Sayın İsmail DEMİR, Bizi Bu Rezillikten Kurtar
Türkiye'nin, güvenilir bir demokratik NATO müttefiki olan Yunanistan'a yönelik giderek artan saldırgan söylemine ve saldırganlığına rağmen Başkan Biden'ın F-16 satışını desteklemesi derinden rahatsız edici olmaya devam ediyor. F-16 savaş uçaklarının veya diğer Amerikan yapımı silahların Erdoğan'ın eline geçmesini önlemek için gerekli tüm önlemleri almak için çalışmaya devam edeceğim.
Bir hafta kadar önce, 11 Temmuz 2022 tarihinde “Amerika, F-16 Satışını 2023 Seçimine mi Endeksledi?” başlıklı bir yazı kaleme almıştım. Burada 35 Kongre üyesinin Türkiye’nin F-16 tedarikini engellemeye yönelik Başkan Biden’a 1 Temmuz’da ilettikleri mektuptan bahsetmiştim. Mektupta, özetle Biden’dan istenen şuydu:
“Yönetiminiz, Türkiye’ye yeni F-16’ların ve modernizasyon kitlerinin satışına çalışırken, Kongre Üyeleri olarak bunun ilerlemesini önlemek için bize verilen her türlü önlemi alacağımızı lütfen bilin. Bu endişelere gösterdiğiniz ilgi için teşekkür ederiz ve zamanında yanıtınızı bekliyoruz.”
İlgili mektuba ve yazının detayına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Biden’ın buna ne yapacağına dair resmi bir açıklama bilgimiz dahilinde henüz gelmeden, Amerikan Temsilciler Meclisi, Türkiye aleyhine gündeme getirilen bir tasarı değişikliğiyle birlikte savunma bütçesini onayladı.
Temsilciler Meclisi Savunma Bütçesini Onayladı:
Amerikan Temsilciler Meclisi, Başkan Biden yönetiminin 2023 yılına yönelik teklif ettiği savunma bütçesini (1 Ekim 2022 - 30 Eylül 2023 dönemi) onayladı. Aynı zamanda savunma bütçesinde artışın da yapılmış olması, Başkanın elini rahatlatacak bir adım olarak yorumlandı.
Bütçe oylaması esnasında, bazı değişiklikler de kabul edildi. Amerikan Kongresinde New Hampshire’ı temsil eden Pappas’ın öncülüğünde Kongreye sunulan değişiklik teklifi, Biden Yönetiminin Türkiye’ye F-16 satışını engellemeyi amaçlıyordu. Nitekim, Kongre bu değişiklik teklifini 14 Temmuz 2022 tarihindeki oturumunda kabul etti. Böylece, Türkiye’ye savaş uçağı satışını istemeyen lobiler amaçlarına Temsilciler Meclisi bacağında ulaşmış oldular.
F-16 Satışını Engelleyen Teklif Tasarısı Kongrede Kabul Edildi:
Teklifin geçmesinden sonra bir açıklama yapan ve bunu sitesinde basın açıklaması bölümünde yayınlayan Pappas, "Bu değişikliğin kabulü, Türkiye'ye ve uluslararası topluma, ABD'nin Erdoğan hükümetinin ABD yasalarını ve NATO ittifakının standartlarını ihlal ettiği için hesap vermekten kaçmasına izin vermeyeceğine dair güçlü bir mesaj gönderiyor" ifadesini kullandı.
Pappas devamla; "Türkiye'ye F-16'ların satışına ve mevcut F-16 uçaklarını modernize etmek için gerekli silah, teçhizat ve kitlerin satışına sürekli olarak karşı çıktım. Türkiye'nin, güvenilir bir demokratik NATO müttefiki olan Yunanistan'a yönelik giderek artan saldırgan söylemine ve saldırganlığına rağmen Başkan Biden'ın F-16 satışını desteklemesi derinden rahatsız edici olmaya devam ediyor. F-16 savaş uçaklarının veya diğer Amerikan yapımı silahların Erdoğan'ın eline geçmesini önlemek için gerekli tüm önlemleri almak için çalışmaya devam edeceğim.”
Pappas’ın bu konuşmasında öne çıkardığı hususlar:
- Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Yönetim Tarzı,
- F-16 savaş uçaklarının satışı/modernizasyonu,
- Yunanistan'ın İddialarına Arka Çıkılması.
