Helikopter Kovalarıyla Orman Yangınları Söndürülebilir mi?
Esnek katlanabilir kovalarla, gövde içi tanklarla veya gövde altı tanklarıyla donatılmış helikopterler doğrudan yangının üzerine su veya yangın geciktirici kimyasal madde bırakabilirler. Helikopterlerin uçaklara göre en önemli avantajı, yakınlarda bir su kaynağı varsa her iki ila üç dakikada bir su atabilmeleridir.
Yaz geliyor. Ülkemizde yaz aylarında sıklıkla karşılaştığımız orman yangınlarına karşı Orman Genel Müdürlüğünün gerekli hazırlıkları yapıyor olduğunu değerlendirmekle birlikte, bu tür büyük yangınlarda helikopter kullanımına, helikopter kovalarıyla yangına müdahale karşılaşılan zorlukları, kova tiplerine, usullere değinmek istiyorum. Bugünkü yazımı tamamlayacak şekilde yarınki yazımda ise helikopter gövde altı tankının kullanımı ile gece koşullarında helikopterle yangına müdahale gibi konuları anlatacağım.
Helikopterler orman yangınlarıyla mücadelede önemli bir rol oynuyorlar. Helikopterlerin çok yönlü olabilme yetenek ve kabiliyetleri, yangın söndürme çabalarının çeşitli yönlerine dahil olmalarına olanak tanır. Esnek katlanabilir kovalarla, gövde içi tanklarla veya gövde altı tanklarıyla donatılmış helikopterler doğrudan yangının üzerine su veya yangın geciktirici kimyasal madde bırakabilirler. Helikopterlerin uçaklara göre en önemli avantajı, yakınlarda bir su kaynağı varsa her iki ila üç dakikada bir su atabilmeleridir.
Aşağıda ABD Michigan Ulusal Muhafızlarına ait UH-60 Black Hawk helikopteri, 8 Ağustos 2007'de Michigan Tahquamenon Falls Eyalet Parkı yakınlarında çıkan orman yangınıyla mücadele etmek için Bambi Kovasını su almak üzere göle daldırıyor. (Fotoğraf Helen Miller)
Yangının Keşfi (Devriye ve Gözetleme):
Helikopterler, temel olarak yangınla mücadele aşamasından önce yangının karmaşıklığını ve yoğunluğunun değerlendirilmesine olanak ve imkân sağlarlar. Helikopterler yangının havadan görüntüsünü sağlayarak itfaiyecilerin yangının büyüklüğünü, davranışını ve yönünü çok daha iyi anlamasını sağlar. Bu bilgi etkili yangın söndürme stratejileri geliştirmek için çok önemlidir.
Su Atma:
Su atma ekipmanı ile donatılmış helikopterler yakındaki göllerden, nehirlerden, denizlerden, havuzlardan, tanklardan veya rezervuarlardan su alıp doğrudan alevlerin üzerine bırakabilir. Bu özellikle kara ekip ve araçlarının ulaşamadığı uzak bölgelerdeki yangınlara müdahale etmek için kullanışlıdır.
Yangın Geciktirici Kimyasal Madde Atma:
Helikopterler su yerine yangın geciktirici madde de taşıyabilir ve dağıtabilir. Bu geciktirici, yangının yayılmasını yavaşlatmak için bir yangın kesici, yanıcı olmayan bir bölge oluşturan bir kimyasal maddedir. Yangını tek başına söndüremez ancak sahadaki itfaiye ekiplerine yangını kontrol altına almaları için zaman kazandırır.
Personel Taşıma:
Helikopterler, özellikle yangın engebeli arazide veya erişilemeyen alanlarda yer aldığında, itfaiyecileri ve diğer personeli hızlı bir şekilde yangın mahalline taşıyabilir. Bu, itfaiye ekiplerinin daha hızlı müdahale etmesine ve konumlandırılmasına olanak tanır.
