Site İçi Arama

savunma

Rusya-Ukrayna Savaşının Askeri Yönden Değerlendirilmesi

Ukrayna ordusunun arazide de savunma için iyi hazırlandığı ve bunun için dışarıdan çok sayıda tank, top ve zırhlı araç temin etmeye çalıştığı görülmektedir. Bu durum, Ukrayna’nın da uyguladığı konseptte değişikliğe gideceğini göstermektedir. Bu gerçekleşirse, ileriki günlerde Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’ndan beri ilk defa iki ordunun zırhlı birlikleri ile çarpıştığı şiddetli muharebelerin yaşanması muhtemeldir.

Rusların Yeniden Yığınaklanma Kararı:

24 Şubat 2022 tarihinde kendi topraklarından ve Belarus’tan tüm cephe boyunca Ukrayna’ya saldıran Rusya, 25 Mart’ta, Kiev bölgesinden çekilerek Donbas bölgesindeki harekata yoğunlaşacağını açıkladı. Bu açıklamaya uygun olarak bölgedeki Rus birlikleri, Belarus istikametinde çekilmeye başladı. Bunun üzerine Ukrayna ordusu, kuzeye doğru ilerleyerek birçok yerleşim yerini ele geçirdi. Kiev kuzeyindeki Rus birlikleri çekildikçe Ukrayna birlikleri, muhtemelen artçı birliklerle çatışarak sınıra kadar olan topraklarını geri aldı.

Bundan sonra, Kiev bölgesinden çekilen Rus birlikleri, Donbas bölgesine gitmek üzere güneye doğru intikal etmeye başladılar. Ukrayna sınırının yarım aya benzer şeklinin dış kısmından ilerleyen Rus kuvvetlerinin intikali, bulundukları dış hat konumunun intikal mesafesini uzatmasından dolayı oldukça uzun sürdü. Bu sebeple, Donbas bölgesindeki yığınaklanmalarını ancak 18 Nisan’da tamamlayabildiler.

18 Nisan Sonrasındaki Askeri Faaliyetler:

18 Nisan günü Ukrayna yetkilileri, Rusların Ukrayna'nın doğusundaki dört bölgeyi ele geçirmeyi planladıklarını iddia ettiler. Bu iddiaya göre Ruslar, ilk olarak Luhansk bölgesindeki Rubejnoe-Popasnaya-Severodonetsk güzergahındaki toprakları ele geçirerek bu bölgeyi ülkenin diğer bölgelerinden kesmeyi planlıyordu. İkinci hedefleri, Harkiv bölgesindeki İzyum'dan Slavyansk ve Kramatorsk'a kadar olan bölgeydi. Diğer hedefleri ise Zaporijya'nin Gulyaypole bölgesi ve Mariupol idi. Ruslar, bu bölgeleri ele geçirmek için bölgede 76 taktik tabur toplamışlardı. Taktik taburlar, 800-1000 askerden oluşuyordu.

Rus güçlerinin tamamı Ukrayna'nın doğu kesiminde toplanırken Rus Hava Kuvvetleri de savaş bölgesinde günlük ortalama 200 sorti uçuş yapıyor ve uzun menzilli bombardıman uçakları ile Kiev ve Lviv'de askeri hedefleri bombalıyorlardı.  Karadeniz'de ise Moskova kruvazörünün batırılmasından sonra herhangi bir hareketlenme görünmüyordu.

19 Nisan günü Ukrayna, Rus birliklerinin Donbas için savaşa başladığını ve diğer bölgelere yapılan füze saldırılarının aralık vermeden devam ettiğini açıkladı. Batılı kaynaklarca yapılan yorumlara göre Rusya, Donbas muharebelerini kazanıp bölgeyi Kırım gibi ilhak etmeyi hedefliyordu.

