Askeri Birliklerde Kullanılan Lazer Tabanlı Eğitim Sistemleri Değişiyor

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yaptığım zamanlarda, eğitimlerin daha gerçekçi olması maksadıyla tasarlanan lazer tabanlı sistemler kullanılıyordu. Bu sistemlerde, kullanılan silahlara bir lazer işaretleyici takılıyor ve eğitime katılan personele de alıcılar içeren bir teçhizat giydiriliyordu.
Sistemin çalışma prensibi gayet basitti. Taarruz ve savunma eğitimlerinde karşılıklı iki birlik (biri savunma diğeri taarruz görevinde) tek er muharebe eğitimleri ve duruma dayalı eğitimlerde öğretilen yöntemleri uygulayarak muharebe ediyordu. Eğitimde, gerçek mühimmat veya manevra mermisi yerine bu teçhizatlar kullanılıyordu.

Askerler birbirlerine nişan alıp silah üzerindeki lazer işaretleyici ile ateş ettiklerinde lazer eğer karşılarındaki askere isabet ederse (yani doğru ve etkili şekilde ateş edip rakiplerini vururlarsa) vurulan askerin üzerine giydiği teçhizattaki alıcılar bunu algılıyor, vuruşun yerine göre isabet alan personel muharebe dışı kalıyordu.

Yanlış hatırlamıyorsam, vurulan personel bir ışığın yanması veya bir ses çıkması sayesinde vurulduğunu anlıyordu. Bunun üzerine yere yatıp hareketsiz kalıyordu. Vurulan personelin bunu fark etmesine rağmen muharebeye devam etmesi mümkün değildi. Çünkü eğitimi kontrol eden komutan, personel üzerindeki tüm cihazlarla irtibatı olan bir kontrol sisteminden vurulan askerleri görüyordu.

Büyük bir teknolojik destek sağlamasına rağmen, bu sistemlerin bazı eksiklikleri vardı. Örneğin, patlama sesi olmadığından eğitime katılan personel çatışmanın gerçekliğini ve mermilerin etrafına vurmasının yarattığı stresi yaşayamıyordu. Yani gerçeklikten biraz uzak bir eğitim oluyordu.
Bir başka zafiyet ise bu lazer tabanlı sistemlerin (örneğin MİLES), küçük silahların (tüfek, makineli tüfek vb.) ateş ve hedef üzerinde yarattıkları etkilere dair özellikleri tam olarak yansıtamamasıydı. Örneğin bir tüfek ateş edildiğinde namludan çıkan mermi hedefe dümdüz gitmez. Önce yukarı doğru çıkar, bir yay çizer ve alçalarak hedefe vurur. Ama lazer işaretleyicilerden çıkan lazer huzmesi, dümdüz bir uçuş yolu çizer.

Lazerin bir özelliği de havada çok hızlı hareket etmesidir. Mermi o kadar hızlı ilerlemez. Öte yandan bir mermi; çalı, yaprak, ince tahta, tek sıra tuğla vb. birçok engeli delerek geçer ve hedefine gider. Ama lazer huzmesi, bir ağaç yaprağına bile rast gelse hedefe gidemez. Dolayısıyla, lazer huzmesi, mermiyi tam olarak simüle edemez.

Bu gün Shephard dergisindeki 29 Ekim 2024 tarihli bir yazıda, Amerikalıların tüm bu sorunları çözecek yeni bir sistem üzerinde çalıştıklarını okudum. Yazıda anlatılanlardan, ABD Ordusunun mevcut sistemlerin yarattığı bütün sorunları çözmek ve sistemi tamamen değiştirmek üzere olduğu anlaşılıyor. Yeni sistemin geliştirilmesi için ünlü silah sanayii firmalarından biri olan Lockheed Martin çalışıyormuş.

Lockheed Martin, bu sistemi tasarlarken Epic Games (1) bilgisayar oyunları şirketi ile ortaklık kurmuş. Epic Games'in Unreal Engine 5'ini kullanmış. Şirket temsilcisi David Cogdall ve Dan Hyatt, yaptıkları açıklamalarda yeni sistem hakkında özetle şu bilgileri vermişler:

“Bir piyade taburunda şu anda kullanılan 16 farklı silah sistemi var. Bu sistemlerden sadece altı veya yedisi şu anda MILES ile eğitimde kullanılabilmektedir. Yeni sistemde, tüm silahlar kullanılabilecek. Yeni sistem, MILES ile kullanılan ve personelin üzerine giydiği lazer alıcılarını içeren teçhizatı da ortadan kaldırıyor. Askerlerin üzerinde sadece silah yönlendirme modülü bulunacak."

MILES eğitimleri, lazerin silahtan çıkıp bir alıcıya çarptığı fizik tabanlı bir olay. Ancak lazerler gerçek mermiler gibi davranmıyor. Çok hızlı gidiyorlar, sadece düz bir çizgide gidiyorlar ve yollarına bir yaprak veya bir dal gibi normal bir mermi için sorun olmayan şeyler çıktığında duruyorlar. 
Yeni sistem Silah Yönlendirme Modülü ile bu sorunu çözerek daha yüksek bir gerçekçilik getiriyor. Üstelik bunu yapmak için üretilen modül, mevcut sistemlerde silaha takılan parçaların yarısı ağırlığında. Tüfeklere takılacak bu yeni modül, üzerinde bulunduğu tüfeği her zaman eğitim ortamında takip etmeyi de sağlıyor.

