Site İçi Arama

savunma

Batı Dünyasının Ana Muharebe Tanklarının Temel Sorunları

Rusların en yeni tankı T-14 Armata tankının ağırlığı (boş ağırlık 50 ton) biraz artmakla birlikte Batı tanklarına göre hala çok hafif kalmaktadır. Üstelik Batı tanklarının ağırlığı, her geçen gün daha da artmaktadır. Bu ağırlık artışı, rakip tankların özellikleri ile mücadele edebilir ve artan tanksavar tehdidine karşı hayatta kalabilir bir tank üretme endişesinden kaynaklanıyor gibi görünmektedir.

Rus tankları (T-72, T-80, T-90) genellikle Batı tanklarına göre daha hafiftir. Örneğin Rus tanklarının boş ağırlıkları 40-45 ton kadarken batı tanklarının boş ağırlıkları 60 ton civarındadır. Mühimmat ve diğer teçhizat yüklendiğinde ise Batı tanklarının ağırlığı 80-85 tona kadar çıkabilmektedir.

Rusların en yeni tankı T-14 Armata tankının ağırlığı (boş ağırlık 50 ton) biraz artmakla birlikte Batı tanklarına göre hala çok hafif kalmaktadır. Üstelik Batı tanklarının ağırlığı, her geçen gün daha da artmaktadır. Bu ağırlık artışı, rakip tankların özellikleri ile mücadele edebilir ve artan tanksavar tehdidine karşı hayatta kalabilir bir tank üretme endişesinden kaynaklanıyor gibi görünmektedir. 

Tankların Ağırlaşmasının Yarattığı Sorunlar

Tanklara yüklenen her yeni özellik ağırlığı artırdığından, bu sefer de ağırlıktan kaynaklanan çözümü zor yeni sorunlar ortaya çıkmaktadır. Örneğin yaklaşık 80 ton ağırlığındaki M1 Abrams tankının mevcut versiyonu, onu dünyadaki en ölümcül tanklardan biri yapan ancak destek araçlarının kaldırabileceğinden daha fazla ağırlık ekleyen ekipmanlarla doludur. Bu sebeple Abrams'a yeni bir zırh, sensörler ve daha ağır silahlar eklemek Abrams'ı bir çıkmaza sokmuş durumdadır.

Bu tank artık, çekici araçların taşıyamayacağı ve çoğu köprünün dayanamayacağı kadar ağırdır. Ağırlığın sürekli artması Amerikan ordusunun muharebe destek araçlarının yenilenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu soruna acil bir çözüm olarak Amerikan ordusu, tankı taşıyabilecek yeni çekici araç alımı ve mevcut taşıyıcı araçların yenilerek taşıma kapasitesinin artırılması gibi çözümler üzerinde çalışmaya başlamak zorunda kalmıştır.

Ağırlığın yarattığı sorun, bununla da sınırlı değildir. Eski tank kurtarıcıları, ağırlıkları artan yeni tankları çekip kurtarmakta zorlanmaya başlamışlardır. Bu sebeple kurtarıcıların yenilenmesi veya kapasitelerinin yükseltilmesi gerekmiştir. Öte yandan, tankların kısa açıklıkları geçmesi için kullanılan mevcut seyyar köprülerin taşıma kapasitesi de ağırlık arttıkça yetersiz hale gelmiştir. 

Tankların ağırlığı arttıkça, motor kapasitesi de yetersiz kaldığından yeni motor temini veya mevcut motorların kapasite artırımı da zorunlu hale gelmektedir. Ancak, motor gücü arttıkça yakıt tüketimi de artmaktadır. Mevcut motorlar kullanılmaya devam edilse bile daha fazla ağırlık sebebiyle daha çok akaryakıt ikmali ihtiyacı ortaya çıkmakta ve bunun için yeni tankerlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Ağırlığın yarattığı sorunlar, tankın hareket kabiliyetini de olumsuz yönde etkilemektedir. Örneğin ıslak zeminlerde, sürülmüş tarlalarda ve sulak alanlarda ağır tanklar çamura saplanmakta ve toprağa batmaktadır. Çok ağır oldukları için, battıklarında tankların çekilmeleri ve kurtarılmaları oldukça zordur. Yani tank, daha muharebeye girmeden muharebe dışı kalabilmektedir.

Üstelik çok sık çekilme ve kurtarılma ihtiyacı doğduğundan, birlikler daha çok aracı bir yerde toplamak zorunda kalmakta, böylece daha büyük hedef oluşturmakta ve kolayca zayiat verebilmektedir. Bu zayiat, sadece tanklarda değil onları çekmeye çalışan kurtarıcılarda da yaşanmaktadır. Ukrayna’da son günlerde vurulan üç Abrams tankı ile birlikte iki kurtarıcının da imha edilmesi, bunun açık bir örneğidir.

Bu zayiat Abramslar için yeni bir şey değildir. O zamanlar şimdiki kadar ağır olmasalar da oldukça ağır olan Abramslar, Irak harekatlarında da çamura saplandıkları için zayiat vermişlerdir. Örneğin Birinci Körfez Harekatı’nda iki Amerikan tankı çamura saplanmış, (kurtarmak zor olduğundan) düşman eline geçmemesi için kendi mürettebatı tarafından imha edilmiştir.