20 Nisan günü, Rus Dışişleri Bakanı da Ukrayna’ya yönelik özel askeri operasyonun bir sonraki safhasının başladığını ilan etti. Rus ordusunun, Ukrayna'daki askeri altyapı tesislerine yönelik saldırılar düzenlediğini savunan Lavrov, nükleer silahın kullanılmasına karşı olduklarını belirtti. Lavrov ayrıca, Rus birliklerinin 1 Mart'tan beri kuşatma altında tuttuğu Mariupol şehrindeki Azovstal demir çelik fabrikasına yönelik saldırı başlattığını söyledi.

Ruslar, Donbas’ı Kısa Sürede Alamayacaklarını Anladılar:

Ruslar, bu ve benzeri açıklamalar yapmalarına rağmen Donbas bölgesinde hızlı bir ilerleme kaydedemiyorlar ve Ukrayna ordusu savunmasına başarıyla devam ediyordu. Çünkü Ukrayna ordusunun en iyi eğitimli güçleri, bu bölgede konuşlandırılmıştı. Bu birlikler ayrılıkçılarla yaşanan çatışmalarda büyük kayıplar vermelerine rağmen hâlâ Rusya ordusuna karşı güçlü bir savunma yapabiliyorlardı. Bu sebeple Rusların, almayı planladıklarını açıkça ilan ettikleri Donbas bölgesinin işgal edilmemiş kesimlerini kısa sürede alamayacakları anlaşılıyordu.

Ruslar, Donbas derken bölgedeki kömür yataklarını ve demir üretim merkezini kastediyorlardı. Bahsedilen yer, Luhansk ve Donetsk yani ülkenin Mariupol’den başlayıp en kuzeye kadar olan neredeyse tüm doğu bölgesiydi. Rusça konuşanların çoğunlukta olduğu bu bölgeyi Ruslar, Ukrayna olarak değil Rusya olarak görüyorlardı. Ancak bu bölgelerde çoğunlukla Rusça konuşulsa da savaş başladıktan sonra artık halkın çoğunluğu Rusya yanlısı değildi. Örneğin Mariupol, savaş öncesinde Ukrayna’daki en Rus yanlısı bölgeydi ama Rus ordusuna karşı sonuna kadar direndi.

Savaşın başlamasından birkaç gün önce Putin, Luhansk ve Donetsk’in Ukrayna’dan bağımsızlığını kabul ettiğini açıklamıştı. Eğer Rusya bu iki bölgeyi tamamen ele geçirirse, bu Putin’e büyük bir başarı imkânı vermiş olacak. Ondan sonra da Donbas’ı ilhak etmesi bekleniyor. Nitekim, Luhansk bölgesi lideri daha şimdiden ileride yapılacak bir referandumdan bahsediyor.

Putin’in Gerçek Planı ve Niyeti Nedir?

Ukrayna; Putin’in sadece Donbas’ı değil; Herson’un güneyinden kuzeye ve Kırım’ın batısına kadar tüm bölgeyi ilhak etmeyi planladığını düşünüyor. Çünkü bunu yaparlarsa Ruslar, güney kıyılarından Rusya sınırına kadar olan tüm bölgeyi ve Kırım’a giden su ikmal hattını kontrol etmiş olacaklar. Donetsk’in büyük kısmı ve Luhansk’ın kritik bölgeleri hâlâ Ukrayna’nın kontrolünde; bu sebeple Rus ordusu, Ukrayna birliklerini kuzey, güney ve doğudan kuşatmaya çalışıyor.

Bu plan görünüşte oldukça makul gibi görünüyor ancak ele geçirilmesi planlanan bölge kontrol etmek için çok büyük. Üstelik bu bölgenin coğrafi zorluklarını da gözardı etmemek gerekiyor. Üstelik, henüz Harkov’un kontrolünü bile ele geçirmeyi başaramadılar. 20 Nisan’a kadar sadece ayrılıkçıların kontrolündeki bölgelere erişimi sağlayan karayolu üzerindeki kritik bir yer olan İzyum kasabasına girebildiler.

