Modası Geçmiş Leopard 1A5 Tankları Ukrayna’nın Ne İşine Yarayacak?
Leopard1A5 tanklarının yerine Leopard 2 tankları geliştirilmiş ve mevcut tanklar çoğu ülke tarafından bazı modernleştirme projelerine tabi tutulmuş veya daha çok keşif birliklerinde kullanılmaya başlanmıştır.
Leopard 1 Alman yapımı 2. nesil bir ana muharebe tankıdır. İlk olarak 1965 yılında Alman Federal Ordusu’nun hizmetine girmiştir. Alman Kraus Maffei Weggman firması seri üretime 1965 yılında başlamış ve geliştirilmiş modellerini 1984 yılına kadar üretmeye devam etmiştir. Üretilen bu tanklar Brezilya, Şili, Ekvador, Yunanistan ve Türkiye tarafından da alınmıştır.
Leopard 1’in bir adet 105mm topu, bir adet 7.62mm kule makineli tüfeği, bir adet 7.62mm uçaksavar makineli tüfeği ve 2x4 sis havanı vardır. Dört kişiden oluşan mürettebatı bulunan tankın ağırlığı 42.400 kg’dır.
Tank, maksimum 62 km/s hızla gidebilmekte olup bir depo ile gidebileceği azami mesafe 600 km’dir. Basınçlı tip NBC sistemine sahip olan tankın zırhı kaynaklı çelik plakalardan oluşmaktadır. Tank ilk üretildiği tarihten itibaren birçok modernizasyona girmiş ve aşağıda bahsedilecek olan değişik modelleri üretilmiştir.
Leopard 1A1
Alman Kara Kuvvetleri için Kasım 1956'da başlanan projenin ilk modernizasyona uğramış versiyonudur. Bu modelde yeni bir atış kontrol sistemi ve eski tankta olmayan bir termal kamera vardır. Ayrıca tanka etek zırhı ve taret kısmına ilave zırh eklenmiştir.
Leopard 1A2
1972 ve 1974 yıllarında üretilen bu modelde taret zırhı güçlendirilmiş, dijital telsiz ve yeni gece görüş sistemleri eklenmiştir.
Leopard 1A3
Bu modelde, en önemli değişiklik zırhta yapılmıştır. İki kademeden oluşan zırhın ilk katmanı sıkıştırılmış plastikten ikinci katmanı ise çelikten yapılmıştır. Bu modele ayrıca, daha gelişmiş telsiz ve gece görüş sistemleri eklenmiştir.
Leopard 1A4
Bu modelde tanka, yeni atış kontrol sistemi ve durumsal farkındalığı arttıracak görüş sistemleri eklenmiştir. 1974'te teslim edilmeye başlanan bu modelde, mühimmat sayısı 55'e düşmüştür.
Leopard 1A5
1980 yılında başlanılan modernizasyon programında, tankın her türlü hava koşulunda hareket kabiliyetini arttırmak ve atış kontrol sistemini günün teknolojisine uygun hale getirmek için eklemeler yapılmıştır. Modernizasyonda, tankın tareti de geliştirilmiş ve 105 mm’lik topun yerine 120mm'lik top konulmuştur.
Leopard 1A6
Yalnızca 1 adet prototip üretilmiş, seri üretime geçilmemiştir.
Değerlendirme
Görüldüğü gibi Leopard 1A5, Leopard 1 tankının en son geliştirilmiş versiyonudur. Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşıldığı gibi Leopard 1A5, Soğuk Savaş döneminde üretilen ve bu dönemde karşı karşıya geleceği farz edilen Rus tanklarını alt edecek şekilde geliştirilen bir tanktır.
Soğuk Savaş sonlarından itibaren tank ve tanksavar teknolojileri gelişmeye devam etmiş ve bu tanklar artık muharebe meydanlarına çıkmak için yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu sebeple Leopard1A5 tanklarının yerine Leopard 2 tankları geliştirilmiş ve mevcut tanklar çoğu ülke tarafından bazı modernleştirme projelerine tabi tutulmuş veya daha çok keşif birliklerinde kullanılmaya başlanmıştır.
Çoğu ülke de bu tankları tamamen envanterden çıkarmaya başlamıştır. Buna rağmen 2022 yılında başlayan Ukrayna-Rusya savaşında bu tanklara sahip olan Avrupa ülkeleri bunları Ukrayna’ya vermiş ve Ukrayna tarafından da bu durum memnuniyetle karşılanarak tanklar alınmış ve muharebelerde kullanılmıştır.
İlk olarak 25 Nisan 2022'de Alman Rheinmetall şirketi, Alman hükümetinden Ukrayna'ya 88 adet Leopard 1A5 ana muharebe tankının teslim edilmesini talep etmiştir. Bunun ardından 01 Şubat 2023'te, Danimarka'nın Ukrayna'ya 20 adet yenilenmiş Leopard 1A5 tankını bağışlamayı planladığı duyurulmuştur.
Danimarka, Almanya ve Hollanda Savunma Bakanları tarafından 7 Şubat 2023'te yayınlanan ortak açıklamayla da Danimarka, Almanya ve Hollanda’nın, özel şirketlerden gelen 100 adet yenilenmiş Leopard 1A5 Ana Muharebe Tankının Ukrayna'ya tedarik edildiği duyurulmuştur.