Bu sayede, silahın yönü ve uygun atış yapılıp yapılmadığını kontrol ve takip etmeye imkân veriyor. Örneğin, 200 metre ötede koşan bir hedefi olan asker, silahını o hedefe hızla ve doğru şekilde yönlendirmiyorsa, bu zafiyet kontrol eden komutan tarafından görülüyor. 

Yani sistem, sadece birliğin eğitim seviyesini göstermiyor, her askerin ne hata yaptığını ve bunu neden yaptığını da gösteriyor. Böylece, eğitim ihtiyaçları tek er seviyesinde tespit edilip, her personele eksik olduğu konularda birey bazında ilave eğitim verilmesi için gerekli bilgileri sağlıyor. 
Yeni üretilen sistem, silahların atış yolu ve zayıf hedefleri delip geçmesi özelliğini de gerçeğe uygun şekilde simüle edebiliyor. Ayrıca gönderilen lazer huzmesi, silahın gerçek mermisinin delip geçemeyeceği engellerde de gerçeğe uygun olarak hedefe gitmiyor.

Yeni sistem, sadece tüfekleri değil, bomba atar gibi silahları da simüle edebiliyor. Dahası, tüfeklere takılan modül, başka bir parçaya ihtiyaç duyulmadan herhangi bir silaha takılabiliyor. Yapılacak tek şey, cihaza yazılımla artık bir bomba atar olduğunu söylemek. 

Bu yapıldığında artık o silah bir bomba atar oluyor ve ateş edildiğinde lazer huzmesi bomba atar mühimmatı gibi bir uçuş yolu izleyerek inmesi gereken yere iniyor. İndiği yerde de mühimmatın etki yarı çapı içindeki tüm askerlerde istenen etkiyi yaratıyor. Yani, mermi yarı çapı içinde bulunan askerler sistemde yaralanmış veya ölmüş olarak görülüyor. Böylece o askerler, muharebe dışı kalıyor.
Yeni sistemin en önemli özelliklerinden biri de muharebe alanı görselleştirmesinde yeni imkanlar sağlamasıdır. Yeni sistemde eğitmen, çok sayıda veriye sahip oluyor. Mevcut lazer tabanlı bir sistemle genellikle en fazla 300 el ateş edildiğini duyabilmekte ve birkaç kişinin vurulduğunu görülebilmektedir. 

Eğitim parkuru özel olarak düzenlenmedikçe ve kamera görüntülerine bakılmadıkça eğitim sırasında tam olarak birliklerin ne yaptığı bilinememektedir. Ancak yeni sistemde, eğitimi kontrol panelinden canlı olarak izlemek ve daha sonra kontrol için tekrar oynatmak mümkün. 
Sistem, bunu yapabilmek için ‘tanrının gözü’ denilen bir kamera kullanıyor. Bu kamera, eğitim sırasında tüm parkuru görebileceği uygun bir yere yerleştiriliyor. Böylece tüm veriler görselleştirilebiliyor. 

Sistem, takip edebilecek farklı ölçümler de sağlıyor. Askerlerin namlularını hedefe doğrultmasının ve tetiği çekmesinin ne kadar sürdüğünü ölçmek için tüm verilere sahip olunuyor. Şirket, bu sistemin zırhlı personel taşıyıcılar ve zırhlı muharebe araçlarına uyarlanması için de çalışıyor.”

Türk Silahlı Kuvvetleri şimdi hangi sistemi kullanıyor bilmiyorum. Ama teknolojik gelişmelerin yakından takip ediyorlardır diye düşünüyorum. Bahsedilen sistem özellikle küçük birlik seviyesinde yapılan eğitimlerde çok büyük imkanlar sağlıyor. 

Türk Silahlı Kuvvetleri uzun bir süredir Türkiye ve Irak kuzeyinde ağırlıklı olarak kırsal alanda operasyonlar (iç güvenlik harekâtı) yapıyor. Hendek operasyonlarında ve Suriye’de ise meskûn mahal harekatları icra ediyor. Bu tür harekatlar, tek er ve küçük birlik eğitimlerinin en üst seviyede olmasını gerektiriyor. 

Bu sebeple, eğer hala Amerikalılardan alınan eski sistemler kullanılıyorsa bunların artık değiştirilmesi uygun olur diye değerlendiriyorum. Ancak, yeni sistemin Amerikalılardan alınmasına da gerek yok. Bu sistem incelenerek ve bizim ilave ihtiyaçlarımız tespit edilerek yeni bir sistem tasarlanabilir. Bu yeni sistem, ülkemizde yerli ve milli firmalar tarafından üretilebilir. Bunun için ülkemizde yeterli sanayi, bilgi ve yetişmiş personel alt yapısı bulunmaktadır.:

Dipnot

(1) 1991 yılında CEO Tim Sweeney tarafından kurulan Epic Games, bir Amerikan şirketidir. Genel merkezi Kuzey Karolina, Cary'de bulunan şirketin dünya çapında birçok ofisi bulunmaktadır. Epic, önde gelen bir etkileşimli eğlence şirketi ve 3D motoru teknolojisi sağlayıcısıdır. https://www.epicgames.com/site/tr/about