Yunan Hava Sahası İhlal İddialarına Dolaylı Olarak Kongreden Destek Verilmesi:
Pappas'ın özellikle, sözde Yunan iddialarına dayanan “hava sahası ihlallerini (unauthorized territorial overflights)” gündeme taşıması, Ege’ye yönelik geleneksel Amerikan politikası açısından yeni bir durumu ortaya çıkarmıştır. Gayri askeri statüdeki Ege Adaları’nda Amerikan askerinin bulunmasını, NATO tatbikatlarına bu tür adaların dahil edilmesini isteyen Yunanistan’a karşı kayıtsız kalan ABD; Kongre’de alınan bu kararla, Yunanistan lehine bir politika değişikliğine yönelmekte olduğunu göstermiştir. Bu değişiklik, Türkiye açısından F-16 satışından daha önemli olan, Ege’deki Lozan dengesini Yunanistan lehine bozmayı amaçlayan de facto bir durumla Türkiye’yi karşı karşıya bırakması yönüyle önemlidir. Halihazırda uluslararası hukuk yönüyle ortada yeni bir sorun olmamakla birlikte, ilerisi için Amerikan yönetimlerini bağlayan ve Yunanistan’ın hava sahasının 10 mil olduğuna dair mesnetsiz tezine destek veren bir yaklaşımın Kongre tarafından kabul edilmesi manidar bir gelişmedir.
Kongre’nin normal yasama faaliyetleri kapsamında ayrı tasarılar geçirerek bir ülkeye silah satışını engelleme girişimleri hep olmuştur. Örneğin 2019 yılında Suudi Arabistan, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne silah satışını engellemek için hem Senato hem Temsilciler Meclisi’nde ortak tasarılar kabul edilmiş, ancak dönemin ABD Başkanı Cumhuriyetçi Donald Trump bu tasarılar veto edilmişti.
Benzer durumun Demokrat Başkan Biden için geçerli olup-olamayacağını zaman gösterecek. Şahsi kanaatim, Başkan’a bu yıl Türkiye’yi oyalamak için bir gerekçe Temsilciler Meclis tarafından altın tepside Başkana sunulmuştur. Başkan kuvvetle ihtimal, Türkiye’ye F-16 satışını bu yıl onaylamayacak, süreci 2024 bütçe görüşmelerine taşıyacaktır.
Amerikan Bütçesi Yasama Erkinin Elinde Şekillenmektedir:
Amerikan bütçe sürecinde yasama organına diğer ülkelerden farklı olarak daha geniş bir yetki verilmiştir. ABD bütçe sürecinin en önemli karakteristik özelliği, bütçenin nihai şeklini alması noktasında belirleyici organ Başkan’dan ziyade Kongre’nin olmasıdır. ABD federal bütçesi, oluşturulma aşamasında Kongrede birçok komisyonun görev aldığı ve Başkanın bütçe talebi üzerinde onlarca görüşmenin, yüzlerce değişikliğin yapıldığı, her iki meclisin onayından geçen bir bütçedir. Bütçenin tamamına ilişkin, yürütme sadece genel politika tercihlerini belirler, ancak mutlak belirleyici değildir.
Amerikan kanunları gereği, ABD hükümeti, herhangi bir ülkeye sağlayacağı savunma ekipmanının anlaşma ya da ruhsatlandırmalara uygun şekilde kullanılmasını da şart koşuyor. Bunun için, satış hayata geçirilmeden önce alıcı ülkelerin şu koşulları kabul etmesi gerekiyor:
- ABD hükümetinden yazılı onay almadan önce ekipmanın üçüncü taraflara tekrar transfer edilmemesi,
- ABD hükümetinden yazılı onay almadan ekipmanın elden çıkarılmaması ya da alımın gerekçesinin dışında bir amaç için kullanılmaması,
- Herhangi bir ekipmanın güvenliğinin, ABD hükümetinin sağladığı güvenliğin derecesiyle aynı derecede muhafaza edilmesi.
Şimdi buna sözde “Yunan Hava Sahası İhlallerinin Türkiye tarafından yapılmaması” maddesi mi eklenecek?
