Dünyanın 2’inci Büyük Hava Gücü Aslında Bir “Uçak Mezarlığı”

Hayır, hayır, Rusya Federasyonu Hava Kuvvetlerini kastetmiyorum. ABD Hava Kuvvetlerine ait Havacılık Bakım ve Yenileme Grubu AMARG’ı kastediyorum (309th AMARG-Aerospace Maintenance and Regeneration Group).

309. Havacılık Bakım ve Yenileme Grubu (309. AMARG), genellikle the “aircraft boneyard” (uçak mezarlığı) olarak anılan; Tucson, Arizona/ABD’deki Davis–Monthan Hava Üssü'nde konuşlu, ABD Hava Kuvvetleri “Uçak ve Füze Depolama ve Bakım Tesisidir”. 

Şu anda 309. AMARG’da, ABD Hava Kuvvetleri, Donanma-Deniz Piyadeleri Hava Kuvvetleri, Kara Hava Kuvvetleri, Sahil Güvenlik Hava Kuvvetleri ve NASA dahil olmak üzere çeşitli kurumlardan 4.400'den fazla uçak ve 13 uzay aracı, 5.900 motor ve 340.000 adet ana uçak parçası depolanmaktadır. Bazı uçaklar ve sistemlerinin belirli seviyelerde bakımı da yapılıyor ve bu da AMARG’ı dünyanın en büyük uçak depolama ve koruma tesisi haline getiriyor.

Bu yapısıyla; 309’uncu AMARG'ın dünyanın en büyük ikinci hava kuvveti olabileceğini biliyor muydunuz?

AMARG'da uçaklar için dört depolama kategorisi vardır:

Uzun Vadeli Muhafaza (Tip 1000):

Uçaklar gelecekte kullanılmak üzere "faal halde" uygun bir depoda muhafaza edilirler. İlgili ABD hükümeti program ofisinin açık izni olmadan hiçbir parça sökülmez. 

İhtiyaç halinde; bu uçaklar ilgili bakımları yapılarak tekrar uçuşa verilebilirler. Elbette ki AMRG’da yapılacak bakımların içeriği, uçağı harbe hazır seviyeye getirecek kadar detaylı değil, sadece uçağın konuşlandırıldığı ana üssüne gidebileceği kadar detaylı olabilir. Bu uçağın harbe hazır hale gelebilmesi için gerekli tüm bakım seviyeleri ana üssünde tatbik edilmektedir.

Parça Islahı (Tip 2000):

Uçak ana yapı elemanlarına bölünür, komponentler sökülür ve ayrıştırılır. Uçaktan sökülen her bir ana ve alt parça, yedek parça olarak kullanılır

Flying Hold/Uçuşa Hazır Tutmak (Tip 3000):

Uçaklar, periyodik olarak yer servisleri yapılıp, motorları çalıştırılarak kontrol edilirler. Aslında bu uçaklar görev verildiğinde kısa bir sürede uçabilecek şekilde harbe hazırlık öncesi seviyelerinde tutulur.

Bu uçaklar; uçuş öncesi bakımlarının yapılmasının akabinde doğrudan Davis–Monthan Hava Kuvvetleri Üssü'nden kalkış yaparak, görevlendirildikleri üsse gidebilirler. Bu kapsamda da bahse konu uçakları harbe hazır seviyede tutabilecek detaylı ve ileri seviye bakımlar değil, onların ana üslerine emniyetle uçabilecekleri seviyede bakımlar icra edilir.

DoD’nin (ABD Savunma Bakanlığı) ihtiyaç fazlası (Tip 4000) uçak ve malzeler - Uçaklar tamamen veya parçalar halinde satılır.

AMARG, yaklaşık 500 DoD ve 200 yüklenici firma çalışanını istihdam eder. AMARG; ABD Silahlı Kuvvetlerine, diğer ABD Kamu Kuruluşlarına ve müttefik ülke müşterilere yılda yaklaşık 500 milyon dolar değerinde yedek parça satar. Hangi ekipmanın hangi müşteriye satılabileceği ABD Kongresi gözetiminde belirlenir.

