İsrail F-35'lerine ABD ve Hollanda'dan Parça Akışı Neden Hızlandı? İsrail Ne Yapmak İstiyor?

F-35I Uçaklarındaki Tehdit Bankası ABD Tarafından Güncellendi

Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırısının hemen ardından, ABD; İsrail Hava Kuvvetleri envanterindeki F-35 savaş uçaklarının yazılım güncellemelerini hızlandırma yoluna gitti.

F-35 Program Yönetim Ofisi Başkanı Korgeneral Michael Schmidt, Hamas’ın saldırısını takip eden iki ayı aşkın süre içinde İsrail'e ekstra yetenekler kazandırıldığını ima etmesine rağmen, bunların ne olduğu konusunda gazetecilere açıklama yapmaktan kaçındı.

Hamas saldırısı sonrasında İsrail’in hem Tahran'ı hem de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı Hamas’a destek olmamaları konusunda uyarmak için Ekim ayının ortalarında Irak'taki İran destekli Şii milislere hava saldırıları düzenleme yoluna gitmişti. 

Hollanda’da Hükümetin İsrail F-35’lerine Malzeme Gönderme Kararı Mahkemeye Taşındı

Bu arada Tel Aviv, sahip olduğu F-35 uçaklarının bakım idamesinde ve faaliyet oranlarında sorun yaşamamak için Hollanda’da bulunan F-35 lojistik merkezinden fazla miktarda yedek parça ve komponent satın alma yoluna giderek, bunları savaş stoğu olarak elinin altında tutmayı gerekli gördü. Yedek parça stoklaması, İsrail’in yakın bir dönemde F-35I uçaklarıyla, Gazze ve Lübnan dışında, muhtemelen Suriye ve Irak’taki hedeflere yönelik saldırı yapabileceği değerlendirmelerine yol açıyor. Hatta İsrail’in İran nükleer kapasite geliştirme faaliyetlerine engel olmak için İran topraklarına da bir saldırı düzenlemeye istekli olduğu ancak Washington’un şimdilik buna sıcak bakmadığı söyleniyor.

Ancak bu alım Hollanda siyasetinde ciddi bir çalkantıya neden oldu. Zira Hollanda’da bazı siyasetçiler, Gazze’ye karşı acımasızca yapılan hava bombardımanlarında çok sayıda sivilin ölümüne neden olan İsrail savaş uçaklarına Hollanda’nın lojistik destek vermesini doğru bulmadıklarını ifade ettiler. Orta Doğu'daki durum Hollanda siyasetini tamamen ikiye böldü. Muhafazakâr ve sağ partiler neredeyse oybirliğiyle İsrail'i ve meşru müdafaa hakkını desteklerken, ilerici ve sol partiler İsrail'in Gazze Şeridi'nde işlediği geniş çaplı insan hakları ihlallerine Hollanda’nın seyirci kalmasını, üstelik F-35I’lar için malzeme sevkiyatına izin verilmesini doğru bulmadıklarını ifade ediyorlar.

Bazı insan hakları grupları da, Hollanda hükümetinin kuşatma altındaki Gazze Şeridi'nde savaş suçu işlenmesine olanak sağladığı, F-35 savaş uçağı parçalarını İsrail'e vermekle bu suça iştirak ettiği gerekçesiyle hükümet hakkında mahkemeye suç duyurusunda bulunmuşlardı. Mahkeme dün insan hakları gruplarının talebini yersiz buldu ve Hükümetin Hollanda yasalarına göre İsrail’e mal sevkiyatı yapmasında bir yanlışlık yapmadığını belirtti. 

Lahey'deki Bölge Mahkemesi yargıçları, silah ihracatına karar verirken siyasi ve politik meseleleri tartma konusunda Hollanda hükümetine geniş bir özgürlük alanı bırakılması gerektiğini ifade ettiler. Bu arada Yargıçlar F-35'lerin olası savaş suçlarına iştirak ettiğini kabul etmekle birlikte, mahkemenin sadece hükümetin bu ihracat için karar verirken makul bir değerlendirme yapıp yapmadığı sorusuna cevap verme sorumluluğu olduğuna ve mevcut durumda hükümetin fiilinin bir yargıcın müdahale edebileceği bir alan olmadığına hükmettiler.

Hollanda yasaları, İsrail’e mal sevkiyatının Hollanda dış politikasına aykırı olması halinde hükümete gerektiğinde ihracatı ya da mal sevkiyatını durdurma yetkisi veriyor. Bu kapsamda Hollanda 2004-2020 yılları arasında İsrail'in askeri malzeme satışına 29 kez müsaade etmeme kararı almıştı.

