinde bunları engellemek maksadıyla havadan saldırıları yapıyor.
Hamas tarafından 7 Ekim'den bu yana çok sayıda dron görüntüsü yayınlanmadı. Bu da Hamas’ın oldukça iyi hazırlanmış, güçlü bir dron ordusuna sahip olduğu anlaşılıyor.
Hamas yabancı menşeli tanksavar silahları yanında ev yapımı güdümlü tanksavar bombacıklarına da sahiptir. Bunların ortalama menzilinin 200 ila 300 metre olduğu bilgisi mevcut. Hamas 2004 yılından bu yana yeraltı atölyelerinde ürettiği kendi yapımı Al-Yasin tanksavar silahlarını üretiyor. Bunlar Sovyet yapımı RPG-7V benzeri basit mekanizmalar. Bunlarla İsrail zırhlı araçlarına karşı Hamas’ın ne derece etkili bir saldırı düzenleyebileceği soru işaretlerini kendi içinde barındırıyor. Bu arada Al-Yasin’in daha gelişmiş versiyonu, 85 milimetrelik füze yerine 105 milimetrelik, arka arkaya ateşlenebilen bir versiyonunu geliştirmeye arayışında oldu.
İlave olarak Hamas İsrail tanklarına, zırhlı araçlarına karşı mayınlardan, uzaktan patlatılan el yapımı patlayıcılardan (EYP) da yararlanıyor. Mayın ve EYP’lerin ağır zırhlı araçların bile savunmasız palet ve karın zırhlarına karşı etkili olabileceği biliniyor. Şimdiye kadar en az bir Hamas EYP'sinin 1 adet Merkava tankının personeli iki askerin ölümüne ve tankta bulunan personelden birçoğunun da yaralanmasına neden olduğu söyleniyor.
İsrail tankları neden piyadeler tarafından korunmuyor?
Tankların özellikle yakın tehditleri görme kabiliyetinin zayıf olması; meskûn mahallerde, ormanlık arazilerde tankların saldırıya açık olmasına neden oluyor. Bu tür arazi yapılarında ya da yerleşim yerlerinde, tanklara görünmeden yaklaşabilecek hasım taraf askerlerinin ya da militanların tanklara kolaylıkla saldırabilmesi mümkün olabiliyor. Bu nedenle bu tür bölgeler, zırhlı birlikler için son derece tehlikeli hale gelebiliyor. Zırhlı araçların gövdelerinin zayıf noktalarına yapılacak saldırılardan önce, düşmanların tespit edilebilmesi gerekiyor. Sonuçta, tankların ve zırhlı araçların yanında, yaya halde seyreden piyade askerleri olmadan, tankların yanına kadar yaklaşan saldırganlara karşı koruma sağlamak pek olası gözükmüyor. Piyadelerin tanklara karşı perdeleme görevi yapması gerekiyor. Bu hemen hemen tüm ordular tarafından bilinen ve mümkün olduğunca uygulanan bir savaş yöntemidir.
Hamas tarafından çoğu propaganda maksatlı yayınlanan (Hamas’ın; Arma 3 oyunundan alınan uyarlanmış videoları kullanıldığı iddia ediliyor) pusu ve saldırı videolarına bakıldığında, tankların yanında İsrail Ordusunun piyade görevlendirmesi yapmadığı, tankları adeta kendi başlarına ‘ateş bölgesine’ sevk ettiği görülüyor. Gerçekte durum farklı olabilir. İsrail’in tanklarına piyadesiz, bu kadar da korumasız meskûn mahallere yönlendirebileceğini sanmıyorum.
Sonuç
Gazze’de 27 Ekim’de başlayan Kara Harekâtı halen devam ediyor. İsrail Ordusu tanklarla, zırhlı araçlarla meskûn mahallere girmeye çalışıyor. Hamas’ın İsrail Ordusunu durdurabilecek bir gücü yok. Bu çok açık bir şekilde tüm dünya tarafından görülüyor.
Hamas, olabildiğince elinde mevcut silahlarla, taktik saldırılar gerçekleştirmek isteğiyle hareket ediyor. Buradan nihai bir Hamas zaferinin çıkması askeri yönden mümkün gözükmese de İsrail Ordusuna verdiği zarar nedeniyle dikkat çekici bulunuyor. Hamas’ın Rusya-Ukrayna Savaşından alınan dersleri de sahaya yansıttığı (dron ve tanksavar silahları kullanımı) görülürken, benzer şekilde İsrail’in de Rusların yaptığına benzer şekilde, tanklarını dronlara karşı koruyabilmek için ‘kafes sistemini’ uyarladığına dair görüntüler paylaşılıyor.
Hamas’ın tanklara karşı kullandığı tanksavar silahları ve dronlardan atılan ‘el bombası’ türü patlayıcılar yanında mayınlar ve el yapımı patlayıcılarla gerçekleştirilen sürpriz saldırılar, yer yer Hamas’ın moralini yüksek tutmasına hizmet eden başarılara ulaşılmasını sağlıyor. Bir kaynağa göre, İsrail eğer iki hafta içinde sonuç alamazsa, uluslararası kamuoyunun savaşı bitirmesine yönelik baskılarına İsrail Hükümetinin artık dayanamayacağı iddia ediliyor. Hamas da muhtemelen İsrail Ordusunu yavaşlatan taktiklere başvurarak zaman kazanmaya çalışıyor kanaatindeyim.
Kaynakça
Sébastien Roblin, “How Many Armored Vehicles Has Israel Lost Fighting Hamas?”, Popular Mechanics, 13 Kasım 2023, https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a45783283/how-many-armored-vehicles-has-israel-lost-fighting-hamas-gaza/
Najib Jobain, Samy Magdy, Jack Jeffery, “Israel searches for traces of Hamas in raid of key Gaza hospital packed with patients”, AP, 15 Kasım 2023, https://apnews.com/article/israel-hamas-war-news-11-15-2023-b85e828db648f5f911278fa217e827e7
Oğuz Nasuh Bektaş, “Hamas tarafından imha edilen İsrail tanklarını gösteren video gerçek mi?”, 3 Kasım 2023, https://teyit.org/analiz/hamas-tarafindan-imha-edilen-israil-tanklarini-gosteren-video-gercek-mi