Havadan Arama ve Kurtarma:
Havadan kurtarma ekipmanları ile donatılmış helikopterler sayesinde yangında mahsur kalan itfaiye ekiplerinin, insanların kurtarılmasını veya o çevrede bölgede yaşayanların güvenliğinin sağlanması konusunda faaliyet gösterirler. Havadan arama ve kurtarma genellikle karadan arama ve kurtarmaya göre daha hızlı olabilmektedir.
Malzemelerin Teslimatı:
Helikopterler, yerdeki ekiplere itfaiyecilere su, yiyecek, yangın söndürmekte kullanılan yarayışlı aletler, gaz maskeleri, oksijen tüpleri ve iletişim cihazları da dahil olmak üzere temel malzemeleri ve ekipmanı teslim etmek için kullanılabilir.
Genel olarak helikopterler bir itfaiyecinin cephaneliğindeki hayati bir araçlardan biridir. Manevra kabiliyetleri ve zor alanlara erişim kabiliyetleri, onları orman yangınlarıyla mücadelede yeri doldurulamaz önemli varlıklar haline getiriyor.
Helikopter Kovaları
Helikopterler orman yangınlarıyla mücadelede çok önemli bir rol oynuyor ve su dağıtımı için kovalar veya tanklar arasındaki seçim çeşitli faktörlere bağlıdır. Her ikisinin de avantajlarını ve dezavantajlarını inceleyelim.
Helikopterlerin orman yangınlarıyla mücadele ve müdahaledeki ekipmanlarından helikopter kovaları nasıl kullanılıyor?
Helikopter kovası; havadan orman yangınlarıyla mücadele için yangın mahalline su taşımak amacıyla helikopter tarafından taşınan bir kabloya asılan özel bir ekipmandır. Kovaların tasarımı, helikopterin göl, nehir, gölet veya havuz gibi bir su kaynağının üzerinde uçmasına ve yeniden doldurmak için kovayı su kaynağına indirmesine olanak tanır. Bu, helikopter ekibinin, kalıcı bir operasyon üssüne dönmesine gerek kalmadan kovasını yangın bölgesine daha yakın konumlarda kullanılmasına olanak tanıyarak, birbirini izleyen su doldurma-su bırakmalar arasındaki süreyi kısaltır.
Her kovanın alt kısmında helikopter mürettebatı tarafından kontrol edilen bir tahliye valfi bulunur. Helikopter pozisyon aldığında mürettebat aşağıdaki yangını söndürmek veya bastırmak için suyu serbest bırakır. Helikopterlerde kovalar yangın geciktirici kimyasal madde ekleme donanımı ile donatılabilirler.
Su kovaları katlanabilen ve katlanmayan olmayan olmak üzere iki çeşittir. Katlanabilen su kovaları daha sığ sularda kovanın katlanabilme özelliği sayesinde kovanın içine su almasını kolaylaştırır.
Yukarıdaki fotoğrafta; Airbus H145 Polis helikopteri bir tatbikatta ekip üyeleri helikoptere ait su kovasını hazırlarken görülüyor Duesseldorf/Kuzey Ren-Vestfalya/Almanya Fotoğraf Rupert Oberhaeuser
Aşağıdaki fotoğraflarda ABD New York Ulusal Muhafızlarına ait UH-60 Black Hawk helikopteri 13 Mayıs 2020 Çarşamba günü Round Lake'te su kovası eğitimi icra ederken görülmekte. Fotoğraf Eric Durr.
Helikopterlerde kova kullanımının avantajları:
Esneklik: Helikopter kovaları çok yönlüdür. Boyutları küçük manevra kabiliyetleri yüksek helikopterler başta olmak üzere ağır nakliye helikopterlerine kadar kullanılabilmektedirler. Özellikle kovalar görece kolayca takılıp çıkarılabilir, bu da helikopterin farklı görevler için çok yönlü kullanımına olanak tanır. Arazi ve engebe: Dar alanlarda ve engebeli arazilerde daha kolay kullanılabilir.
Kolay Erişim:
Helikopterlerin yakındaki kaynaklardan (göller, nehirler, göletler, havuzlar gibi) üzerlerinde durarak su çekmesine olanak tanır.
