Site İçi Arama

savunma

5’inci Nesil Jet Savaşları

Amerikan F-35, Çinli J-20, J-31 ve Rus SU-57’ye karşı... Rusya'nın Su-57'si ve Çin'in J-20 ve J-31'i, ABD F-35'iyle boy ölçüşmek veya "daha iyi performans göstermek" için büyük çaba sarf ediyor ve güç gösterisinde bulunuyorlar.

Amerikan F-35, Amerikan F-22’ye karşı:

Dünyanın ilk 5’inci nesil gizli (stealth) jet savaş uçağı Amerikan F-22 ve akabinde de gene Amerikan F-35’tir. Ancak, stealth özellikleri karşılaştırıldığında F-35’in F-22’den daha kapasiteli olduğu, daha ileri teknolojilere sahip olduğu bilinmektedir. F-35 sürekli geliştirilmekte ve geliştirilecektir. Ancak F-22 çok kısıtlı miktarda üretilmiş, başka ülkelere satışı yasak ve yerini 6’ıncı nesil uçaklara (insansız stealth uçaklar) bırakacak, artık geliştirilmeyecek bir tartışmasız hava üstünlüğü uçağıdır.

Amerikan F-35, Çinli J-20, J-31 ve Rus SU-57’ye karşı

Rusya'nın Su-57'si ve Çin'in J-20 ve J-31'i, ABD F-35'iyle boy ölçüşmek veya "daha iyi performans göstermek" için büyük çaba sarf ediyor ve güç gösterisinde bulunuyorlar.

F-35'in çok uluslu satın alımı tüm Avrupa'da patlarken ve yüzlerce yeni F-35 yavaş yavaş askeri hizmetlere ulaşırken, pek çok kişi muhtemelen ünlü savaşçının dünyanın “en iyi” savaş uçağı olarak kabul edilip edilmemesi gerektiğini merak ediyor. "Uçan bilgisayar" olarak adlandırılan ve "sensör füzyonu", hedefleme menzili ve insansız hava aracı benzeri gözetleme teknolojisi ile tanınan F-35'in bir eşdeğeri dünya üzerinde olmayabilir. Olabilir mi?

F-35’e rakip 5. nesil uçakların ihtiyaç duyacağı kritik özellikler var. Muhtemelen tekrarlanması zor olan   F-35'in ilk ve en görünür özelliği, üç varyantının (F-35A, F-35B ve F-35C) varlığıdır. Şu anda, herhangi bir rakip ülkenin, daha küçük güverteli amfibi saldırı gemilerinden hareket edebilen F-35B benzeri dikey kalkış ve iniş yapan 5. nesil bir uçak kullandığı görülmemektedir. Bu eşitliğe ek olarak, herhangi bir rakip ülkenin uçak gemisi tarafından fırlatılan bir F-35C eşdeğerini kullandığı da net değil. Çinliler elbette J-31'i uçak gemisi fırlatma operasyonları için tasarlıyorlar, ancak bu uçağın savaşa ne kadar hazır olduğu bilinmemektedir.

Gövdeye stealth (gizlilik) yapılandırmasının ötesinde, sensör menzili ve aslına uygunluk, yapay zeka özellikli bilgi işlem, tehdit veri dosyalaması, görev veri dosyaları, uçuş otomasyonu, silah zarfı, insanlı- insansız ekip oluşturma ve filo çapında veri bağlantısı ağı özellikleri de önemlidir.

Bu belirli kategorilerin her biri hakkında uzun açıklamalar yapılması mümkünken, savaş oyunlarında gösterilen açık ve belki de en etkili F-35 avantajı, hedeflemesinin ve sensörlerinin menzilinin ve doğruluğunun yalnızca entegre, yüksek hızlı veri entegrasyonu tarafından işlenmesi veya "sensör füzyonu" değil, aynı zamanda sensor füzyonunun benzeri görülmemiş aralıklara da ulaşabilir olmasıdır. 

