Deniz uçağı neden düştü?

15 Eylül 2015’de, Alaska’nın Iliamna bölgesinin yakınlarında, N928RK kuyruk işaretli de Havilland DHC-3 Otter deniz uçağı, hem somatografik yanılsama adı verilen olayın hem de aşırı ve dengesiz yüklemenin sonucunda, kalkıştan hemen sonra, kontrolünü kaybederek, tepeye çarparak düştü. Uçakta bulunanlardan üç kişi hayatını kaybetti ve 5 kişi ise ağır yaralandı.

Uçak, sportif somon avcılığı yapan turistleri ve onların rehberlerini taşıyordu. Kazadan sağ kurtulan uçağın pilotu, yolcuların uçak seyahatine alışkın olmaları nedeni ile, kalkış öncesinde zorunlu acil durum brifingini vermediğini söyledi.

Uçak, yerel saat ile sabah 06:05’de kalktığında, henüz gün ağarmamıştı. Pilot, kalkış sırasında göstergelere değil, dışarıya baktığını ve uçak havalanınca herhangi bir görsel işaretin kalmadığını söyledi.  

Kazayı gören bir tanık, uçağın kalkış sonrasında, önce yükseldiğini, daha sonra ise alçaldığını söyledi. Alçalan uçak, gövdesinin altındaki dubalarını suya çarpmış, tekrar yükselip, sağa doğru yönelse de, aşırı ağır olduğu için 50 metreden daha fazla yükselememiş ve tepeye çarparak düşmüştü.

Uçağı işleten firmanın, uçağın ağırlığını ve ağırlık merkezini hesaplayacak herhangi bir prosedürü ya da ekipmanı bulunmuyordu.

Pilota, kalkış öncesinde, uçağın ağırlık ve dengesini nasıl hesapladığı sorulduğunda, tecrübemle tahmin ediyordum, cevabını vermiştir. Pilot, uçağın altı yolcu kapasitesi olduğunu, yeteri kadar da bavul taşıyabildiğini söylemiştir!...

Uçağın ağırlığı ve ağırlık merkezi kazadan sonra hesaplanmış ve hem uçağın azami kalkış ağırlığının 230 kilogram aşılmış olduğu, hem de uçağın ağırlık merkezinin 10 santimden fazla arkada olduğu anlaşılmıştır.

NTSB (1), pilotun kalkışta uçuş aletleri yerine dışarıya bakması sonucunda, oryantasyonunu yitirdiğini, etrafta görsel işaret de kalmayınca, uçağın burnunun aşırı dikeldiğini zannedip, uçağın burnunu aşağıya vererek, uçağın suya çarpmasına yol açtığını tespit etmişlerdir.

Ağırlığı limit dışı olan uçak, suya çarpma sonrasında da doğal olarak yükselememiş ve stola girerek tepeye çarpıp düşmüştür.

NTSB, ufuk çizgisini ve araziyi gören pilotların, uçağın burun aşağı, yukarı, kanat aşağı, yukarı ve sola, sağa hareketlerini, iç kulaklarının yardımı ile hissedebildiklerini, buna karşılık görsel referansı olmayan pilotların, bu hareketleri doğru teşhis edemediklerini hatırlatmış ve özellikle gece şartlarında, karanlık ortamdaki kalkışlarda, pilotların dışarıya değil, öncelikle uçuş aletlerine bakarak 'alet uçuşuyla' uçmaları gerektiğini vurgulamıştır.

(1)  Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB), sivil ulaşım kazalarının araştırılmasından sorumlu bağımsız bir ABD hükümeti araştırma kuruluşudur. Bu görevde, NTSB havacılık kazalarını ve olaylarını, belirli tipteki otoyol kazalarını, gemi ve deniz kazalarını, boru hattı olaylarını, köprü arızalarını ve demiryolu kazalarını araştırır ve raporlar. NTSB, nakliye sırasında meydana gelen tehlikeli madde salım durumlarını araştırmaktan da sorumludur. Ajansın merkezi Washington, D.C.'dedir. Anchorage, Alaska'da bulunan dört bölge ofisi vardır; Denver, Colorado; Ashburn, Virginia; ve Seattle, Washington. Ajans ayrıca Ashburn tesisinde ulusal bir eğitim merkezi işletmektedir.