Hızlı Dağıtım:
İlk saldırı operasyonları için paketler hızlı bir şekilde konuşlandırılabilir. Gövde altı tank üreticileri bu görüşe katılmamaktadırlar. Onlar bu konuda avantajın gövde altı tankında olduğunu düşünmektedirler.
Hafiftir:
Diğer su atma sistemlerine göre daha hafiftir, bu da helikopterin taşıma kapasitesini artırır ve yakıt tasarrufu sağlar.
Maliyetleri düşüktür:
Göreceli kovalar helikopterlere uyarlanan gövde içi ve gövde altı su atma sistemlerine daha düşük maliyetlidir. Örnek verecek olursak. Kovalar gövde altı tanklarının fiyatının %10'undan azdır .
Arazi şartları ağaçların boyları:
Uzun boylu ağaçların olduğu bir bölgede su almak kovalarla daha güvenlidir. Daha güvenli bir şekilde helikopter kovasını doldurabilir. Helikopterde olası bir teknik arıza veya acil bir durumda kova ile donatılmış helikopter uçuş irtifasının tank sistemlerine göre daha yüksekte olmasından dolayı helikopterin güvenli bir iniş alanına ulaşmasını ya da daha güvenli acil iniş prosedürünün gerçekleşmesine imkân sağlayabilir.
Hızlı dolum ve boşaltma:
Bambi kovasını helikopter pilotundan 3-5 saniyede doldurması beklenir. Su alımı hızlı olduğu için ve hedefe ulaşıp görece boşaltma daha hızlıdır.
Bakım ve arıza:
Önerilen yedek parça paketi, karmaşık gövde altı tanklarının gereksinimleriyle karşılaştırıldığında küçük, basit ve ucuzdur. Çok daha az sayıda hareketli parça olduğundan, kovaların bakım talepleri göbekli tankerlere göre çok daha azdır. Üstelik basit kova sistemleri için arıza süresi mantıksal olarak göbekli tankerlere göre daha az olacaktır ve bu, yangın söndürme operasyonları sırasında gelir elde edilmesi üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.
Helikopterlerde kova kullanımının dezavantajları:
Sınırlı Kapasite: Kovalar, gövde altı tanklara göre daha küçük su kapasitesine sahiptir.
Kovaların takılıp sökülmesi:
Kovaların helikoptere operasyon öncesi takılması görece zaman alabilir. Bu konuda tecrübeli personel olması şarttır.
Hedefleme:
Suyun hedefe tam olarak dökülmesi daha zor olabilir.
Güvenlik Kaygıları:
Bazı ülkelerde bazı lokasyonlarda kentsel alanlarda, kovaların boş ya da dolu iken kazara yanlışlıkla düşme riski nedeniyle askı yükleri (kovalar dahil) yasaktır.
2012 yılında gövde altı tankı ile donatılmış Bell-412 Güney Kaliforniya’da yerleşim birimine çok yakın bir alanda gece yangına müdahale ederken.
Gece uçuş şartlarında yangını söndürmek için yaptığı bu manevralar çok riskli. Helikopter pilotlarının çoğu bu gece uçuşundan kaynaklanan risklerden dolayı yeterli gece görüş ekipmanı olsa bile uçmanın yanlış olduğunu düşünmektedir.
Özellikle orman yangınlarıyla gece müdahalede karşılaşılan duman kaynaklı görüş ve yanmakta olan bitki ve ağaçlardan kaynaklanan ışık koşullarının devamlı olarak değişmesi sebebi ile helikopterlerin kovalarını etkin bir şekilde kullanmalarını engellemektedir. Helikopterlerin gece görüş gözlükleri ile gece yangın söndürme operasyonlarında kullanımında karşılaşılan en büyük sıkıntılarından biri de harici yükü alma, kaldırma ve bırakma işlemine benzeyen su kovaları ile yapılan su alma, su atma yöntemidir. Helikopter pilotu gece yangın söndürme operasyonlarında helikopter kovası ve bağlantı kablosunun oluşturabileceği sorunları ve riskleri göz ardı etmemeli ve bunun bilincinde olmalıdır.