F-35'in kullanıldığı savaş oyunları ve USAF’ın Red Flag gibi gerçek atış tatbikatları, bir F-35'in bir düşman tarafından "görülemeyeceği" veya tespit edilemeyeceği uzak mesafelerden büyük düşman savaş uçaklarını görüp yok edebildiğini göstermiştir. Birkaç savaş oyununda gösterilen bu tür bir senaryoda, tek bir F-35'in; kendisi bir ateş hattına girmeden çok sayıda düşman uçağını görebildiği, tanımlayabildiği ve imha edebildiğini kanıtlanmıştır.

Bu, uzun menzilli elektro-optik hedefleme teknolojisi ile birleştiğinde, gövde etrafında 360 derecelik bir sensör kamera görüntüsü olan Dağıtılmış Açıklık Sisteminin, düşman tehditlerini görebildiği ve bilinen tehditlerin bulunduğu bir bilgisayar veri kitaplığından sektirerek bunları hızlı bir şekilde tanımlayabildiği anlamına gelir. Görev Veri Dosyaları ve kendisi güvenli mesafelerde çalışırken F-35; düşmanlarını yok etmek için hassas güdümlü ve uzun menzilli havadan-havaya ve havadan-yere füzeler kullanır.

“Sensör Füzyonu” Kabiliyeti, En Kritik ve Önemli Teknolojik Kabiliyet...

Tüm bunlar, oldukça önemli bir şekilde; sensör veri entegrasyonunu tanımlayan bir terim olan "sensör füzyonu" ile sağlanır; sensor füzyonu ile farklı sensör akışlarından ilgili, zamana duyarlı ayrıntılar, pilotlar için kullanıcı dostu tek bir veri ekranına entegre edilir. Bu sensor füzyonu; F-35’in muharebe operasyonlarını büyük ölçüde kolaylaştırıyor ve yapay zekâ destekli bilgi işlem ve veri işlemedeki hızlı ilerleme nedeniyle, analizi ve bilgi genişliğiyle; operasyon kabiliyetini yalnızca daha hızlı ve daha etkili hale getiriyor. Yıllar önce tasarlanmış olmasına rağmen, bu "sensör füzyonu" hesaplaması, yaygın olarak AI (Artificial Intelligence-Yapay Zekâ) veri işlemenin ilk uygulamaları olarak kabul ediliyor; teknoloji şu anda çoğu ABD askeri silah sistemine giriyor ve paradigma değiştiren çok alanlı ağ düzeylerini mümkün kılıyor.

Bu nedenle, bir Çinli J-20 veya Rus Su-57, herhangi bir şekilde F-35 ile karşılaştırılabilecek hedefleme sensörlerine veya bilgi işlemine sahip değilse eğer; diğer özelliklerin pek bir önemi olmazdı. Kısacası, OODA Döngüsünü (Gözlem, Oryantasyon, Karar, Eylem) en iyi şekilde tamamlayabilen ve bir düşmanın karar döngüsü içinde veya önünde hareket edebilen uçak, düşmanı kendisinin vurulabileceğinden daha hızlı yok ederek muhtemelen galip gelecektir. Bu işlemin tamamlanması, hızlandırılmış algılama, bilgisayar işleme, veri analizi ve entegrasyonu, düşman 5. nesil uçaklarla eşleşebilecek veya eşleşmeyebilecek tüm F-35 özelliklerini gerektirir.

İnsansız Hava Ağı Kabiliyeti? 

F-35'in çok yönlülüğünün bir kısmı, şimdiye kadar gösterilen, F-35'in gemi karşıtı füze savunması için yüzey gemisi radarını ufkun ötesinde bağlayan bir hava "ağ geçidi" sensör düğümü olarak kullanılmasını ve F-35'in test edilmesini içeren deneysel çabaları da içeriyor. Füze savunması için bir sensör düğümü ve insansız bir "sadık kanat adamı" insansız hava aracını kontrol eden bir ağa bağlı bir F-35'i uçurmak. Hem Çin hem de Rusya haber raporları, bu rakip ulusların her birinin kendi havadan insanlı-insansız ekip oluşturma uygulamalarını denediğini öne sürüyor, ne kadar ilerledikleri ve F-35 ağı ve insansız hava aracı komuta ve kontrolüne rakip olup olamayacakları net değil.

