Site İçi Arama

savunma

James Bond’un Minyatür Savaş Uçağı BD-5J SMART, Gerçekten Uçabiliyor mu?

BD-5J’nin günümüzde üretimi olmasa da, bir hobi uçak olarak da bu insanlı minyatür savaş uçağı, sevenleri tarafından havada tutulmaya, hatta hedef uçak olarak bazı askeri görevlerde, bir füzeyi simüle ederek, bir radarı, üssü, gemiyi savunan askerlerin harbe hazırlık eğitimlerinde iyi bir eğitim yardımcısı olarak hizmet etmeye devam ediyor.

Seyredenler fark etmiştir. 1983 yapımı Bond filmi Octopussy'de bir sahnede James Bond (Roger Moore) çok küçük bir uçak kullanılıyor. Peşindeki füzeyle neredeyse it dalaşı yaptığı maharetli minyatür savaş uçağından bahsediyorum. Bond, bu uçağın içinde, kapanmakta olan askeri hangarın ön kapısından girip, kapatılmakta olan arka kapısından çıkışını yapıyor ve bu esnada peşinden gelen füzeyi hangara çarptırmak suretiyle, hangarı infilak ettiriyor. Böylece düşmanlarını yok ediyor. Bu sahnede esas oyuncu olan uçağın ismi, BD-5J SMART. Çok başarılı bir Bond performansına imza atıyor (filmin bu sahnesini yazının sonundaki videodan seyredebilirsiniz.)

Filmde aslında uçmayan, sahne efektleri ve yardımcı aparatlarla ‘uçurulan’ bu uçak, BD-5J SMART, gerçekte bugün bile uçmaya devam eden, hakiki bir uçak. Çok küçük olması en büyük özelliği. Octopussy filmiyle ünlenen BD-5J SMART, dünyanın insanlı en küçük jet uçağı olarak yarım asırdır kullanılıyor. SMART (Small Manned Aerial Radar Target) hava savunma test ve eğitimlerinde seyir füzelerini simüle etmek için hedef uçak olarak önemli bir hizmeti yerine getiriyor. Uçakların sahibi sivil bir şirket. Uçuranlar da sivil pilotlar.

https://www.imdb.com/video/vi2961613081/?playlistId=tt0086034&ref_=vp_rv_2

 

Bu uçakların orijinal ismi Bede BD-5 Micro. 1960'ların sonunda ABD'li uçak tasarımcısı Jim Bede tarafından geliştirilmiş ve 1970'lerin başında Bede Aircraft Corporation tarafından öncelikle kit halinde piyasaya sunulmuş. Bu yönüyle kit uçak da deniyor. Küçük, tek koltuklu ev yapımı (homebuilt) da denen bir uçak olarak ünleniyor. Bugün marketlerde bile satılmakta olan uçak modelleri gibi insanlı bir modelin kitinin 1970’lerde Amerikan piyasasında satışa sunulmuş olması, dünya havacılık sanayisinin neredeyse yarısına karşılık gelen bir büyüklüğe erişen Amerikan havacılık ve uzay sanayisinin kökenlerindeki dinamikleri anlayabilmek için önemli bir ipucu olarak görülmesi gerektiğini değerlendiriyorum. Sivil ve askeri havacılık işte bu iklimde yeşeriyor, her ne üretilirse, dünya çapında ses getirebiliyor.

O dönemde küçük bir atölyede üretilen bu kitlerden 5.000’den fazla satış gerçekleştirilmiş. Bunun üzerine bir fabrika açmaya karar veren şirket, Amerikan Havacılık İdaresi (FAA) tarafından sertifiye edilen bu uçağın daha gelişmiş bir modelini piyasaya sürme kararı alıyor. 12.000 adet sipariş alınıyor. Bununla birlikte 1970’lerin ortasında Bede Aircraft isimli şirket iflas edince, tüm planlar suya düşmüş. Kit uçak üretiminin devamı gelmemiş. O günlerden kalma 50’li yaşlardaki bu uçağın günümüzde çok azı uçmaya devam edebiliyor.

BD-5J versiyonu sadece 358,8 lb (162,7 kg) ağırlığıyla dünyanın en küçük jet uçağı rekorunu elinde tutuyor. Bazı radyo kontrollü modellerin bile bu hedef uçaktan daha büyük olması, bu uçağın daha da dikkat çekici bulunmasına neden oluyor. İçinde pilot olan, minnacık bir şeyden bahsediyoruz.

Günümüzde her şeyin insansızını uçurmak moda. Bu modanın tersine, bir grup sözleşmeli pilot; ABD’nin Arizona eyaletinde, benim de bir dönem F-16 öğretmenlik eğitimi almak için bulunduğum Tucson’da, Bob Bishop’a ait Annapolis isimli bir şirket tarafından operasyon faaliyetleri yürütülen bu uçakları kullanmaya devam ediyorlar. Şirketin pilotlardan aradığı, olabildiğince kısa boylu ve zayıf olmaları. Haliyle, at yarışlarından aşina olduğumuz jokeyler gibi vücut özelliği olan pilot adayları şirket tarafından işe alımda daha çok tercih ediliyor.