Ruslar, İzyum’a anayolların üzerinden yaklaşarak geldiler. Çünkü araçlarının ve mühimmatlarının çoğunu karayolu ve demiryolu ile taşıyorlar. Bir sonraki hedefleri, Slovyansk şehri olacak gibi görünüyor. Slovyansk’ın ardından da hemen güneyindeki Kramatorsk geliyor. Ukrayna Slovyansk’ta Rus güçlerine karşı durmayı başarırsa, Rusya’nın iki bölgenin tamamını ele geçirme planı başarısızlıkla sonuçlanabilir.

Rus ordusu, kuzeyden doğuya doğru ilerlerken Luhansk’ta bulunan Kremenna, Rubizhne, Popasna ve Lysychansk dahil birçok kasabaya saldırdı. Bu kasabalar önemli çünkü bunların kontrolünü ele geçirirlerse, Ruslar batıya doğru ilerleyip İzyum’dan güneydoğuya doğru taarruz eden birlikleri ile birleşebilirler. Ukrayna ordusu da bu sebeple İzyum’un dışında karşı saldırılara ağırlık veriyor.

Rusların Ukrayna’da Lojistik Hatları Kesme Arayışları:

Ruslar şimdi karayolları üzerindeki ikmal hatlarını kapatmaya ve batıdan gelen demiryollarının önünü kesmeye çalışıyorlar. Çünkü, Ukrayna ordusu için en etkili personel ve mühimmat taşıma yöntemi demiryolları; bu yollar aynı zamanda sivillerin tahliyesi için de gerekli. Demiryollarının kontrolünü sağlamak, Ruslar için de askerlerinin ve mühimmatın daha kolay taşınması anlamına geliyor.

Bu taarruzlar sırasında demiryollarının zarar görmesi ihtimali de var. Ukrayna bu sebeple sivillerin tahliyesini hızlandırdı. İzyum’dan kuzeye giden ve Mariupol ile Melitopol’e giden demiryolları kesildi. Slovyansk’ta, tren yolculuklarında aksamalar yaşanıyor. Kramatorsk’taki tren istasyonuna yapılan saldırının amacı da buydu.

Savaşın başında, Ukrayna ordusunun güneydeki 10 tugayı, en iyi eğitimli ve en iyi donanmış Ukrayna birlikleri olarak görülüyordu. Son günlerde çok sayıda gönüllünün bu birliğe yazıldığı; bu sebeple daha da güçlenmiş olabilecekleri iddia ediliyor. Rusya birlikleri ise şimdiye kadar meydana gelen muharebelerde çok önemli kayıplar verdi. Bu sebeple, morallerinin düşük olduğu anlaşılıyor. Ukraynalıların amacı, Rus ordusuna olabildiğince büyük zararlar vererek morallerini daha da bozmak. Bu sebeple, şiddetli mevzi muharebeleri yerine asimetrik taktikler kullanıyorlar.

Ukrayna Ordusunun Morali Daha Yüksek:

Ukraynalıların tüm direnişine rağmen Rusya, 21 Nisan günü bazı bölgelerde ilerleme kaydettiğini açıkladı. Örneğin, Mariupol'ü ele geçirdiler. Sadece Azovstal fabrikasındaki Ukraynalı savaşçılar direnmeye devam ediyor. Azovstal fabrikasında iki bine yakın Ukraynalı asker bulunuyor. Bu askerler Ruslar tarafından kuşatılmış durumdalar. Rus savunma bakanı, fabrikaya bir saldırı düzenlemeyi teklif etti ancak 2. Dünya Savaşı sırasında inşa edilmiş birçok yer altı tüneli bulunan fabrikayı ele geçirmek çok ağır zayiata sebep olacağından Putin, saldırı düzenlenmemesini ancak fabrikanın tam abluka altına alınmasını emretti.