Mühimmat Taşıma Kapasitesi...

J-20, bir F-35 ile karşılaştırıldığında 27.998 pound iç ve dış mühimmat ile kalkabildiğinden, tek bir görevde bir F-35'ten daha fazla mühimmat teslim etmek için "bomba kamyonu" benzeri bir kapasiteyle çalışır. 18.000 pound silahla seyahat edebilen canavar modu. Bununla birlikte, tam bir iç ve dış silah tamamlayıcısı, düşman hava savunmalarına daha büyük ve daha hassas bir radar dönüş sinyali üreterek gizliliği kesinlikle tehlikeye atacaktır.

Stealth Kabiliyet...

Üstünlük söz konusu olduğunda gerçek fark marjı, muhtemelen hedefleme ve görev sistemlerinin menzili ve doğruluğunda yatmaktadır. F-35 yalnızca görünmez bir konfigürasyonla inşa edilmekle kalmayıp, aynı zamanda Rusya ve Çin'in kopyalaması muhtemelen zor olan kompozitler ve radar emici malzemelerin özel bir karışımı ile üretildiğinden, bir de gizlilik (stealth) özellikleri sorunu var. Kesinlikle J-31, J-20 ve SU-57'nin tümü; dış konfigürasyon açısından gizli görünüyor, ancak termal imzanın ve kaplamanın F-35'e ne ölçüde rakip olduğunu belirlemek, tespit edilebilen verilere göre çok zor, ancak F-35’in önünde olamayacakları, teorik olarak belirlenmiş durumda. Bu uçaklar; gerçek çatışma ortamında birbirleriyle karşılaşmadıkları sürece bunu net olarak belirlemek mümkün görülmemekte.

Diğer kritik karşılaştırma noktaları, veri ağı ve silah menzili ve "kılavuzluk" teknolojisi gibi savaş açısından kritik işlevlerle ilgilidir. Örneğin, F-35 artık AIM-9X'i "yan görüş açısı dışında" ateşleyebilir, yani silah uçuş sırasında rotasını değiştirebilir ve bir uçağın arkasındaki veya yanındaki ulaşılamayan hedeflere saldırmak için yeniden yönlendirebilir. Artık geceleri çalışabilen miğfere monteli bir işaretleme sistemiyle etkinleştirilen F-35 silahlarının angajmanı, yeni doğruluk, menzil ve hassasiyet seviyelerine ulaşıyor.

F-35A ayrıca, Rus ve Çin uçaklarının taklit edebileceği veya edemeyebileceği başka bir değişken olan B-61 Mod 12 ile uçacağı için nükleer kapasiteye de sahiptir. Bir F-35, güvenli mesafelerden rota düzeltici AIM-9X havadan havaya füzeleri olan bir Çin J-20'sini tespit edip saldırırsa, Çin uçağı hayatta kalmakta zorluk çekebilir.

Çok İşlevli Veri Bağlantısı (MADL)...

Yukarıda belirtilen bu değişkenlerin çoğu, verileri ortak bir güç genelinde gerçek zamanlı olarak "ağ" haline getirmek için bir şekilde yeterince tanınmayan ancak giderek daha hayati hale gelen bir yeteneğe dayanmaktadır. Müttefik ülkelerden gelenler ve İsviçre, Almanya, Finlandiya ve diğerleri gibi yeni F-35 müşterileri de dahil olmak üzere tüm F-35'ler, Çok İşlevli Veri Bağlantısı (MADL) olarak bilinen sistemi kullanarak büyük, çok uluslu oluşumlar arasında anında ve güvenli bir şekilde veri paylaşabilir.

MADL veri bağlantısı, tüm F-35 ülkelerinden tüm varyantların istihbarat verilerini, tehdit ayrıntılarını veya hedefleme özelliklerini paylaşarak sorunsuz bir şekilde birbirine bağlanabilmesi için teknik arayüzlerle tasarlanmıştır. Bu, elbette, F-35 ülkelerinin sahip olduğu filo boyutu avantajı göz önüne alındığında, operasyonel zarfı genişletiyor.

