Karadeniz Üzerindeki İngiliz Casus Uçağına Rus Su-27 Pilotu, Neden Ateş Açtı?

Karadeniz'de İngiliz, Fransız ve Amerikan Uçakları İstihbarat Faaliyetleri Gerçekleştiriyor

Dün BBC'de yer alan bir habere göre, geçen yıl Karadeniz üzerinde Kırım açıklarındaki uluslararası hava sahasında uçmakta olan İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait bir istihbarat, keşif ve gözetleme uçağına bir Rus savaş uçağından kasıtlı olarak füze atışı yapıldı. Geçen yıl bu olay hakkında açıklama yapan Rusya kaynakları, bu atışın yanlışlıkla yapıldığını iddia etmişlerdi ve füze atışını teknik arıza kılıfına sokmaya çalışmışlardı.

BBC'nin savunma kaynaklarından edindiği bilgiye göre, İngiliz Savunma Bakanlığı yetkilileri gerçek durumun Rusların söyledikleriyle uyuşmadığını savunuyorlar. İngilizlere göre Rus Su-27 savaş uçağı, Rus bölge harekât merkezinden aldığı belirsiz talimatların ardından İngiliz casus uçağını bilerek ve kasten düşürmek için ateş açtı.

Olay 29 Eylül 2022 tarihinde meydana gelmiş ve o dönemde geniş yankı uyandırmıştı. Hatta İngiltere’nin o dönemdeki Savunma Bakanı Ben Wallace bu füzeyle vurma teşebbüsünü açıklamak için İngiliz Parlamentosuna hesap vermek zorunda kalmıştı. Ben Wallace 20 Ekim'de Avam Kamarası'nda olayı açıklarken, milletvekillerine olayı "potansiyel olarak tehlikeli bir angajman" olarak nitelendirmişti. Öte yandan, "Bu füze fırlatma olayının Ruslar tarafından kasıtlı bir tırmanma senaryosunun bir parçası olduğunu düşünmüyoruz ve analizlerimiz bunun bir arızadan kaynaklandığı bize gösteriyor.” demeyi de ihmal etmemişti. Wallace, iki Rus Su-27 savaş uçağının RC-135'in 15 fit yakınına kadar geldiklerini söylemesi, havada tacizin de ötesinde bir şeylerin yaşandığını gösteriyordu.

Ruslar Gerçekten RC-135 Gözetleme Uçağını Vurmak İstediler mi?

29 Eylül 2022 tarihinde RC-135 gözetleme uçağı uluslararası hava sahasında uçarken, iki adet Su-27 tarafından önlenmişti. Rusya, bu talihsiz olayın gerçekleştiği günlerde, Rus Su-27 savaş uçağı pilotunun gerçekten de İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne (RAF) ait Boeing RC-135 Rivet Müşterek gözetleme uçağını neredeyse vuracak bir füze ateşlediğini kabul etmişti. Bununla birlikte Ruslar, bu füze atışının kasten yapılmadığını, füzenin teknik bir arıza nedeniyle yanlışlıkla ateşlendiğini savunmuşlardı.

BBC’de yer alan yeni kanıtlar, Su-27 tarafından bir değil iki adet füzenin ateşlendiğini ve Rus pilotun İngiliz casus uçağını düşürmeye çalıştığını gösteriyor. İngiliz Savunma Bakanlığı kaynaklarına göre, Rus bölge harekât merkezi tarafından havadaki Su-27 pilotlarına iletilen telsiz talimatında, kuvvetli bir şekilde “hedef sizde” mesajı verilmişti. İngiliz iddialarına göre, Rus savaş pilotlardan biri bu talimatı, Rus angajman kuralları kapsamında, İngiliz uçağına ateş açma kleransının (izninin) verildiği şeklinde yorumladı ve bu nedenle de hiç tereddüt etmeksizin füzeyi ateşledi. Füze şu veya bu şekilde hedef uçak RC-135’e kilitlenemedi ve İngiliz casus uçağını böylece ıskalamış oldu. İngilizler, Rusların savunduğunun aksine, bu olayın bir arızadan kaynaklanmadığına inanmaya devam ediyorlar.

Füzenin ateşlenmesinin ardından diğer uçaktaki savaş pilotu, angajman izni verilmediğini değerlendirerek diğer uçaktaki meslektaşını (yetkisiz) füze atışı yaptığı için uyardı. Buna rağmen ilk füzeyi fırlatan birinci pilot, ikinci bir füzeyi daha ateşlemekten çekinmedi. İngilizlere benzer görüşlere sahip olan Amerikalılar da New York Times ve Washington Post gazetelerinde bu konuyu işlediler. Belki beli Ruslar tarafından “şıracının şahidi bozacı” denecek bir durum olduğu söylenebilir ancak İngiliz ve Amerikan kaynakları ellerindeki istihbarat bilgilerine dayanarak bu iddialarını servis etmekte olduklarını görüyoruz.

