Leopard 2 tankları, Ukrayna'da neden bu kadar kötü performans gösterdi?
Ukrayna'da tankların taktik kullanımında hatalar yapılmıştır. Tankların, tek başına hareket etmesi uygun değildir. Yakın emniyet ve tank avcı timlerine karşı savunma için Tanklar piyade ile birlikte hareket etmek zorundadırlar.
Daha önceki bir yazımızda 2. nesil bir tank olan Leopard-1’den bahsetmiştik. Alman yapımı olan bu tankın, Leopard-1A6’ya (bu modelin sadece prototipi üretilmiştir) kadar değişik modelleri üretilmiştir. Bir yandan da 3. nesil tank modeli geliştirilmesi üzerinde çalışılmalara başlanmıştır. 1970’lerde başlayan çalışmalar sonucunda 1979’da 3. Nesil bir tank olan Leopard-2 üretilmiştir. Bu tankın Alman ordusu envanterine girmesiyle birlikte Leopard-1’ler peyder pey envanterden çıkarılmıştır.
1982 yılında bu tankta bazı küçük değişiklikler yapılmış ve yeni tanka Leopard-2A1 adı verilmiştir. Bundan sonra da tank üzerinde değişikliklere devam edilmiş ve değişik ülkeler için tadil edilenler de dahil Leopard-2A3, Leopard-2A4, PZ-87WE, Leopard 2A4CAN/M, Leopard 2A4CHL, Leopard 2A4 NG, Leopard 2A5, Leopard 2(Strv 122), Leopard 2A5 DK, Leopard 2A6, Leopard 2A6M, Leopard 2A6 HEL, Leopard 2E, Leopard 2 PSO, Leopard 2A7, Leopard 2A7+ ve Leopard 2 140mm modelleri üretilmiştir.
Rusya-Ukrayna savaşı başladıktan sonra, başta Almanya olmak üzere bazı Avrupa ülkeleri önce, kullanımdan kaldırılan 2. nesil Leopard-1A5 tanklarını Ukrayna’ya vermişlerdir. Fakat kısa süre içinde, bu tankların muharebe sahasında yetersiz kaldıkları ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine Almanlar, Leopard-2 tanklarını göndermişlerdir. Ancak bu tanklar da, birçok sorunla karşı karşıya kalmıştır.
Leopard 2'lerin Ukrayna'da karşılaştıkları sorunlar şunlardır:
Leopard-2’lerin karşılaştıkları en büyük sorun, Rusların cephe boyunca teşkil ettiği savunma sistemi olmuştur. Ukrayna ordusu 2023 yazının ortalarında, birbiri gerisinde üç hat şeklinde tertiplenmiş ve mayın tarlaları, tel engelleri, beton tank engelleri, tank hendekleri ve savunma mevzileri ile tahkim edilmiş olan Rus savunma sistemine taarruza geçmiş ancak Rus savunmasını aşamamıştır.
Çünkü Ukrayna ordusu, bu engel sistemleri ve savunma hatlarını destek silahları ve hava kuvvetleri ile etkisiz hale getirememiş ve hatta bu hatlarda tanklar için geçit bile açamamıştır. İlk savunma hattını bazı bölgelerde geçse bile, derinlikteki diğer savunma hatları sebebiyle ilerlemesini sürdürememiştir. Bu sebeple, taarruz esnasında çok sayıda tank zayiatı vermiştir.
Leopard-2’lerin karşılaştığı önemli sorunların biri de sivil maksatlı dronların askeri amaçla yaygın olarak kullanılması olmuştur. Taarruz sırasında ve sonrasında, kolayca manevra yapabilen düşük maliyetli insansız hava araçları olan dronlar, hareket eden her şeyin üzerinde uçabildikleri için savaş alanının baskın silahı olmuşlardır. Ruslar dronları kullanarak Leopard 2'ler de dahil çok sayıda Batı tankını vurabilmiştir.
Rusların savunma hatlarının önünde çok sayıda mayın döşemesi ise başka bir önemli sorundur. Mayın tarlasına rast gelen tank ve zırhlı araçlar, açılan geçitlerden ilerleyebilmek için kol düzenine geçince, çok sayıda tanksavar silahı ve topçu ateşleri için açık ve toplu bir hedef haline gelmişlerdir. Ayrıca, patlayan mayınlar yüzünden de çok sayıda tank hasar görmüş veya imha olmuştur.
Diğer bir sorun da bakım ve onarımda yaşanan aksaklıklardır. Çevre ülkelerin çoğunda Leopardlar için bakım ve onarım altyapısı vardır. Bu sebeple Leopard-2’ler M1 Abrams ve Challenger tanklarına göre daha az bakım ve onarım sorunu yaşamıştır. Bununla birlikte, tanka ateş eden çok sayıda silahın ve yere döşenmiş çok sayıda mayının etkisiyle çok fazla Leopard tankı hasar görmüş, hasar gören tankların çokluğu ise onarım konusunda sıkıntılara sebep olmuştur.
Öte yandan, çamurlu zeminde ve kötü hava koşullarında harekât icra eden tankların çamura saplanma, kaza-kırıma uğrama ve hasar görme sonucu ortaya çıkan bakım ve onarım ihtiyacı da hayli yüksek olmuştur. Bunun sonucunda, yeterli yedek parça stoku olmamasının da etkisiyle, çok sayıda Leopard-2 tankı uzun süre cepheden uzaktaki bakım kademelerinde beklemek zorunda kalmıştır.
Tankların taktik kullanımında yapılan hatalar da önemli sorunlar yaratmıştır. Tanklar, tek başına hareket etmesi uygun olan silah/araçlar değildir. Yakın emniyet ve tank avcı timlerine karşı savunma için piyade ile birlikte hareket etmek zorundadırlar. Zırhlı araçlara bindirilmiş piyade ile birlikte hızlı hareket eden ezici bir güç olarak ilerlemeleri gerekir. Tanklar tek başlarına ya da küçük birimler halinde müstakil kullanıldıklarında savunmasız kalırlar. Buna rağmen, Ukrayna taarruzu esnasında tank-piyade işbirliğinin tam olarak sağlanamaması tank zayiatını artırmıştır.
Zırhlı birliklerin etkili bir şekilde taarruz edebilmeleri için hava üstünlüğü veya en azından istenen yer ve zamanda mevzi hava üstünlüğü gerekir. Hava koruması olmadan başarılı zırhlı birlik taarruzu mümkün değildir. Ukrayna taarruz esnasında ve sonrasında hiçbir zaman hava üstünlüğü sağlayamamıştır. Bu da tank zayiatını artıran bir etken olmuştur.
Ukrayna savaş alanı sürülmüş tarlaların çokluğu ve yüksek yağış oranı sebebiyle yılın büyük bir bölümünde çamurlu olmaktadır. Bu sebeple oldukça ağır olan Leopard-2 tankları (Challenger-2 ve M1 Abrams tankları gibi) zaman zaman kule tabanına kadar çamura batmıştır. Bu durumda tank hareket edememiş ve kurtarılmaya muhtaç kalmıştır. Böylece birçok tank, muharebelerde etkin olarak kullanılamamıştır.
Bununla birlikte, Leopard-2 tanklarının Rus tanklarına ve diğer Batı tanklarına göre bazı belirgin üstünlükleri olduğunu söylemek mümkündür. Örneğin, şu ana kadar cephede birçok zayiat vermiş olmasına rağmen Leopard-2 tankının, tank mürettebatının hayatta kalma oranı açısından en iyi tank olduğu iddia edilmektedir.