Boeing'in Belalısı Eski Kalite Müdürü Barnett Hayatını Neden Kaybetti?
John Barnett 2017 yılında sağlık nedeniyle emekli olana kadar 32 yıl boyunca Boeing için çalışmıştı. Barnett, ölümünden önceki günlerde şirket aleyhine açılan bir ihbar davasında ifade veriyor, Boeing avukatları tarafından sıkıştırılıyordu.
Boeing’in üretim ve kalite standartlarıyla ilgili endişelerini dile getirmesiyle tanınan eski bir Boeing çalışanı olana John Barnett, ABD'de ölü bulundu. John Barnett 2017 yılında sağlık nedeniyle emekli olana kadar 32 yıl boyunca Boeing için çalışmıştı. Barnett, ölümünden önceki günlerde şirket aleyhine açılan bir ihbar davasında ifade veriyordu.
Boeing tarafından yapılan resmî açıklamada, Barnett'in vefatını duymaktan üzüntü duyuldu ifade edildi. Bu arada Barnett’in ölüm nedenini inceleyen ekibin başı olan adli tabip 62 yaşındaki Barnett'in 9 Mart'ta "kendi kendini yaralayarak" öldüğünü ve polisin soruşturma başlattığını söyledi.
Barnett Boeing camiasında tanınan biri. Zira 2010 yılından itibaren, çoğunlukla uzun mesafeli rotalarda kullanılan son teknoloji ürünü bir yolcu uçağı olan 787 Dreamliner'ı üreten North Charleston fabrikasında kalite müdürü olarak çalıştı. Emekli olduktan sonra 2019 yılında BBC'ye bir açıklama yapan Barnett, baskı altındaki Boeing çalışanlarının üretim hattındaki uçaklara kasıtlı olarak standartların altında parçalar taktığını söylemesiyle şimşekleri bir anda üstünü çekmişti. Yine bir açıklamasında oksijen sistemleriyle ilgili ciddi sorunların bulunduğunu, bunun da acil bir durumda her dört solunum maskesinden birinin çalışmayacağı anlamına gelebileceğini açıklaması ise bardağı taşıran son damla olmuştu. Barnett 787'deki oksijen sistemlerinde yapılan testlerde %25 oranında arızaların yaşandığını savunmuştu.
Hele ki kendisinin çalıştığı dönemde, Güney Carolina'da, uçakların üretimleri esnasında özellikle nihai montaj safhasında gereksiz bir aceleye getirme durumunun olduğunu, ürünü zamanında yetiştirmek uğruna bazı proseslerin atlandığını ve nihayetinde uçakların banttan ‘emniyetsiz’ çıktığını söylediğinde, doğrudan Boeing’i karşısına almış oldu. Boeing doğal olarak Barnett’in o dönemdeki açıklamalarını reddetmişti.
Öte yandan Barnett’in bir Kalite Müdürü olarak muhtemelen kendi döneminde şahit olduğu bulgulardan, operasyonel hatalardan bahsetmesi ve sistemin bunlara bir çözüm getirmediğini söylemesini kayda değer buluyorum. Fabrikada hatalı üretilen ya da dışardan üretilip uçağa takılmak üzere gönderilen parçaların bazılarının kusurlu olabildiğini ancak kusurlu parçaların kenara ayrıldıktan sonra bir şekilde kayıtlarının tutulmadığını, kaybolabildiklerini, hatta tekrar uçağa takılmak üzere montaj hattına intikal ettirilebildiklerini söylemesi ise insanın tüylerini ayağa kaldıracak kadar ciddi bir iddia olarak herkesi rahatsız etmişti.
TUSAŞ’ta çalıştığım yıllardan biliyorum. Sonuçta Boeing, Airbus, Spirits vb. büyük firmalar için parça üretimi yapan TUSAŞ’ta bu işler çok ciddi takip ediliyor ve olası hatalı üretimlere karşı gerekli tedbirler alınıyor. Kesinlikle kusurlu parçaların asemble alanına sokulamayacağı bir proses işlediğini biliyorum. Boeing’te de bunun farklı olma olasılığını düşünemiyorum. Yine de Barnett’in gündeme getirdiği iddialar hiç de yabana atılacak gibi değildi. Son dönemdeki Boeing üretimi uçaklara baktığımızda ise ister istemez Barnett’e insanın hak veresi geliyor.
Barnett'in ölümü hem Boeing hem de ana tedarikçisi Spirit Aerosystems'in üretim standartlarının yoğun bir inceleme altında olduğu bir döneme rastlıyor. Bu olay, Ocak ayı başında Portland Uluslararası Havalimanı'ndan kalkıştan kısa bir süre sonra kullanılmayan bir acil çıkış kapısının yepyeni bir Boeing 737 Max'i havaya uçurmasının ardından yaşandı. Konu sadece Boeing’i değil Spirit Aerosystems firmasını da ilgilendirmesi yönüyle önemli görülüyordu. Barnett esasında birçok firmanın kızgın oklarını üzerine çekiyordu.
Bununla birlikte bu ölümle Boeing’e yönelttiği eleştirilerin bir bağı olduğunu öne sürmek biraz insafsızca bir söylem olabilir. Ölümden ayrı olarak Boeing’in Barnett’in bazı iddialarını reddediyor olmasına rağmen, Federal Havacılık İdaresi (Federal Aviation Authority - FAA) tarafından 2017 yılında yapılan bir inceleme, Barnett'in gündeme getirdiği bazı iddiaların ve endişelerin doğru olduğunu ortaya çıkarması ise Boeing üzerindeki soru işaretlerinin kalkmamasına neden oluyor. FAA, fabrikada en az 53 "uygunsuz" parçanın yerinin bilinmediği ve bunların kayıp olarak kabul edildiğini tespit etmişti ve Boeing'ten düzeltici önlemler almasını istemişti.
Dünya ölçeğinde pazar liderliğini büyük oranda Airbus’a kaptıran Boeing, sorunları örtbas etmeye ve Barnett gibi eleştiri getirenleri ‘susturmaya’ daha fazla emek harcıyor görüntüsü veriyor. Yine de yüzyılı aşan bir geçmişi olan ve dünyanın en büyük havacılık firması olan Boeing’in bu ‘kusurları’ aşacağına ve emniyetli, uçuşa elverişli uçaklar üretmeye devam edeceğine inanıyorum.