Bu hedef uçak saatte 514 km hız yapabiliyor. 70 beygirlik bir motor gücüne sahip. 30.000 feet irtifaya kadar çıkabiliyor. Saatte 15-20 litre yakıyor. İnanılmaz değerler. Kendisinden beklenen hedef uçak görevlerini çok ekonomik bir şekilde başarıyla yerine getirebiliyor. Bizim havacılık sanayimizde, TUSAŞ yapımı Şimşek isimli hedef uçak (insansız) kullanılıyor. Bu fonksiyonu, çok dar bir alanda, diğer insansız hedef uçaklarla birlikte, SMART uçakları da yerine getirmeye devam ediyor. Çoğu hedef uçağın yerine getiremeyeceği manevraları kolaylıkla yapması nedeniyle, bu mini uçaktan uçtuğu sürece vazgeçmeye kimsenin niyeti olmadığı anlaşılıyor. Neredeyse 1.000 kilometrelik bir harekât yarıçapına sahip olması, bu uçakların gerçek bir eğitim yardımcısı, iyi bir hedef uçak olarak görülmesine yol açıyor.

Uçağın ortaya çıktığı 1970’li yıllarda ve 1980'ler boyunca bazı hava gösterilerinde, gösteri uçağı olarak da kullanıldığından bahsediliyor. Şimdilerde bu pek tercih edilmiyor. Uçağın tasarımcısı Jim Bede, kuyruğun ortasına monte edilmiş bir elevatör ile kısa güdük bir delta kanat gövdesine dayanan bir konsept kullanıldı. Sürtünmeyi en aza düşürebilmek için uçakta V tipi kuyruk yapısı yanında İniş takımlarını yukarı alabilecek bir mekanizma da geliştirildi. Bu, esasında 1960'ların başından beri bilinen ve kullanılan temel bir tasarımdı. Pek çok askeri eğitim uçakları için kanıtlanmış bir aerodinamik yapı olarak kendini ispatlamış bir tasarım olarak kabul ediliyor. Bu tasarımın kullanıldığı uçaklar arasında A-4 Skyhawk ve BAE Hawk 200 bulunuyor.

250 - 300 knot süratlere çıkması beklenen, yüksek G-yüklerine dayanması istenen bu uçağın, pazarda kendine yer bulmasına olanak sağlayan hafiflikte üretilmek zorunda olunması, aynı zamanda bu uçağın en büyük handikabı olarak görülüyordu. Üretiminde sıkı bir mühendislik toleransı ve uçakta kullanılacak malzemelerin yapısal tasarımın gerekliliklerine uygun olarak seçilmesi gerekiyordu. Buralarda esneme yapılması, uçağın tüm performansını bozuyordu. Uçağın en başarılı tarafı, küçüklüğü, hafifliği yanında çok düşük sürtünme değerleri, dolayısıyla yüksek performansları yakalayabilmesiydi. Zaman içinde gövde yapımında alüminyum alaşım ağırlıklı neredeyse tamamı metal bir gövdenin kullanılması, uçağın üretiminin birkaç yüz saatte tamamlanması sonucunu doğurdu.

Bu minyatür savaş uçağını piyasaya ilk çıkardığında bir kitapçık yayınlayan uçağın mühendisi Bede, bununla kitleri satın alan herkesin kolaylıkla uçak yapabilmesini sağlayabilmişti. Kanatlar çıkarıldığında, uçak küçük bir özel römorka yerleştirilebiliyordu. Böylece bir garajda depolanmak üzere araba ile çekilip, oradan da kalkış için uygun herhangi bir düz alana götürülüyordu. Jetgillerdeki uçakla işe gidiş geliş sahneleri bu minyatür uçakla neredeyse gerçekleşmek üzeriydi. 1970’lerde uçağı tanıtan ve bu tür bir sivil kullanımı cesaretlendiren yayınlar, kitlerin satışı için fayda sağladı.

BD-5 uçakları, Science & Mechanics dergisinin Ekim 1971 sayısında kapakta yer aldı ve fiyatı 1.950 dolar olarak açıklandı. İlgili makalede orijinal prototipin yapımı gösteriliyor ve yapımının ne kadar kolay olduğuna dair çok sayıda iddiaya yer veriliyordu. Popular Science dergisinin Ağustos 1973 sayısında da uçağa yer verilmiş, ancak fiyatı 40 beygirlik motorla 2.965 dolar olarak listelenmişti. O yıllarda belki de bu yayınların da etkisiyle, bu minyatür savaş uçağı yoğun bir talep gördü. Bir yazarın ifadesiyle, "Uçak daha ilk uçuşunu yapmadan önce bile, bu şık, mermi şeklindeki uçağı uçurma düşüncesi, programı duyan hemen herkesin hayal gücünü harekete geçirdi."

Tek pilotlu bu uçağın genel karakteristikleri arasında şunlar öne çıkıyordu. Uzunluğu 4,13 metre, kanat açıklığı 6,55 metre, boş ağırlığı 161 kilogram, maksimum kalkış ağırlığı 299 kilogram, kalkış mesafesi 225 metre ve iniş mesafesi ise 255 metreydi.

BD-5J’nin günümüzde üretimi olmasa da, bir hobi uçak olarak da bu insanlı minyatür savaş uçağı, sevenleri tarafından havada tutulmaya, hatta hedef uçak olarak bazı askeri görevlerde, bir füzeyi simüle ederek, bir radarı, üssü, gemiyi savunan askerlerin harbe hazırlık eğitimlerinde iyi bir eğitim yardımcısı olarak hizmet etmeye devam ediyor.

Dr. Hüseyin Fazla
Dr. Hüseyin Fazla
Tüm Makaleler

  • 16.08.2023
  • Süre : 4 dk
  • 1883 kez okundu

Google Ads