HÜRJET, “A/B’ye Girdi!” Yolu ve Bahtı Açık Olsun, “Motoruna FOD Girmesin!”
İlk milli jet eğitim ve hafif taarruz uçağımız HÜRJET; “sessiz ve derinden” uçuşlu test ve değerlendirme safhasını sürdürüyor ve geçenlerde 43’üncü uçuş sortisini gerçekleştirdi.
Milli Muharip Uçağımız KAAN’ın ilk (ve en zor) uçuşunu yaptığı gurur dolu günden bu yana milletçe “havacı” olduk. Gencimizin, yaşlımızın dilinden KAAN kelimesi düşmez oldu. Eminim bu yıl doğacak çocuklarının ismini Kaan koyacak çok anne-baba olacaktır.
KAAN çok iddialı bir proje; Türkiye başardı. Bu kadar iddialı, karma-kompleks teknoloji odaklı bir platformu; kazasız belasız havaya kaldırdı, uçurdu ve indirdi ve uçağın “uçuşlu test ve değerlendirme safhasını başlattı”. Hayal ötesi bir başarıdır. İnşallah iyi başlayan yolculuğu iyi devam edecektir.
Bu arada, ilk milli jet eğitim ve hafif taarruz uçağımız HÜRJET ise; “sessiz ve derinden” uçuşlu test ve değerlendirme safhasını sürdürüyor ve 43’üncü uçuş sortisini gerçekleştirdi bile (Kaynak: TRT Haber).
HÜRJET’in en son testlerinde hava veri sisteminin kalibrasyonu ve model doğrulamaları gerçekleştirildi. Yüksek hızlı testlerin icrası için uçağın iniş takımları toplanarak motor gücü Maximum A/B (Afterburner/Art yanma) seviyesine çıkarıldı.
Motorun A/B’de test edilmesi çok önemli bir aşamadır. Bu safhalardan elde edilen geri-dönüşlerle (feedback) HÜRJET sistemler bütününün girdileri, prosesleri ve çıktıları çok daha sağlıklı ve süratli iyileştirilecekler ve geliştirilecekler.
Jet savaş uçaklarının motorlarının afterburner (A/B) yani art yanma moduna alınmasını/atılmasını betimlemek için, jet savaş uçakları camiasında; “A/B’ye girme (girmek), A/B’ye atma (atmak), A/B’ye Takma (takmak), uçak A/B’ye girdi” gibi havacılık meslek jargonu içerisindeki tanımlar, kısaltmalar vb. kullanılır.
Türk askeri havacılığının altın çağına girmesiyle; “A/B’ye Girdi/Girdim/Attım” tabirinin, “işlerimi, süreçlerimi hızlandırdım, ivmelendirdim”, “arabamı hızlandırdım” vb. ifadeler için kullanıldığına şahit olursak, hiç şaşırmayacağız.
FOD (Foreign Object Damage/ Yabancı Madde Hasarı) ise; hem yabancı maddelerin uçaklara ve özellikle uçakların jet motorlarına verdiği zarar, hem de yabancı maddelerin kendileri tanımlamak için kullanılan ve havacılık sektöründe sıklıkla telaffuz edilen bir kısaltmadır.
Bu nedenle, havacıların; jet uçaklarının başına bir hasarın, emniyetsiz bir durumun gelmemesi için “Motoruna FOD Girmesin” temennisi, halk arasında “ayağına taş değmesin” temennisi ile eşdeğerdir.
Motoruna FOD girmesin tabirinin, halk arasında da kullanımın yaygınlaşacağını tahmin etmekteyim.
Hidrolik kaçağı olan uçaklar için; “uçağımız kanıyor” (uçak hidrolik mayi kırmızı renktedir), yakıt kaçağı olan uçaklar için “uçağımızın can suyu akıyor!” vb. özellikle askerî havacılık jargonundaki birçok ifadenin halkımızın kullanımına dahil olacağını düşünüyorum.
Havacılığımız geliştikçe, havacılık aşkımız da pekişecektir.
HÜRJET’imiz “A/B’ye girdi” ve hızlandı, daha da hızlanacaktır, yolu ve bahtı açık olsun, “motoruna FOD girmesin”.
