İHA Sistemlerinin Askeri Kullanım Alanları Nelerdir?
Günümüzde İHA/SİHA’lar aslında insanlı uçakların yaptığı birçok görevi üstlenmiştir. Ancak şu an için hava savunma tehdidinin yüksek olduğu bölgelerde görev yapabilme ya da hava sahasının korunması, insanlı ya da insansız savaş uçaklarına angajman olma gibi görevler yapılamamaktadır.
Önemi ve avantajları 2000’li yıllardan itibaren anlaşılan ve o tarihten sonra harekât alanlarında kullanımı hızla yaygınlaşan İHA sistemleri, askerî güvenlik ve harekât anlayışını da değiştirmiştir. Hâlihazırda çalışmaları hızla devam eden ve yeni kabiliyetlerin de kazandırılmasıyla İHA sistemleri odaklı yeni harekât konseptleri, yakın geleceğin harekât ortamının en belirleyici unsuru olacaktır.
Askerî harekâtların başarısında belirleyici olan faktörler sırasıyla “Kara Üstünlüğü”, “Deniz Üstünlüğü”, “Hava Üstünlüğü” ve “Bilgi Üstünlüğü” olmuştur. Şimdi ise “Hava-Uzay Üstünlüğü” ve “Siber Uzay Üstünlüğü”ne ilave olarak “Elektromanyetik Spektrum Üstünlüğü” kavramı öne çıkmaya başlamıştır. 21. yüzyılda Elektromanyetik Spektrum Üstünlüğü olmadan, diğer üstünlüklerin elde edilmesi ve sonrasında korunması mümkün görünmemektedir.
Gelişmiş savunma sistemlerinin neredeyse hepsi bir frekans bandını belirli oranda kullanmaktadır. Gelecekteki askerî harekât konseptlerinin temelini oluşturan ağ merkezli harekâtın başarısı, büyük oranda frekans spektrumunun kesintisiz kullanımına bağlı olacaktır.
Günümüzün ve geleceğin İHA sistemlerinde frekans spektrumu kullanımı, olmazsa olmaz bir ihtiyaçtır. Hem İHA platformunun ve üzerindeki görev sistemlerinin kontrolü hem de görev sistemlerinin çalışması için frekans spektrumunun kullanımı gerekecektir.
Bu kapsamda kendi sistemlerimizin görevi için gerekli frekans bandını korurken, aynı zamanda düşman İHA sistemlerinin görevlerini engellemek için onların serbestçe frekans spektrumunu kullanımını engelleyecek tedbirler alınması gerekecektir. Bu kapsamda; 21. yüzyılın bundan sonraki kısmında İHA sistemleri için elektronik harp, günümüzle karşılaştırılamayacak seviyede çok daha önemli olacaktır.
Günümüzde İHA/SİHA’lar aslında insanlı uçakların yaptığı birçok görevi üstlenmiştir. Ancak şu an için hava savunma tehdidinin yüksek olduğu bölgelerde görev yapabilme ya da hava sahasının korunması, insanlı ya da insansız savaş uçaklarına angajman olma gibi görevler yapılamamaktadır. Bu konular İHA’lar ile ilgili çalışmaların yoğunlaştığı ve gerçekleşmesi durumunda insanlı savaş uçaklarının geleceğinin sorgulandığı alanlardır. Hızla gelişen İHA teknolojisine paralel olarak yakın gelecekte muharip İHA sistemleri ile muharip insanlı savaş uçaklarının bu görevleri birlikte yapacağı öngörülmektedir.
İHA Sistemlerinin temel askeri kullanım alanı, istihbarat, gözetleme, keşif (İGK) ve Taarruz amaçlı görevlerdir. Özellikle, dost olmayan hava sahalarında gerçekleştirilen bu tür görevlerde; önceleri, insan hayatının tehlikeye atılmaması ihtiyacı; sonraları, insan yapısının dayanıksız kalacağı kadar uzun sürelerde bile görev yapılabileceğinin fark edilmesi ile istihbarat, gözetleme ve keşif (intelligence, surveillance and reconnaissance (ISR)) görevi ve Taarruz amaçlı kullanıma yönelik üretim planlanmıştır.
Keşif görevlerine göre şekillenmiş İHA Sistemlerinde çeşitli niteliklerde görüntüleme faydalı yükleri taşınmakta ve sistem diğer ihtiyaçlara göre (kendini koruma, haberleşme, veri güvenliği, uydu iletişimi, vb.) gereken fonksiyonel donanımla tamamlanmaktadır.
Bu temel uygulamalardan sonra, daha özel amaçlı İHA uygulamaları gelmektedir. Bunlar arasında: mayın arama, biyolojik/kimyasal/radyoaktif ajan tespiti, güvenlik koridoru açma vb. kulanım alanları ön planda sayılabilir.
İHA sistemleri günümüz modern muharebe doktrininde bir destek unsuru olmaktan ziyade ‘Görev Kuvveti’nin bir parçası olarak kullanılmaya başlanmışlardır. Sistemlerin etkin olarak kullanılmasında en önemli engel yetişmiş İHA sistem operatörlerinin azlığıdır.
Karmaşık muharebe ortamında karar vericilerin en büyük ihtiyacı durumsal farkındalık ve düşmanı tespit edilmeden belirleyerek taktik resmi ortaya koymak ve düşmanı etkisiz hale getirmek maksadıyla gerekli harekât planlarını geliştirmektir. İHA sistemleri, üzerlerinde bulunan gelişmiş sensörler, optik sistemler, TV ve kızılötesi kameralarla aldıkları görüntü ve istihbarat bilgilerini gerçek zamanlı olarak komuta merkezine ileterek komutanın durumsal farkındalığını artırır ve muharebe sahası taktik resmini ayrıntılı bir şekilde ortaya koymasına yardımcı olurlar.
Silahlı İHA sistemleri konvansiyonel askerî harekâttan barışı korumaya kadar çok geniş bir yelpazede etkin olarak kullanılabilirler. Bir muharebede dost unsurlar düşmanla iki şekilde temasa geçebilirler: görerek ve görmeyerek atışlar. Düşman üzerine uzak mesafelerden yapılan görmeyerek atışlar düşmanla direkt yakın temas olmadığı için dost unsurlar için daha emniyetli olduklarından, görerek yapılan atışlara oranla daha çok tercih edilirler. Silahlı İHA sistemleri düşman üzerine yapılan atışlara yeni bir boyut eklemişlerdir.
Silahlı ve silahsız İHA sistemlerinin günümüzde olduğu gibi gelecekte de artan oranda, muharebe sahasının bütün spektrumlarında çok değişken görevlerin icrasında etkin olarak kullanılmaya devam edilecekleri öngörülmektedir. Bu görevlerin başlıcalarının ise; keşif, gözlem ve istihbarat elde edilmesi, bomba/füze yüklü İHA’lar ile düşman kritik hedeflerine düzenlenecek taarruzlar, görmeyerek ateş eden dik mermi yollu silah sistemleri için ileri gözetleme ve muharebe hasar kıymetlendirmesi ile yüksek tehdit içeren riskli ortamlarda (KBRN, el yapımı patlayıcı düzenek, mayın vb. gibi) insanlı hava araçları ve personel yerine verilen görevleri icra etmek olacağı değerlendirilmektedir.
İHA Sistemleri askeri kullanım alanları özetle Taktik ve Stratejik keşif, Taarruz, Elektronik Harp ve Özel görevler olarak sıralanabilir.
