savunma

Amerikan QF Hava Hedef Uçakları

ABD servisten aldığı bazı jet savaş uçaklarını modifiye ederek; Q kodu verir ve uzun yıllar “insansız hava hedef uçağı” olarak kullanır. ABD Hava Kuvvetleri (USAF) bu uygulamayı 60’lı yıllardan beri etkinlikle yürütmektedir. Bugüne kadar Hava Hedef (Aerial Target) Uçak Filoları oluşturduğu uçak tipleri sırayla şunlardır:

1. QF6F Hellcat, radyal silindir motorlu WWII uçağı

2. QF-86 Sabre, Jet Motorlu

3. QF-100 Super Sabre, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 1.4

4. QF-102 Delta Dagger, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 2

5. QF-104 Starfighter, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 2

6. QF-106 Delta Dart, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 2

7. QF-4 Phantom II, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 2

8. QF-16 Fighting Falcon, Jet Motorlu, Süpersonik, Mach 2

QF uçaklarının, kanat, dikey ve yatay stabilizelerinin belirgin bölümleri kırmızı/kavuniçi ile boyalıdır.

Resim 1: Bazı gövde bölümleri kırmızıya boyanmış QF-4.

QF Aerial Target (Hava Hedefi) Uçakları Ne Amaçlıdır?

QF, düşman uçağı manevralarını simüle eden uzaktan kumandalı bir hedeftir. Hava hedefi, performansını izlemek için uzaktan kumanda veya bir güvenlik pilotu ile uçurulabilir. QF, kendisine füzeler ateşlendiğinde insansız olarak ve yalnızca insansız uçuş için izin verilen belirli bir su üstü hava sahasında uçurulur. İnsansız uçulduğunda, yanlışlıkla kontrol edilemez hale gelirse uçağı yok etmek için QF'e bir patlayıcı cihaz yerleştirilir.

QF, kendisine karşı uçan ve ateşlenen av uçaklarını ve silahları tam olarak değerlendirmek için elektronik ve kızılötesi karşı önlemler taşıyacak şekilde donatılmıştır. Tam ölçekli uçaklar, tamamen bilgisayar tarafından uçulabilir veya kalkış ve iniş sırasında pistte bulunan bir mobil kontrol istasyonu kullanılarak manuel olarak kontrol edilebilir. Bir güvenlik önlemi olarak, kritik uçuş dönemlerinde bir takip uçağı QF'i takip eder.

USAF’ın Halihazırdaki QF uçağı; QF-16’dır.

Uzaktan uçuş kumanda sistemleri, Boeing Firması tarafından tasarlanmıştır. Boeing ekibi, QF-16 hava hedef programının yürütülmesi için tüm Boeing Şirketinin yeteneklerinden yararlanır. QF-16, gelişmiş test ve hata izolasyonlu Özgün Destek Ekipmanına sahiptir. Sekiz kanat istasyonunun tümü aktif, önceden kablolanmış yedek faydalı yük ayrı ve kolay programlanabilirlik için modüler bir yük tasarımına sahiptir. Boeing ve ABD Hava Kuvvetleri, QF-16 Tam Ölçekli Hava Hedefinin ilk insansız uçuşunu 2013’te Tyndall Hava Kuvvetleri Üssü, Florida'da yaptırdı. QF-16 görev profili, kokpitte pilot olmadan otomatik kalkış, bir dizi simüle edilmiş manevra, süpersonik uçuş ve otomatik iniş içerir.

QF Uçakları, her kalkışlarında havada vurulurlar mı?

Elbette hayır; bu aşırı pahalı bir eğitim olur. Üstelik bu uçağı sadece ve sadece belirli ve güvenliği alınmış deniz üzeri bölgelerde düşürebilirsiniz. Bunlar; insanlı da insansız da uçabilen uçaklardır. Eğer veliahtları hazırsa, bir önceki krallar daha fazla miktarda düşürülebilirler, ancak üzerlerindeki uzaktan kumanda amaçlı sistemler veliahtta da kullanılacaksa, bu konuda daha seçici olunur.

Özel mühimmatın gerçek ortamda denenebilmesi için; örneğin hava savunma füzeleri arasında çığır açan ve havacılık literatürüne “Fire and Forget-At ve Unut” kavramını getiren AIM-120 AMRAAM, QF uçaklarına çok fırlatılmıştır.

AIM-120’nin geliştirilmesi ve özellikle test safhaları için QF uçakları yoğun olarak kullanılmıştır. Aşağıdaki fotoğrafta F-16’dan fırlatılan bir AIM-120 ile vurulan QF-100’ü görüyorsunuz.

Resim 2: F-16’dan fırlatılan AIM-120 AMRAAM ile vurulan QF-100.

QF Uçaklarından Tam Olarak İstenen Görevler Nelerdir?

İnsanlı/İnsansız Uçuş

İlgili firma (örn. Boeing); insanlı uçan av uçağını (örn. F-16) USAF’tan teslim alır; uçak üzerine bir dizi sistemler yerleştirerek, insansız ve insanlı uçabilecek şekilde; USAF’a teslim eder.