4 Mart 2023'te Alman Rheinmetall şirketi, Ukrayna'ya yaklaşık 100 Leopard 1A5 tankı tedarik etmeye hazır olduğunu bildirmiştir. 11 Mart 2023'te de Danimarka Savunma Bakanlığı, Almanya ve Hollanda ile işbirliği içinde Ukrayna'ya 100 Leopard 1A5 tankı teslim etme planını duyurmuştur.
20 Temmuz 2023'te Alman Savunma Bakanlığı, 10 Leopard 1A5 tankından oluşan ilk partinin Ukrayna'ya teslim edildiğini duyurmuştur. Fakat kısa süre sonra Leopard tanklarının Rus tankları kadar kolay vurulduğu ve imha edildiğine dair haberler gelmeye başlamıştır.
Bu aslında, her ne kadar açıkça ifade edilmede de beklenmeyen bir durum değildir. Çünkü Leopard 1A5 Soğuk Savaş döneminden kalma eski bir tanktır. Bu sebeple, tanksavar silahlarının çok fazla geliştiği günümüzde taarruzi harekatlarda kullanılması uygun değildir.
Nitekim Leopard 1A5'lerin savunmasız olduğu kanıtlanınca Ukrayna onları taarruz harekatlarında kullanmamaya başlamıştır. Ancak tamamen bir kenara da atmamıştır. Ukrayna Leopard 1A5’leri bir manevra unsuru olarak değil piyade birliklerine görerek ateş desteği sağlamak için kundağı motorlu top gibi kullanmaktadır. Ayrıca, ana muharebe tankı gerektirmeyen hemen her görevde kullanmaktadır.
Peki ama Batılı ülkeler bu tankların yetersizliklerini bildikleri halde neden Ukrayna’ya vermişlerdir? Dahası, Ukrayna da bunun farkında olduğu halde neden bu tankları almıştır?
Avrupalıların bu tankları vermelerinin en önemli sebebi, ellerinde bu tanklardan çok sayıda olmasıydı. Üstelik çoğu Avrupa ülkesi bu tankları envanterinden çıkarmış veya çıkarmak üzereydi. Dolayısıyla bu tankları vermenin maliyeti çok düşüktü.
Bu tankları veren ülkeler, ordularındaki tank kadrolarını Leopard 2’nin değişik modelleri ile doldurmuş veya doldurmak üzereydi. Leopard 2 tanklarını vermeleri, nasıl gelişeceği henüz kestirilemeyen savaşın yayılması durumunda ülkelerinin savunmalarını zayıflatabilirdi. Artık kullanmadıkları Leopard 1A5’leri vermek ise kendi ordularının gücünün azalmasına sebep olmayacaktı.
Öte yandan, Leopard 1A5 tanklarının yedek parçaları, bakım atölyeleri ve bakım yapabilecek personel Ukrayna çevresindeki ülkelerde bol miktarda bulunmaktaydı. Yani bu tanklar arızalandığı veya tam olarak imha olmayacak şekilde vurulduğu zaman bunları kısa süre içinde onarıp muharebe sahasına geri göndermek mümkündü.
Diğer bir husus da Ukrayna’nın Rusya karşısında dayanıp dayanamayacağının ve dayanacaksa bunun ne kadar süreceğinin kestirilememesiydi. Eğer Rusya kısa sürede Ukrayna ordusunu yenerse Batı’nın vereceği daha modern tanklar, Rusların eline geçebilirdi. Böylece Rusya, bu tankları teknoloji transferi için kullanabilirdi.
Ukrayna’nın bu tankları alma sebeplerinden başında gelen de bu tanklardan kısa sürede bol miktarda temin edebilme imkanıydı. Ama asıl sebep, Ukrayna’nın çok az tankı olmasıydı. Bu tanklar da Sovyet Döneminden kalma eski tanklardı ve Leopard 1A5’lerden daha gelişmiş tanklar değildi. Yani Ukrayna, her hâlükârda Batı’nın verdiği her türlü tankı almak zorundaydı.
Üstelik bu tanklar, karşılarında savaşan Rus tanklarından bazı açılardan daha iyiydi. Örneğin vurulan Leopard tankları imha olsa bile personel zayiatı vurulan Rus tanklarına göre daha azdı. Vurulan tanklar da muharebe sahasından kurtarılıp onarıma gönderiliyor ve kısa süre sonra sağlam olarak geri dönebiliyordu.
Savaşın daha durağan hale gelmesi ve Rusya’nın taarruzdan vazgeçip savunmaya çekilmesi bu durumu değiştirdi. Bundan sonra kış boyunca genel bir karşı taarruza hazırlanan Ukrayna ordusunun manevra ve hareket kabiliyetini artırmak için İngiliz Challenger 2 ve Alman Leopard 2 tankları da Ukrayna’ya gönderildi.
Amerikalılar ise Avrupalıların başlangıçta yaptığı gibi envanterden çıkardığı veya çıkarmak üzere olduğu Abrams 1 tanklarını yenileyerek verdiler. Zaten bu yüzden Amerikan tankları, bir bölüğün Ruslarla girdiği bir çarpışmada ağır zayiat verdiği olay hariç ülkeye geldikleri günden beri cepheye uzak bölgelerde emniyet görevlerinde kullanıldılar.