M1 Abrams

Buraya kadar hep Amerikan Abrams tanklarından örnek verdik ancak Ukrayna’da çok sayıda Alman Leopard ve İngiliz Challenger tankı da çamura saplanarak etkisiz hale gelmiştir. Bu tankların çekilmesi ve kurtarılmasında da büyük sorunlar yaşanmıştır.

Challenger

Gerçi Ukrayna’da sadece Batı tankları değil, çok sayıda Rus tankı da çamura batmış veya yumuşak zeminde saplanıp kalmıştır. Ancak onlar neredeyse 20 ton daha hafif olduklarından hem toplam tank miktarı açısından orantısal olarak daha az Rus tankı çamura saplanmış hem de bu tankların çekilerek kurtarılmaları daha kolay olmuştur.

T-90 Rus Tankı

Batı tanklarının ağırlığının yarattığı belki de en büyük sorun tank başına yüksek maliyettir. İlave yeni sistemler eklenen tankların ağırlıkları gibi fiyatları da oldukça artmıştır. Tankların fiyatları, internette telaffuz edilen rakamlara göre, 8-10 milyon dolar civarına kadar yükselebilmektedir. Bu yüksek fiyatlarına rağmen Batı tankları, Rus babaların sene sonunda karnesine yüksek notlar getirdiği için çocuklarına hediye olarak aldıkları ucuz sivil maksatlı dronlarla bile imha edilebilmektedir.

Son zamanlarda en çok tank ve zırhlı araç imha eden araçlardan biri olan SİHA’lar ve kamikaze dronlar da tanklara göre çok ucuzdur. Yine internette dolaşan bilgilere göre bir adet Bayraktar SİHAsı yüz adet mühimmatı ile birlikte beş milyon dolara satılmaktadır. Yani bir SİHA, düşman tanklarına maksimum bir milyar dolara kadar zayiat verdirebilirken kendisi vurulsa bile oldukça ucuz bir araç olduğundan ekonomik olarak çok büyük bir yük teşkil etmemektir. 

SİHA, 10 milyon dolarlık bir tank başına 50 bin dolar maliyetle işini etkili şekilde yaparken kamikaze dronlarda ise bu maliyet çok daha düşüktür. Azerbaycan’ın Karabağ’da kullandığı kamikaze dronların 5000 dolar civarında olduğu basın organlarına yansımıştır. 

Öte yandan, HAMAS’ın kendi atölyelerinde ürettiği RPG mermileriyle bile bazı Merkava tanklarını vurduğu görülmektedir. Yani 100 dolar maliyeti bile olmayan bir tanksavar silahı ile koskocaman milyon dolarlık bir tank etkisiz hale getirilebilmektedir. Bu durum, büyük ve pahalı tankların maliyet etkinliği açısından pek kullanışlı olmadıklarını göstermektedir.

Sonuç

Batı tankları rakip tanklarla mücadele ve son zamanlarda hızla artan tanksavar ateş gücüne karşı beka kabiliyetini artırmak maksadıyla sürekli olarak yeni zırh teknolojileri, elektronik sistemler, gözetleme sistemleri ve silah sistemleri gibi yeni sistemlerle donatılmaktadır. Ancak, eklenen her yeni özellik, tankların ağırlığını ve maliyetini biraz daha artırmaktadır.

Aynı şekilde tanksavar silahlarında da sürekli bir gelişme yaşanmaktadır. Tanksavar silahları, en basitten/ilkelden en karmaşığa/moderne kadar çok fazla çeşitlenmiş durumdadır. Üstelik, yeni geliştirilenlerin isabet oranları ve menzilleri oldukça artmıştır. Bu silahların hepsinin birlikte kullanılması, tanklar üzerinde asimetrik bir etki yaratmaktadır. Bu sebeple, tanklara eklenen özellikler neredeyse hiçbir şeye yaramamaktadır. 

Aksine, yeni eklenen her özellik artan ağırlıktan dolayı yeni sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorunların en önemlisi, araç başı maliyetin sürekli yükselmesidir. Tanksavar silahları ise tanklara göre oldukça ucuzdur. Bu sebeple çok sayıda tanksavar silahı, herhangi bir kısıtlamaya ihtiyaç duyulmadan kullanılmaktadır. Böylece, çok sayıda tank imha edilmektedir. Tanklar çok pahalı olduğundan, savaş artık finansmanı zor bir eylem haline gelmiştir. 

Son dönemdeki savaşlarda yaşanan tank zayiatına bakıldığında; ABD, Rusya, Çin, Japonya, Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ekonomik açıdan zengin devletler hariç hemen hiçbir devletin uzun süreli bir savaşı ekonomik olarak finanse etmesi (dış yardım almadıkça) mümkün görünmemektedir. Çünkü tanklar çok pahalılaşmış ve kaybedilen tankların yerinin doldurulması çok maliyetli hale gelmiştir. Bu çıkmazdan kurtulmak için pahalı ve büyük ana muharebe tankları yerine daha ucuz ve daha küçük tanklara doğru bir yönelim yaşanması olası görünmektedir.

Dr. Mehmet ÇANLI
Dr. Mehmet ÇANLI
Tüm Makaleler

  • 30.03.2024
  • Süre : 5 dk
  • 1209 kez okundu

Google Ads