Bir Hava Kuvvetleri Malzeme Komutanlığı birimi olan grup, Utah, Hill Hava Kuvvetleri Üssü'ndeki Ogden Hava Lojistik Kompleksi'nin komutası altındadır. 309. AMARG, başlangıçta ihtiyaç fazlası Savunma Bakanlığı ve Sahil Güvenlik uçağını depolamayı amaçlıyordu, ancak son yıllarda ABD hükümetinin tüm hava kuvvetlerinde (USAF, NAVAIR, Mrines Air) hizmet dışı kalan uçakların tek deposu olarak belirlendi. Tesis ayrıca Boeing CC-137 (E-8 JSTARS programında kullanılmak üzere RCAF-Kanada Kraliyet Hava Kuvvetleri’nden) ve Lockheed CP-140A Arcturus (RCAF'tan 2 adet) gibi, müttefik ülkelerin ABD yapımı yabancı askeri uçakları da muhafaza eder. 

Uçaklar Neden Tucson-Arizona’da Muhafaza Edilmektedirler?

Bölgenin kurak iklimi, havada metali aşındırabilecek çok az nem olduğundan, 309. AMARG'ı uçak depolamak için ideal bir yer haline getiriyor. 

Tucson'un düşük nemi ve alkali toprağı, burayı hizmet dışı bırakılmış, sökülmeye veya yeniden kullanılmaya hazır olan uçakların depolanması ve korunması için ideal bir yer haline getirdi. Örneğin burada Tip 3000 kapsamında muhafaza edilen F-15'ler ve F-16'lar gerekirse 72 saat içinde tekrar hizmete alınabilir.

Ayrıca, toprağın sert yapısı da açıkta muhafaza edilecek uçaklar için maliyetli bir altyapı gereksinimi yaratmaz.

AMARG kesinlikle Bir Uçak Hurdalığı Değildir...

“Aircraft Boneyard” (Uçak Mezarlığı); bir tabirdir. Turistik bir amacı da vardır. Çünkü, AMARG aynı zamanda; uçak sevdalısı birçok turistin Tucson’u ve özel turlar ile AMARG’ı ziyaret etmesine yol açan, Tucson’da cazip bir turistik bölgedir.

Ayrıca; ABD yasaları jet savaş uçaklarının hurda kapsamında muamele görmesine izin vermez. Havacılığın lider ülkesi askeri uçaklara ve motor dahil onların diğer bileşenlerine minnettar ve saygılıdır. Tamamen kâl edilecek (hizmetten çıkarılacak) uçaklar; özenli bir şekilde parçalarına ayrılır (decompose edilir) ve bu parçalar kontrollü olarak kırpılarak, uygun geri dönüşüm prosesleriyle ait oldukları malzemeye dönüştürürler.

Sonuç ve Öneriler; AMARG Konseptinden Alınacak Dersler:

Servisten alınan jet savaş uçakları kâl edilmemelidir. Kıymetli yedek parçaları ile birlikte stokaja alınmalı ve bu şekilde muhafaza edilmelidirler. 

Uzun uçmadan bekletilecek uçakların; gövdelerinin, sistemlerinin, motorlarının, elektronik cihazlarının kullanılmayacakları süre içinde güneş ışığı, sıcak, soğuk, nem gibi etkenlerden olumsuz etkilenmemeleri için; “stokaj” olarak adlandırılan özel bir koruma altına alınmaları gerekir. Stokaj yapılacak uçakların öncelikle ne kadar süre ile yerde kalacaklarına karar verilmelidir. Süresiz stokajlarda ne seviyede koruma yapılacağına ilgili uçak bakım uzmanları karar vereceklerdir.

Servisten alınan uçaklar Q uçağı (havada insansız uçan hava-hedefi veya başka amaçlı uçak) olarak kullanılabilirler.

Gerçek harekatta hava gücümüze hizmetleri gerekebilir.

Düşman üzerinde caydırıcı etki bırakırlar.