F-35 ve 6’ıncı Nesil İnsansız Hava Araçları Birlikte Uçacaklar...

Şu anda "uçmakta olan" 6. nesil NGAD (Next Generation Air Dominance Program- Yeni Nesil Hava Hakimiyeti Programı) hayalet avcı uçağı büyük ölçüde "siyah" olmasına ve henüz görülmemesine rağmen, Pentagon yetkilileri bunun F-22'nin yerini alması daha muhtemel olan yüksek hızlı, gizli bir "sistem ailesi" olacağını açıklıyor. NGAD; darbe görevi ağırlıklı Bir F-35'ten daha ziyade; çok rollü bir avcı uçağı olarak tasarlandı. F-35, ISR (Intelligence Surveillance Reconnaissance- İstihbarat Gözetleme Keşif) kabiliyeti ile; daha uzun menzilli hedefleme ve bir dizi ağ teknolojisi içinde taaruz kabiliyetini sergilemek için tasarlanmıştır, ancak elbette it dalaşı da yapabilir.

Bununla birlikte, Pentagon, F-35 için uzun süredir devam eden ve iddialı bir sürekli modernizasyon planının ana hatlarını çizdi. Çığır açan ilerlemelerin çoğu; muhtemelen bilgi işlem, görev sistemleri, silah rehberliği, hedefleme ve yapay zekâ destekli veri işleme, 5. Nesil F-35’i; dış yapısında herhangi bir değişiklik yapılmadan neredeyse tamamen farklı bir uçağa dönüştürebilir. Kesinlikle yeni radar emici malzemeler, kaplama ve hatta termal yönetim teknolojileri ortaya çıkacak, ancak çekirdek gövde sağlam kalacak, bu Pentagon'un F-35'i 2070'lere kadar uçurma planıyla uyumlu bir proje içeriği. F-35'in, gelecekte onlarca yıl boyunca NGAD 6. Nesil uçakların yanında ve onu desteklemek için uçması beklendiği için bu önemlidir.

Ancak; J-20 & J-31 ve SU-57’nin 6. Nesil uçaklarla uçma kapasitesi ve kabiliyetine dair herhangibir açık kaynak bilgisine henüz ulaşılamamıştır.

Sonuç:

Şu anki 5. Nesil jet savaş uçakları arenasında liderliği Amerikan F-22 değil Amerikan F-35 yapmakta ve kuralları belirlemektedir. F-22 normal bir oyuncu değil, rakibi olmayan, olmadığı sürece de mevcut arena için “over qualified-aşırı kalifiye” kabul edilen ve NGAD’lar hizmete girdikçe, basamak basamak gökyüzüne veda edecek olan bir oyuncudur. 

Normal oyuncular arasındaki F-35’in karşısındaki bilinen rakipler; Çinli J-20 ve J-31 ve Rus SU-57’dir. F-35’in Lockheed web sitesinde verilen özellikleri bile bu uçaklar için kendi üreticilerinin sitelerinde sunulmamakta ve harp oyunları verilerine eklenebilecek gözlemlenmiş kabiliyet parametreleri sınırlı kalmaktadır. J-20, J-31 ve SU-57; havada ve yerdeki uçuş platformlarında kabiliyetlerini sıklıkla sergilememektedirler. Bunun teknolojik kabiliyet ve kapasite saklamak açısından alınmış tedbirlerden ziyade; sergilenebilecek kabiliyetlerinin henüz sınırlı olmalarından kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Bilinen parametrelere göre; şimdilik 5’inci Nesil Jet Savaşlarının lider gladyatörü F-35’tir. 

Araştırmacı Yazar Raif BİLGİN
Araştırmacı Yazar Raif BİLGİN
Tüm Makaleler

  • 26.04.2023
  • Süre : 6 dk
  • 4148 kez okundu

Google Ads