Bundan sonra Rusya, Ukrayna hedeflerine füzeler ve uçaklarla saldırılar düzenlemeye devam etti. Rusya, yapılan müzakere çağrılarına da Ukrayna’nın müzakereleri uzatarak zaman kazanmaya çalıştığını öne sürerek olumsuz cevap verdi. Buna rağmen Zelenski, Mariupol’da bulunan Ukraynalı sivil ve askerleri Rus esir ve ölüleri ile takas etmeyi önerdi. Rusya buna, siviller ve askerlerin bölgeden çıkması için güvenli koridorlar açtıklarını fakat bu koridorun kullanılmadığını ileri sürerek itiraz etti. Bu sırada Rus birlikleri Kramatorsk şehrine doğru ilerlemeye çalışıyorlardı. Batılı kaynaklar Rusya’nın kuvvet yetersizliğini telafi etmek ve taarruza devam etmek için bölgeye yeni birlikler getirerek tabur sayısını 85’e çıkardığı ve kuvvet sevkine devam ettiği öne sürüldü.

Savaş Moldova’ya da Sıçrar mı?

22 Nisan’da saldırılar Harkiv ve Dnipropetrovsk’ta yoğunlaştı. Ukrayna makamlarının ifadesine göre Rus ordusunun kuvvet çoğunluğu bu iki bölgede bulunuyordu. AB kaynaklarınca, Rusya'nın ilerleyen süreçte Doğu Ukrayna'daki ve güney kıyılarındaki saldırılarını yoğunlaştıracağı ve gelecek iki haftanın savaşın gidişatında belirleyici olabileceği iddia edildi. Bu sırada bir Rus generalin yaptığı konuşmadaki Rusya’nın Ukrayna güneyini işgal ederek ayrılıkçı Dinyeper bölgesi ile temas kuracağı ifadesi Moldova’nın savaşın kendi topraklarına yayılacağı endişesine kapılmasına sebep oldu.  

24 Nisan’da Rus ordusunun Karadeniz kıyısındaki Odesa’ya füzelerle saldırması bu endişeyi daha da artırdı. Rusya, Paskalya nedeniyle geçici ateşkes için yapılan çağrıları da dikkate almadı. Rusya'nın saldırıları başta doğu bölgesi olmak üzere birçok kentte hava saldırıları şeklinde devam etti. Ülkenin doğusunda ise karadan da saldırılar gerçekleştirildi ancak Ukrayna ordusu bu saldırıları püskürtmeyi başardı. 

Azovstal'da ise kuşatarak teslim olmaya zorlama taktiği uygulanıyordu. Rusya ordusunun kuşatmasının gıda ve mühimmat stokları tükenene dek süreceği bekleniyor. Ukraynalı yetkililer, Rusların kuşatmayla yetinmeyip fabrikayı uçaklarla vurduğunu iddia ediyorlar. Ayrıca, Rus kuvvetlerinin yakın zaman içinde kara harekâtlarının ölçeğini artıracağını öne sürüyorlar.

Rusya ordusu, halen Popasna ve Rubijne yerleşimlerinin kontrolünü ele geçirmeye çalışıyor. Severodonetsk şehrine de saldırı hazırlığı içinde olduğu anlaşılıyor. Fakat Batılı kaynaklar, Rusya’nın taarruz gücünün kırıldığını, birçok Rus birliğinin Ukrayna birliklerince geri püskürtüldüğünü, Rusların bu zafiyeti örtmek için ele geçirdikleri bazı bölgelerde Rusya'ya katılım konusunda referandum yapabileceklerini iddia ediyorlar.

27 Nisan İtibariyle Cephedeki Son Durum:

25 Nisan günü yapılan açıklamalardan, Rus ordusunun Donbas'ın doğu endüstriyel merkezine odaklanmak için ormanlık kuzey bölgelerinden çekildiği ve daha çok meskûn mahal muharebeleri şeklinde yaşanan savaşın doğasının değişmek üzere olduğu anlaşılıyor. Bu durum, Ukrayna’nın askeri ihtiyaçlarını da değiştirmek üzere. Bu sebeple Zelenski, daha fazla top, tank ve ağır silah mühimmatı yardımına ihtiyaçları olduğunu söyleyerek Batılı devletlerden yardım istemeye başladı.

