Elinde Savaş Uçağı Kalmayan Slovakya, F-16C/D Blok 70 Viperlarını Ne Zaman Alıyor?
Toplam 14 adet F-16 savaş uçağı satın alması planlanan Slovakya’nın bunun bedeli olarak ABD’ye yaklaşık 1,6 milyar dolar ödeme yapacağı deklare edildi. Slovak Hava Kuvvetleri envanterine girecek uçakların 12 adedi tek kişilik, 2 adedi ise çift kişilik olacak.
İlk Slovak F-16C/D Viper'ın Uçuşu Ne Zaman?
Slovak Cumhuriyeti'nin ilk F-16 Blok 70 uçağı, Savunma Bakanı Martin Sklenár'ın ABD ziyareti sırasında 6 Eylül 2023 tarihinde Lockheed Martin'in Greenville, Güney Carolina'daki tesisinde Slovaklara tanıtıldı. Bu ziyaret esnasında Slovak Hava Kuvvetleri'nin ilk F-16 Viper Blok 70 uçağının (taktik numarası 1001), ilk uçuşunun bu yılın Kasım ayı içerisine planlandığı bilgisi Slovak yetkililerle paylaşıldı.
Toplam 14 adet F-16 savaş uçağı satın alması planlanan Slovakya’nın bunun bedeli olarak ABD’ye yaklaşık 1,6 milyar dolar ödeme yapacağı deklare edildi. Slovak Hava Kuvvetleri envanterine girecek uçakların 12 adedi tek kişilik, 2 adedi ise çift kişilik olacak. F-16 C/D Blok 70 satış antlaşması 12 Aralık 2018 tarihinde imzalanmıştı. İlk iki F-16'nın 2024 yılının 2. çeyreğinde Slovakya'ya teslim edilmesi; kalan 12 uçağın ise önümüzdeki iki yıl içinde gelmesi bekleniyor. Toplamda 22 kadar Slovak savaş pilotunun; ABD’nin Tucson’daki F-16 eğitim filosunda tipte harbe hazırlık eğitimlerini gruplar halinde 2025 yılına kadar tamamlamaları planlandı.
Slovak Cumhuriyeti, Fighting Falcon'un bu en yeni ve en yetenekli versiyonunu teslim alan ilk Avrupa ülkesi olması bekleniyor. Lockheed Martin tarafından yapılan basın açıklamasında, "Bu F-16'lar Slovak Hava Kuvvetleri'nin bölgedeki tehditlerin önüne geçmesini ve Slovak pilotlarının Avrupa, NATO ve dünya genelindeki müttefik misyonunun bir parçası olarak görev yapmasını sağlayacak" ifadelerine yer verildi.
Slovak Hava Kuvvetlerinin Uçak Durumu
Lockheed Martin’e göre, F-16 Blok 70 versiyonuna sahip olma ayrıcalığına sahip olan Slovak Cumhuriyeti ile ABD arasındaki güçlü ortaklığı temsil eden önemli bir kaldıraç işlevi görecek. Gerçekten de F-16’ların bu en yeni versiyonu, iki ülke arasındaki iyi ilişkilerin bir nişanesi olarak görülüyor. Bir NATO üyesi olan Slovakya, ordusunu modernize etme çabalarının bir parçası olarak, envanterinde mevcut Rus yapımı eski MiG-29 uçaklarını F-16 Blok 70’lerle değiştiriyor. Fulcrum, yaklaşık yirmi yıl önce envanterden çıkarılan MiG-21'lerden sonra Slovak Hava Kuvvetlerinin vurucu gücünün belkemiğini oluşturan uçaklardı.
Esasında Slovak Hava Kuvvetlerinin elinde neredeyse hiç savaş uçağı kalmadı. Slovak Hükümeti, envanterdeki 13 adet MiG-29 savaş uçağı, 17 Mart 2023 tarihinde aldığı kararla, 31 Ağustos 2022 itibariyle envanter dışına çıkarılan MiG-29 savaş uçaklarının Ukrayna'ya hibe etti. Bu hibe kararının bir parçası olarak da ABD’nin Slovakya’ya 12 adet AH-1Z Viper taarruz helikopteri vermesi gerekiyordu. Ancak helikopterler henüz verilmedi.
Fiilen hava sahasını korumaktan aciz duruma düşen Slovakya’nın imdadına komşuları yetişti. Slovakya üzerindeki hava polisliği şu anda Slovakya'nın komşuları olan Çek ve Macar JAS-39C Gripens (Čáslav ve Kecskemét hava üsleri), Polonya F-16C (Łask) ve Alman EF-2000 Typhoon uçakları (Neuburg) tarafından üstleniliyor. Bu arada, Polonya ve Çek Cumhuriyeti ile Amerikan yapımı F-16'ların Slovak Hava Kuvvetlerine teslimine kadar Slovak hava sahasını da kapsayacak devriye uçuşları yapmalarına yönelik bir anlaşma imzalandı.