Yangın söndürme operasyonlarında helikopter kovası ve bağlantı kablosunun kullanımıyla ilişkili riskler nelerdir?
Düşük Görüş Koşulları:
Gece uçuşları, pilotların görüşünü sınırlayabilir, bu da helikopter kovası ve bağlantı kablosunun doğru bir şekilde konumlandırılmasını zorlaştırır. GGG kullanan pilotun görüş alanını fizyolojik açıdan sınırlar ve bunun yanında azaltılmış derinlik algısını kaybetmesine yol açar.
Navigasyon Zorlukları:
Geceleyin, yer işaretlerinin ve arazi özelliklerinin tanınması daha zordur, bu da helikopterin yangın bölgesine doğru yönlendirilmesini güçleştirir. Helikopter pilotları onlara yardımcı olan önemli görsel referanslarını kaybetmektedirler.
Dengesizlik:
Helikopterler gece uçuş koşullarında kovalarını doldururken veya boşaltırken, pilotların dikkatsizliklerinden ve algılama hatalarından dolayı helikopter daha kolay dengesiz hale gelebilir. Bu durum, pilotun helikopteri kontrol etmesini zorlaştırabilir ve kazalara yol açabilir.
Ağırlık:
Helikopter kovası, dolu olduğunda önemli bir ağırlığa sahip olabilir. Bu durum ise geceleyin görüş şartlarından dolayı helikopterin manevra kabiliyetini dahada zorlaştırıp yükünü etkileyebilir ve pilotun helikopteri kontrol etmesini zorlaştırarak riskli bir durum ortaya çıkarabilir.
Kararsız Yük:
Helikopterin altına asılan kovadaki suyun ağırlığı, özellikle manevralar sırasında helikopterin ağırlık merkezini ve yol tutuşunu etkileyebilir.
Kablo Dolaşma Riski:
Bağlantı kablosu ve kova ağaçlar, elektrik enerji hatları gibi engellere dolaşabilir, takılabilir bu da ciddi güvenlik sorunlarına yol açabilir.
Ekipman Hasarı:
Helikopter kovası, gece operasyonlarında daha fazla hasar görme riski taşır, çünkü engellerin fark edilmesi daha zor olabilir.
Pilot Yorgunluğu:
Gece operasyonları, gece görüş gözlüklerini aktif şekilde kullanan pilotlar için ekstra stres ve yorgunluk yaratabilir, bu da reaksiyon sürelerini etkileyebilir.
İletişim Sorunları:
Gece operasyonlarında, yer ekipleriyle iletişim kurmak daha zor olabilir, bu da koordinasyonu etkileyebilir.
Helikopter pilotları, gece yangın söndürme operasyonlarında bu risklerin farkında olmalı ve bu riskleri en aza indirmek için gerekli önlemleri almalıdır. Bu önlemlerden bazıları şunlardır.
Uygun eğitim:
Uçuş saati yüksek tecrübeli pilotlar, gece yangın söndürme operasyonları için özel eğitim almalıdır ve bu eğitim zamanında ve uygun aralıklar ile tazelenmelidir.
Güvenli uçuş prosedürleri:
Pilotlar, gece yangın söndürme operasyonları için güvenli uçuş prosedürlerini takip etmelidir.
Uygun ekipman:
Pilotlar, gece yangın söndürme operasyonları için uygun ekipmana sahip olmalıdır.
Ekip çalışması:
Pilotlar, yangın söndürme ekibiyle (yer ve hava) yakın bir şekilde çalışmalıdır.
Kovalı sistemle donatılmış helikopter pilotlarının gövde altı tankı takılmış sistem pilotlarına göre daha fazla eğitim yapması ve aldığı eğitimi sık sık tazelemesi gerekmektedir. Kovalı, gövde altı tanklı veya diğer teknik aparatları kullanarak helikopterlerle yangına müdahale ciddi ve hafife alınmaması gereken bir vazifedir.