Bununla birlikte Hollanda Hükümetinin İsrail’in son isteğine olumlu cevap verdiği, yedek parça sevkiyatına onay verdiği açıklandı. Bunun üzerine İsrail'e ait bir nakliye uçağı, belirlenen F-35 yedek parçalarını Woensdrecht Hava Üssündeki Avrupa Bölgesel Deposundan alarak İsrail’e götürdü. İznin verilmesinde en büyük gerekçe ise teslimatın engellenmesinin Hollanda'nın hem İsrail hem de ABD ile olan bağlarına zarar vereceği yönündeki istenmeyen durum gösteriliyor.

İsrail Daha Fazla F-35 İstiyor

İlginç bir şekilde, savaştan yaklaşık bir ay önce İsrail ABD'deki F-35 Ortak Program Ofisi'nden Lockheed Martin'den halihazırda sözleşmeye bağladığı 50 adet F-35I savaş uçağına ek olarak 25 adet daha F-35I savaş uçağı talep etmişti. Yakın dönemde ikişerli ve üçerli gruplar halinde teslim edilmesi beklenen ilave F-35’ler ile İsrail'in F-35I filosundaki uçak sayısının 75'e çıkarılması hedefleniyor. Şimdiye kadar İsrail Hava Kuvvetlerine 39 adet F-35I teslimatının gerçekleştirildiği biliniyor. İlave satın alınacak 25 uçaklık paketin toplam maliyetinin 3 milyar USD olacağı söyleniyor. Üstelik ABD’nin İsrail’e yaptığı askeri yardım paketi kapsamında ABD’nin gereken finansmanı sağlayacağı ifade ediliyor. Eğer bu doğruysa, ABD, sudan ucuza İsrail’e F-35 satıyor anlamına geliyor. Zira Türkiye’ye satılması söz konusu olan ancak 2 yılı aşkın bir süredir ayak diretilen 40 uçaklık F-16 paketi ve 79 kit için toplamda 20 milyar USD talep edildiği dikkate alındığında, insan şaşırmadan edemiyor.

Sonuç

7 Ekim saldırılarından bu yana aralarında F-35I’ların da bulunduğu İsrail savaş uçakları, kara unsurlarıyla birlikte Gazze'nin büyük bölümünü yerle bir etti. Filistinli sağlık yetkililerine göre bu saldırılarda şimdiye kadar yaklaşık 19.000 Filistinli hayatını kaybetti. Binlerce kişinin de enkaz altından çıkarılamadığı biliniyor.

Gazze’de bu büyük yıkıma, insan kıyımına yol açan İsrail’in en büyük destekçisi ABD, bu çerçevede İsrail’a ait F-35I uçaklarındaki görev veri dosyalarını gecikmeksizin güncelleyerek, bu uçakların bombardıman görevlerinde yerden herhangi bir hava savunma tehdidine karşı savunmasında bir zafiyet yaşanmasının önüne geçmiş oldu. F-35 program ofisi, en güncel görev veri dosyalarını bir hafta içinde İsrail’e ulaştırmakla gurur duyuyor. Görev veri dosyaları, F-35I’ların olası bir operasyonda karşılaşabileceği tehditlere ilişkin bilgileri kapsıyor. 

F-35 program ofisine göre, F-35 görev veri dosyaları hâlâ olması gereken sıklıkla güncellenemiyor. İsrail’in talebi veri dosyalarının güncellenmesinde kendisine öncelik verilmesi yönündeydi.  Bunun üzerine Lockheed Martin İsrail uçaklarının tehdit bankaları için gereken güncellemeleri, tüm diğer F-35 kullanıcısı ülkeleri ikinci plana itme pahasına, başarıyla tamamladı. Ayrıca Hollanda’daki F-35 lojistik deposundan İsrail’in ihtiyaç duyduğu F-35 malzemelerinin sevkiyatı yapıldı. Bu sevkiyatın yanlış olduğunu düşünen Hollandalı insan hakları grupları, sevkiyatın durdurulması için mahkemeye başvurdu ancak Hollanda mahkemesi, Hükümetin kararının yasalara uygun olduğuna hükmetti.

Kaynakça

Parth Satam, “Trouble For Israeli F-35s! Furore Erupts In NATO Nation Over Supply Of Stealth Jet’s Spare Parts To Tel Aviv”, Eurasiantimes, November 11, 2023, https://www.eurasiantimes.com/trouble-for-israeli-f-35-fighters-furore-erupts-in-nato-nation/

Stephen Losey, “US quickly updated Israeli F-35s after Hamas attack, officials say”, DefenseNews, 13 December 2023, https://www.defensenews.com/air/2023/12/13/us-quickly-updated-israeli-f-35s-after-hamas-attack-officials-say/