Çekoslovakya'nın 1 Ocak 1993'te resmen dağılmasının ardından, Çek ve Slovak uçakları iki ülkenin nüfusuna göre, Çek Cumhuriyeti lehine yaklaşık 2:1 oranında paylaştırıldı. Bu kuralın istisnaları, yalnızca Çek Hava kuvvetlerine verilen MiG-23'ler ve iki ülke arasında eşit olarak paylaştırılan MiG-29'lardı. Slovak üsleri başlangıçta Çek üslerinden transfer edilen uçakları idare etmek için yeterli donanıma sahip değillerdi. Bu nedenle Slovak Hava Kuvvetlerine kolaylık sağlamak için altyapıda önemli iyileştirmeler yapılması gerekiyordu. 1 Mart 1995 tarihinde Hava Kuvvetleri, Sovyet tarzı havacılık alayı organizasyonunu Batı filo ve üs sistemiyle değiştirdi. 1999 yılında Çek Cumhuriyeti NATO üyesi yapılırken, Slovak Cumhuriyeti sonraki genişleme dalgalarına bırakıldı.
2000-2002 yılları arasında Slovakya, Su-22, Su-25 ve MiG-21 filosunun tamamı da dahil olmak üzere eski uçakların çoğunu kademeli olarak envanter dışına çıkardı. 2004 yılında, her ikisi de Košice'de bulunan uçuş eğitim akademisi ve ulusal akrobasi filosu Biele Albatrosy de dağıtıldı. Bu arada 19 Ocak 2006 tarihinde Slovak Hava Kuvvetlerine ait bir Antonov An-24 ulaştırma uçağı bir kazada kaybedildi. 20 Eylül 2011 tarihinde envanterde kalan ancak bakım idamesinde sıkıntılar yaşanmakta olan Mi-24 helikopterleri de kullanım dışı bırakıldı.
Uçaklarını ve helikopterlerini birer birer kaybetmekte olan Slovakya, yeni uçak arayışına girdi. 2014 yılının Ocak ayında MiG-29 avcı uçaklarının yerini almak üzere İsveç’le JAS-39 Gripen uçaklarının kiralanması veya satın alınması konusunda görüşmelere başlandı ancak Çek Cumhuriyeti bu uçaklardan satın alma kararı alırken, Slovakya için bir sonuç alınamadı.
Yeni uçak arayışları yanında, 21 Nisan 2014 tarihinde Slovakya ile Rus uçak üreticisi MiG şirketi arasında, Hava Kuvvetleri envanterdeki MiG-29 savaş uçaklarının üç yıl sürecek bir modernizasyon programı kapsamında iyileştirilmesi için bir sözleşme imzalandı. MiG, Slovak MiG-29 savaş uçaklarını bu sözleşmeye uygun olarak zamanında modernize edip, MiG-29AS olarak Slovak Hava Kuvvetlerine teslim etti.
Bu arada, 2015 yılının Nisan ayında Slovak hükümeti Mi-17 helikopter filosunun yerini almak üzere dokuz adet UH-60 genel maksat helikopteri satın alacağını açıkladı. 261 milyon ABD Doları değerindeki anlaşma, uçaklar için bakım idame desteği yanında uçuş mürettebatının eğitimlerini de kapsıyor. UH-60 helikopterleri 2019 yılı içerisinde Slovakya Hava Kuvvetlerine teslim edildi. 4 adet UH-60’ın tahsis edildiği yeni uçuş eğitim akademisi Kosice’de tekrar faaliyeti geçti.
Sonuç
Slovak Hava Kuvvetlerinin halihazırda envanterinde iki adet C-27J ve 6 adet L-410 ulaştırma uçağı bulunuyor. Envanterdeki 13 Mi-17 helikopteri arama kurtarma ağırlıklı kullanılırken, helikopter filosunun belkemiğini ABD’den alınan 9 adet UH-60M helikopterleri oluşturuyor. Sabit kanat (uçak) pilot eğitimlerinde 7 adet L-39 jet eğitim uçakları kullanılıyor. İstihbarat faaliyetleri için de Elbit yapımı 5 adet I-LEX tipi insansız savaş aracı (İHA) envanterde tutuluyor. Slovakya böylece, tamamı 2025 yılında envantere girmesi beklenen 14 adet F-16C/D Blok 70 savaş uçaklarıyla birlikte, Avrupa’nın merkezinde kendine yeten güçlü bir Hava Kuvvetine sahip olmayı hedefliyor.
Kaynakça
https://www.helis.com/database/modelorg/Slovakia-UH-60M/
https://en.wikipedia.org/wiki/Slovak_Air_Force
https://uk.reuters.com/article/slovakia-defence-usa/slovakia-signs-deal-to-replace-russian-made-fighter-jets-with-u-s-planes-idUKL8N1Y55QZ?rpc=401