Site İçi Arama

savunma

Güneşten Enerjilenen İnsansız Hava Aracı “Zephyr”

Güneşten Enerjilenen İnsansız Hava Aracı “Zephyr”, HAPS adı verilen “Yüksek İrtifa Uydu Taklidi” hava aracı sınıfı içinde yer alıyor. Airbus firmasının Birleşik Krallıkta ürettiği Zephyr, BAE Systems firmasının ürettiği Phasa 35 ve Leonardo firmasının ürettiği Skydweller ve diğer Stratospherik Platformlar HAPS sınıfının içinde yer alıyorlar. Bu araçlar, stratosfer adını verdiğimiz atmosfer tabakasında, 70.000 feet ya da daha yüksek irtifada, yere inmeden çok uzun süre uçuyorlar.

HAPS hava araçları, adından da anlaşıldığı gibi uydular tarafından yerine getirilen bazı görevleri, çok daha ucuza yerine getirebiliyorlar. Keşif, istihbarat, görüntü alıp iletme, ülke kara sınırlarının kontrolü, deniz sınırlarının kontrolü, atmosfer gözlemlemesi, haberleşme sinyal aktarma görevi, 5G yayın noktası, meteorolojik bilgi toplama gibi alanlarda kullanılabiliyor olmaları ile bu araçlar orduların, ticari kurumların, bilimsel araştırma merkezlerinin ve devlet kurumlarının ilgisini çekiyor.

Çok sayıda uyduya, casus uçağa ve insansız hava aracına sahip olan, ABD’ye ait, Geleceğin Ordusu Komutanlığının, elindeki diğer imkanlara rağmen, Birleşik Krallık yapımı Zephyr 8 HAPS sınıfı hava aracını kullanmasının nedeni, bu aracın uydulara göre çok daha ucuz olması ve yerden kumanda edilerek aralarında binlerce mil olan farklı coğrafi bölgeler arasında yüksek irtifada, yavaş bir hızla, yer değiştirerek, yeni görevler yapabilmesi.

Zephyr 8 hava aracı, 19 Ağustos günü sabaha karşı saat 4 de, ABD’de Arizona çölü üzerinde düşmeden önce, en uzun süre havada kalan İHA rekorunu kırmıştı. Zephyr 8 hava aracı, 60 yıl önce, içinde iki pilotun olduğu bir Cessna 172 uçağı tarafından tesis edilen, 64 gün 22 saatlik, havada en uzun süre kalan hava aracı rekorunu kırmasına saatler kala, Arizona çölü üzerinde düştü.

Zephyr, 64 gün süren uçuşunda, 30000 deniz mili (yaklaşık 55000 kilometre) uçtu. Zephyr hava aracı, sadece 75 kilogram ağırlığında, buna karşılık kanatlarının uçlarının arasındaki mesafe 25 metre ve kanatlarının üzerinde çok sayıda güneş pili bulunuyor. Hava aracı, enerjisini gündüz güneş pillerinden alsa de, geceleyin gündüz toplanan enerjinin depolandığı lityum sülfür bataryaları kullanıyordu. Hava aracının düşme nedeninin lityum sülfür bataryaların çok sayıda şarj deşarj çevrimi sonrasında enerji depolama kapasitelerini kaybetmeleri olabileceği belirtiliyor. Çok hafif olan bu hava aracının yüksek irtifada türbülans ile karşılaşmış olması da düşme nedeni olabilir. Zephyr hava aracı, SATCOM üzerinden Huntsville, Alabama; Yuma, Arizona ve Farnborough, UK olmak üzere üç ayrı yerden kontrol edilebiliyordu. 

Ayrıca, hava aracı ABD hava sahası üzerinde iken yerden datalink ile doğrudan veri transferi yapılabiliyordu. Zephyr, 64 gün süreyle havada kalmasına rağmen en uzun süre havada kalma rekorunu kıramamıştır. Bu rekor, 4 Aralık 1958 ile 7 Şubat 1959 tarihleri arasında, Hacienda isimli bir Cessna 172 uçağı ile, 64 gün 22 saat süreyle havada kalan Bob Timm ve John Cook adlı pilotlara aittir. Uçağın bu kadar uzun süreyle havada kalabilmesi, altında yakıt taşıyan bir kamyondan hortum vasıtasıyla düzenli periyotlarda yakıt ikmali yapması sayesinde mümkün olmuştur. Uçağın yakıt deposunu doldurması, yaklaşık üç dakika sürüyordu. Bu rekor uçuş, Las Vegas’ta bir gazinonun reklamı için yapılmıştır. Rekor sahibi uçak da, günümüzde, Las Vegas Uluslararası Havaalanında sergilenmektedir.

Hacienda isimli rekortmen Cessna 172 uçağı.

Kd. Aviyonik Müh. ve Akademisyen Ersan YÜKSEL
Kd. Aviyonik Müh. ve Akademisyen Ersan YÜKSEL
Tüm Makaleler

  • 18.09.2022
  • Süre : 3 dk
  • 743 kez okundu

Google Ads