Bu yardımların ve diğer lojistik ihtiyaçların ağırlıklı olarak demiryolu vasıtasıyla cepheye taşınacağını düşünen Rusya, saldırılarını demiryolları ve demiryolu istasyonlarına yoğunlaştırmaya başladı. Rusya gelecek olan yardımlardan rahatsızlık duyduğunu resmî açıklamalarla bu yardımları yapan devletlere de duyuruyor. Nitekim Rus dışişleri bakanı, 26 Nisan günü, Ukrayna ile sorunların müzakere yoluyla çözülmesini istediklerini ancak bazı ülkelerin Rusya’nın yok olmasını istediğini ve bunun için Ukrayna’ya silah yardımına devam ettiğini söyledi.

Savaşın Genel Değerlendirmesi:

Rusya, muhtemelen yanlış istihbarat bilgilerine dayanan bir durum muhakemesi sonucunda stratejik seviyedeki planlamada büyük bir hata yapmıştır. Bunun en temel göstergesi; çok geniş bir cepheden yetersiz birliklerle taarruz etmesidir. Muharebelerin çok fazla kuvvete ihtiyaç duyulan meskûn mahal muharebelerine dönüşmesi ise kuvvet yetersizliğini daha vahim bir duruma getirmiştir.

Geniş bir cephede ve dış hat konumunda taarruz eden Rus ordusu temel harp prensiplerine uyamadığı gibi ikmal, bakım ve kuvvet kaydırma konularında da büyük sorunlarla karşılaşmıştır. Ukrayna ordusu, hatlara bağlı klasik savunma yerine asimetrik etki yaratacak silah ve taktikler kullanarak yıpratma konsepti uygulayınca da Ruslar çok ağır kayıplar vermiştir.

Rus ordusu, bu durumun başarısızlığa sebep olduğunu görmesine rağmen bir ay boyunca aynı tertip ve düzen içinde taarruza devam etmekte ısrar etmiştir. Ancak verilen ağır zayiatlara rağmen çok az ilerlemeleri sebebiyle Mart ayı sonlarına doğru planda değişikliğe gitmeye karar vermişlerdir.

Cephenin Çok Geniş Olması ve Emir Komuta Birliğinin Sağlanamaması:

Ruslar, en büyük hatalarının yetersiz kuvvetle çok geniş bir cephede taarruz etmeleri olduğunu anladıklarından harekatın ikinci safhasını buna göre tadil etmişlerdir. Buna uygun olarak kuvvetlerini Donbas bölgesinde sıklet merkezi yapacak şekilde yeniden konuşlandırmışlardır. Cephenin genişliği ve derinliğinin en az yarıya inmiş olması lojistik faaliyetleri, birlik kaydırmalarını ve emir komuta birliğini büyük oranda kolaylaştırmıştır.

Ruslar, emir komuta birliğinin sağlanamamasının da başarısızlık üzerinde büyük bir etkisi olduğunu düşünüyor olmalılar. Çünkü daha önce savunma bakanlığı ve genel kurmay tarafından idare edilen harekât için bir harekât bölgesi komutanı tayin etmişlerdir. Ruslar, manevra konseptine göre yaptıkları harekatlarda da değişikliğe gitmiş gibi görünmektedir. Açık alandaki manevralardan ziyade meskûn mahalleri tek tek ele geçirmeye, böylece Ukrayna ordusunun savunma azim ve iradesini kırmaya çalıştıkları görülmektedir.

Bununla birlikte, Ukrayna ordusunun arazide de savunma için iyi hazırlandığı ve bunun için dışarıdan çok sayıda tank, top ve zırhlı araç temin etmeye çalıştığı görülmektedir. Bu durum, Ukrayna’nın da uyguladığı konseptte değişikliğe gideceğini göstermektedir. Bu gerçekleşirse, ileriki günlerde Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’ndan beri ilk defa iki ordunun zırhlı birlikleri ile çarpıştığı şiddetli muharebelerin yaşanması muhtemeldir.

Dr. Mehmet ÇANLI
Dr. Mehmet ÇANLI
Tüm Makaleler

  • 27.04.2022
  • Süre : 8 dk
  • 1937 kez okundu

Google Ads