Kendi-Kendine Uçuş

Kendi-Kendine Uçuşun görev profili; kokpitte pilot olmadan otomatik kalkış, bir dizi simüle edilmiş manevra, süpersonik uçuş ve otomatik inişi içerir.

Tanıdık Bir Uçak Olması

USAF hep yaygın olarak kullandığı uçaklardan QF uçağı yapmayı tercih etti. Halihazırdaki QF-16, ABD Hava Kuvvetlerinin tek motorlu süpersonik, çok rollü taktik av/bombardıman uçağının tek koltuklu versiyonları olan F-16A ve F-16C'ye dayanmaktadır.

Hakiki Atış Testleri

Gerçek mühimmat atışları ile yapılan tatbikatları sırasında USAF; insansız QF-16'yı canlı atış testleri için hedef olarak kullanmaktadır.

Kendi kendine Uçan QF-16'lar geleceğin otonom insansız savaş uçağı'nın geliştirilmesine yardımcı olmaktadırlar.

Otonom insansız savaş uçağı; yerden kontrole de gerek duymayan, kendi yapay zekâsı ile görevini icra eden uçaktır (Detaylı bilgi için bknz. Ref.-1).

USAF’ın “Venom” projesi, yaygın olarak kullanılabilecek bir AI (Articial Intelligence-Yapay Zeka) motorunu eğitmek için test verilerini kullanmayı amaçlıyor.

USAF, F-16'ları otonom olarak uçacak şekilde donatıyor, ancak hizmetin en çok sayıda savaş uçağından birini otomatikleştirmenin ana amacı bu değil. Bunun yerine, Venom projesi, bugünün ve yarının çok çeşitli uçaklarını uçurmak için bir AI motorunu iyileştirmeyi hedefliyor.

Venom ise, mürettebatlı uçakların yanında çalışabilen veya otonom olarak çalışabilen uçaklar geliştirmek için yıllarca süren çabanın bir parçası.

USAF ilk kez AI bir QF-16 uçağı inşa etmiyor. Have Raider II programı ile bunu 2018’de başardı. Bunu, temelde AI yazılımını test etmek ve eğitmek için bir QF-16’yı modifiye etmek, testlerden alınan sonuçlara göre de XQ-58 Valkyrie ve X-62 Vista İHA’ları geliştirmek için yaptı.

QF-16 Vista uçağı, yerden kontrol için harikadır, otonom özellikleri geliştirmek için bir güvenlik paketidir. O uçakta sahip olmadığımız şeyler çok sayıda sensördü. Şimdi QF-16 Venom uçağınızda artık; radarınız var, elektronik uyarınız var, artık girdilere tepki vermek için otonomi algoritmanızı genişletebileceğiniz tüm bu şeylere sahipsiniz. Kendi adına kararlar almaya başlıyor. Bu, otonom bir uçağın yani yerden kontrole gerek duymayan insansız bir uçağın yapabileceklerini ölçeklendirmeye yönelik bir önemli evrim.

Amaç, mükemmel bir pilotsuz F-16 değil, daha çok uçaklar arasında faydalı olabilecek bir otonom yazılım motorunu iyileştirmek ve otonom hava taşıtlarını diğer uçaklarla birlikte veya diğer uçaklarla birlikte çalıştırmak için konseptler geliştirmek.

Peki QF Uçakları Kullanıcı Ülkelere Neler Vadediyor?

Ülkeler, servisten aldıkları uçaklarını hurdaya dönüştürmek yerine hava hedefi olarak kullanırlarsa;

 Mevcut av uçaklarının pilotlarının hakiki uçan hedeflere taarruz eğitimlerinin simüle eğitimlerden çok daha iyi ve eksiksiz olacağını bilirler.

 QF uçaklarını, insansız savaş uçaklarının geliştirilmesinde kullanılacağını bilirler.

 QF uçaklarını, insansız ve yerden kumanda da gerektirmeyen yapay zekalı otonom savaş uçaklarının geliştirilmesinde kullanabileceklerini bilirler.

 QF uçaklarını, kamikaze uçak olarak düşman hedeflerinin üzerine taarruz için kullanabileceklerini de bilirler.

Sonuç ve Öneriler:

Yakın gelecekte servisten alacağımız uçaklarımızı; (F-5, F-4) kal etmeyelim. Stokaj ile korumaya alıp, nem oranı düşük bir bölgemizde (örn. Eskişehir) muhafaza edelim. İnsansız hava hedef uçağı kullanmamızı sağlayacak teknolojiye hakimiz. Bu uçakları yerden kullanacak telemetri teknolojisine de sahibiz. Karadeniz üzerini su üzeri güvenli eğitim bölgesi olarak kullanabiliriz. QF uçaklarımızı İHA/SİHA geliştirecek firmalarımıza destek amaçlı tahsis edebilir, kiralayabiliriz. Bunların hiçbirisini yapmasak dahi uçaklarımızı stokajda caydırıcılık maksadıyla muhafaza edebiliriz. Savaş uçaklarımızı, bu son derece değerli makinelerimizi hurdaya çıkartma lüksümüz olamaz. QF teknolojisine ve sistemlerine önem vermeliyiz.