Amerikan Sistemi Türkiye’ye Sorun Çıkarmaya Devam Ediyor:
Son yıllarda, Amerikan Savunma Bütçe görüşmelerinde ve onay sürecinde Türkiye ile ilgili bir konu mutlaka gündeme getiriliyor, yeni şartlarla Türkiye karşı karşıya bırakılıyor. Örneğin, Amerikan Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA), 7 Aralık 2021 tarihinde Temsilciler Meclisinde, 15 Aralık’ta ise Senato’da onaylandıktan sonra Başkan Joe Biden’ın onayına sunulmuştu. Bu dönemde Senatör ve Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez’in NDAA’ya ek olarak sunduğu Türkiye’nin Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA) programını yakın takibe almaya ilişkin tasarı da o dönemde kabul edilmişti.
Kısa vadede, Türkiye’nin F-16 modernizasyon sorununu aşması bir zorunluluk haline gelmiştir. Türkiye yol ayrımındadır. Ya F-16’larını Amerikan desteğiyle F-16 Blok 70 seviyesine çıkaracak ya da kendi yağıyla kavrulup, F-16 Özgür modernizasyon sürecine, sonrasında F-16 Özgür I ve II benzeri ek modernizasyonları savaş uçaklarını sokacaktır.
Amerika ile olmayacağı artık çok aşikâr olmuştur. En kuvvetli olumsuz sinyali 14 Temmuz 2022 itibariyle Amerikan Kongresi vermiştir.
F-16'ları Türkiye Kendisi Modernize Edemez mi?
Edebilir. Türkiye’nin kendi imkânlarıyla F-16 uçaklarını modernize etme yönünde teknik altyapısı oluşmuş durumdadır. F-16 Özgür programı, neredeyse 10 yıllık bir proje olarak, bu uçaklarda Türk Hava Kuvvetlerinin harekât bağımsızlığına kavuşmasını sağlayacak şekilde daha önce başlatılmıştı. Şimdi bu projeyi hızlandırma, tüm F-16’lar için “milli modernizasyon programını” başlama zamanı geldi diye düşünüyorum. Zaten şimdi değilse, ne zaman olacak?
Bu konu daha önce bir televizyon programında Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir'e de sorulmuştu. Türkiye'nin F-16 filosunun tamamını milli imkanlarla Blok 70/72 seviyesine çıkarmakta hiçbir sıkıntısı olmadığını vurgulayan Demir, ABD'nin modernizasyona 'evet' demesi halinde bile bu sürecin tamamlanmasının yıllar alabileceğini kaydetmişti.
Demir, “F-16 modernizasyonu konusunda da 'cin şişeden çıkmıştır.' Biz bu konuda bütün uygulamaları yapabilecek durumdayız. Uçaktaki kitlerin üretimi, takılması, elektronik modernizasyonu, AESA radarı vs. yapabiliriz. Sistemi denediğimiz uçaklar var, artık 'özgürleşen' F-16'larımız var. Viper konfigürasyonunun bile Allah'ın izniyle üstesinden geliriz" diye konuşmuştu.
Sayın Demir, dediğiniz gibi bir an önce F-16V modernizasyonunun üstesinden gelin, bizi milletçe Amerikan kapısında daha fazla rezil ettirmeyin.
Haydi, lütfen!
Kaynaklar:
Kılıçparlar M. (2021). “ABD’nin 2022 Yılı Savunma Bütçesinde Türkiye’yi Ne Bekliyor?”, Pusula Güvenlik Araştırmaları Topluluğu, Erişim Adresi: https://www.pugat.org/guvenlik/abd/2021/12/28/abdnin-2022-yili-savunma-butcesinde-turkiyeyi-ne-bekliyor/
Congressman Chris Pappas Press Relase, 14 Temmuz 2022, “House Passes Pappas-Led Amendment Blocking Biden Administration's F-16 Sales to Turkey”, Erişim Adresi: https://pappas.house.gov/media/press-releases/house-passes-pappas-led-amendment-blocking-biden-administrations-f-16-sales
Karahanoğulları Y. (2011). ABD’nin Federal Bütçe Süreci, Maliye Dergisi y Sayı 160y Ocak -Haziran 2011, Erişim Adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/013-1.pdf
Savunma, TRT Haber, “F-16 filosunu Block-70'e yükseltecek kabiliyete sahibiz! Türkiye bunu Özgür Projesi ile başardı”, 23 Aralık 2021, Erişim Adresi: https://www.trhaber.com/savunma/f-16-filosunu-block-70-e-yukseltecek-kabiliyete-sahibiz-turkiye-h25940.html
