Çin'in Hava Üstünlüğü Uçağı J-20, Yıllarca Süren Çabalara Karşılık Yerli ve Kapasiteli Bir Motora Kavuştu mu?
WS-15'i başarılı operasyonel duruma getirmek, Çin havacılığı için önemli bir kilometre taşıdır. J-20'nin başından beri tasarlandığı menzil/yük performansını sağlayan bir motora sahip olması; bu savaş uçağını ABD ve Pasifik'teki diğer ABD müttefik ülkeleri için ciddi bir endişe kaynağı haline getiriyor.
Ne batı dünyası ne de Rusya; kimse Çinlilerin kendi jet motorlarını tasarlayıp üretebilmelerini istemiyordu. Hatta ellerinden geldiğince engellemeye de çalıştılar.
Çin Halk Cumhuriyeti'nin askeri havacılık sektörü, teknolojik kilometre taşlarına ulaşma modelini yarım asır önce oluşturdu, ancak daha sonra, haber değeri taşıyan bir gelişmenin normalde büyük bir tantanayla duyurulduğu büyük uluslararası fuarlar sırasında bu gelişmeler hakkında tamamen sessiz kaldı. Yaptığı gelişme ve geliştirmeler ile rakiplerinin aşırı dikkatini üzerine çekmek istemedi.
Son aylarda J-20'nin bir çift Xi'an yapımı en yeni varyant iki Woshan-15 (WS-15) "Emei" ile donatılmış ilk halka açık uçuşunu yaptığı video sanal dünyada özellikle yayınlandı. WS-15; 1990’dan bu yana sürekli geliştirilmeye çalışılan bir motordu, WS-10 ve WS-15 arasında birden çok varyantı geliştirildi.
2022’de de J-20’ye takat vermesi için uçağa bir eski bir de yeni varyant iki WS-15 bindirilmişti ancak, istenen verim alınamadığı için J-20 bu motorlar ile uçuşuna devam edemedi.
J-20’nin iki WS-15 ile uçuşu, havacılık uzmanlarınca; yıllarca süren gecikmelerden sonra bir olgunluk ve güven işareti kabul edilmekte ve WS-15’in etkin harekât görevlerine hazır olduğunun önemli bir işareti olduğu değerlendirilmektedir.
Nihayet WS-15'i başarılı operasyonel duruma getirmek, Çin havacılığı için önemli bir kilometre taşıdır.
J-20'nin başından beri tasarlandığı menzil/yük performansını sağlayan bir motora sahip olması; bu savaş uçağını ABD ve Pasifik'teki diğer ABD müttefik ülkeleri için ciddi bir endişe kaynağı haline getiriyor.
WS-15’den önce, J-20; Rus Salyut/Lyulka tarafından üretilen AL-31FN ve Çinli Shenyang Liming Aircraft Engine Company tarafından üretilen ardışık WS-10 varyantlarını kullanıyordu. WS-15’in bu motorlara nazaran performansta önemli bir artış sağladığı iddia edilmektedir.
Evet kimse Çinlilerin kendi jet motorlarını tasarlayıp üretebilmelerini istemiyordu çünkü bu kabiliyeti kazanmış olmaları hava gücü kapasitelerini bir başka boyuta yükseltmeleri anlamına geliyordu ama rakipleri istese de istemese de Çinliler bu hedeflerine yakın görünüyorlar.
WS-15 Çok Uzun Soluklu Bir Geliştirme Mücadelesi
WS-15 jet motoru tasarımlarının geliştirilmesi, Çinlilerin yaklaşık 45 yıllık mücadelesiydi. Çin havacılık endüstrisinin askeri uçak programları, neredeyse tamamen Rusya tarafından üretilen ve Rusya'dan ithal edilen jet motorlarına bağlı kalmak zorunda kalmıştır. Buna Çin’in prestij uçağı J-20 de dahildi.
J-20’nin Yeni Motoru WS-15 Çin İçin Ne Anlama Geliyor?
Çinli bir askeri düşünce kuruluşu araştırmacısı, WS-15 test uçuşunun önemini şöyle açıkladı: “J-20'nin 2011'deki ilk uçuşundan bu yana, 12 yıl sonra, Çin Hava Kuvvetleri nihayet yaklaşık yarım asırdır beklediği motor’a kavuştu.”
J-20 çift WS-15 motoru ile
WS-15 Emei motorunun ağırlık itki oranı, ihtimal dahilinde 10'dan büyük, bu da onu F-22A'nın F119 motorunun performansına yaklaştırıyor. Ancak bu motoru yakından takip eden uzmanlar WS-15'in henüz Amerikan tasarımı motorların dayanıklılığına sahip olmadığını belirtiyorlar.
Çin’in WS-15’in seri üretimine geçtiğine dair henüz bir teyit yok. Ancak, belirli bir plan dahilinde J-20’lere takılıp, aynı zamanda yeni varyantlarının geliştirilmesi süreci devam edecektir.