Nitekim ABD’de de havacılık alanda yayınlar yapmakta olan Jack Teixera tarafından internette yayınlanan bir istihbarat sızıntısı, ABD ordusunun olaydan "neredeyse düşürülme" olarak bahsettiğini söylüyordu. Dün BBC’de yer alan İngiliz Savunma kaynaklarına dayandırılan yeni iddialar da bununla ve daha önce New York Times'ın 12 Nisan 2023 tarihli bir haberinde yer alan haberiyle uyumlu gözüküyor. NYT, ABD istihbarat kaynaklarının olayın Ruslar tarafından bildirilenden çok daha ciddi olduğuna inandıklarını belirten ifadelere yer vermişti. New York Times'ın haberine göre, “Olay başlangıçta tasvir edilenden çok daha ciddiydi ve bir savaş eylemi anlamına gelebilirdi.” Yazılanlara bakıldığında, Rus pilotu NYT’ye: "yerdeki radar kontrolörünün kendisine söylediklerini yanlış yorumladığını ve ateş etme izni olduğunu düşündüğünü" söylemişti.

Washington Post da, geçtiğimiz Nisan ayında yayınladığı bir haberde, sızdırılan belgeye göre “Rusya, Ukrayna yakınlarında İngiliz casus uçağını neredeyse düşürüyordu!” iddiasında bulunmuştu. Gazete, füze olayının, bir Rus savaş uçağının Karadeniz üzerinde bir Amerikan MQ-9 insansız hava aracıyla çarpışmasından aylar önce meydana gelmiş olmasına ayrıca dikkat çekmişti.

22 Şubat 2023 tarihinde uçuş rotasında seyretmekte olan MQ-9’nun önü kesildi ve Rus uçakları 100 feet kadar gözetleme maksatlı görev yapan bu insansız hava aracına yaklaştı. Bu olaydan yaklaşık iki hafta sonra, 14 Mart'ta iki Rus Su-27 jeti yine bir Amerikan MQ-9'unun önünü keserek insansız hava aracının üzerine yakıt boşalttı ve sonunda bir şekilde İHA’yı uçamaz hale getirdi. Bu yakın temasın ardından aracın muhtemelen kontrolünü kaybeden ya da emniyetle uçamayacağına kanaat getiren MQ-9 pilotları Karadeniz'de, Kırım'ın yaklaşık 56 mil açığında hava aracını düşürdüler.

MQ-9 düşme hadisesinin ardından ABD Avrupa Komutanlığı tarafından 16 Mart'ta yayınlanan bir videodan alınan aşağıdaki görüntüde, bir Rus SU-27 uçağı tarafından MQ-9 insansız hava aracına iddia edilen yakıt püskürtme eylemi yer alıyor.  dan alınan görüntüler yer alıyor. 

Anlaşıldığı kadarıyla Su-27’den ateşlendikten sonra ilk füze İngiliz casus uçağını ıskalamış, ikincisi ise füze butonuna basılması sonrasında düzgün ateşleme olmamış ve füze şans eseri kör bir şekilde uçaktan ayrılıp boşluğa düşmüştür. Füzeler eğer hedefe bir şekilde ulaşmış olsaydı, bir NATO üyesini ve hatta tüm NATO’yu Putin'in Rusya'sıyla askeri bir çatışmanın içine çekebilir miydi?

Sonuç

29 Eylül 2022 Füze Olayından bu yana, RAF gözetleme uçuşlarına havadan havaya füzelerle donatılmış Typhoon savaş uçakları refakat ediyor. Geçtiğimiz Şubat ayı sonunda ABD’de sızan "SECRET/NOFORN" gizlilik derecesinde sınıflandırıldığı görülen bir Amerikan belgesi, Ekim ayı ile Şubat ayı sonu arasında ABD, İngiliz ve Fransız uçaklarının gözetleme uçuşlarına Rusya'nın verdiği tepkileri anlatıyor. Yaşanan olayları detaylandıran belgede, 30 Aralık 2022 tarihinde iki İngiliz Typhoon savaş uçağının eşlik ettiği bir başka İngiliz Rivet Joint uçağının 100 feet yakınına kadar gelen Rus jetleri tarafından taciz edildiği de alıyor.

Gözetleme uçuşlarında kullanılan İngiliz RC-135 Rivet uçakları, Karadeniz üzerinde COMINT (telsiz dinlemeleri) yanında, ELINT (elektronik istihbarat) ve SIGINT (sinyal istihbaratı) faaliyetlerini yerine getirmeye devam ediyor. İngiliz ve Amerikan gözetleme ve dinleme faaliyetlerinden rahatsız olduğunu saklamayan Moskova, RC-135 ve MQ-9 olaylarında görüldüğü üzere, uluslararası hava sahasında da olsa, benzer ‘taciz’ olaylarını sürdürmekten geri kalmayacağını değerlendiriyorum.

Kaynakça

Ian Molyneaux, “Russian pilot intended to shoot down UK spy plane refuting ‘malfunction’ claims”, Aerotime Hub, 14 September 2023, https://www.aerotime.aero/articles/russian-fighter-jet-shoot-down-raf-aircraft?utm_source=linkedin.com&utm_medium=social&utm_campaign=organic

Holly Evans, “Russian pilot tried to shoot down RAF plane over Black Sea”, Inependent, 14 September 2023, https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russian-pilot-raf-black-sea-ukraine-b2411260.html

Dan Lamothe, “Russia nearly shot down British spy plane near Ukraine, leaked document says”, Washington Post, 9 April 2023, https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/04/09/leaked-documents-surveillance-plane-rivet-joint/