Site İçi Arama

savunma

Hayatımızdaki Her Türlü Cihaz ve Sistem Arasındaki İletişimin Kilit Unsuru Data Link nedir?

Data Link veri bağlantısı, ses, görüntü veya bilgilerin (veri iletişimi) iletilmesi ve alınması amacıyla bir kaynağı diğerine bağlamanın bir yoludur. Ayrıca, bir verici ve bir alıcıdan (iki adet veri terminal ekipmanı) ve birbirine bağlanan veri telekomünikasyon devresinden oluşan bir dizi elektronik düzenek de bu ver iletimi için gerekir. Bu dijital verilerin bir veri kaynağından bir başka veri havuzuna aktarılmasını sağlayan bir bağlantı protokolü tarafından yönetilir.

Data Link veri bağlantısı, ses, görüntü veya bilgilerin (veri iletişimi) iletilmesi ve alınması amacıyla bir kaynağı diğerine bağlamanın bir yoludur. Ayrıca, bir verici ve bir alıcıdan (iki adet veri terminal ekipmanı) ve birbirine bağlanan veri telekomünikasyon devresinden oluşan bir dizi elektronik düzenek de bu ver iletimi için gerekir. Bu dijital verilerin bir veri kaynağından bir başka veri havuzuna aktarılmasını sağlayan bir bağlantı protokolü tarafından yönetilir.

Data Link “Veri Bağlantısı", uçaktaki iletişim sistemleri ile yerde, başka bir uçakta veya her ikisinde bulunan başka sistemler arasındaki bağlantı ve veri iletişim sistemidir. Veri bağlantısı, ilgili sistemlerde çalışan bilgi uygulamaları arasında mesaj içeriğini aktaran iletişim hattıdır. Her iletim sistemi ve bilgi uygulamaları bağımsızdır, ancak bilgi alışverişinde bulunmak için Data Link veri bağlantısını kullanır.

Datalink Türleri nelerdir?

Tasarlanabilecek ve kullanılabilecek en az üç tür temel veri bağlantısı yapılandırması vardır. Bunlar;

Simplex iletişim, en yaygın olarak tüm iletişimlerin yalnızca bir yönde olduğu anlamına gelir.

Half-duplex Yarım çift yönlü iletişim, her iki yönde de iletişim anlamına gelir, ancak aynı anda her iki yönde değildir.

Dubleks iletişim, aynı anda her iki yönde iletişim.

Datalink veri iletiminin Havacılıkta kullanımı nerelerdedir?

Sivil havacılıkta kullanımı, örneğin bir uçak için ATC'den sesli radyo iletişimi ve radar gözlemlerini mümkün kılmak için çok uzakta olduğunda, uçak ve hava trafik kontrolörleri arasında bilgi göndermek için bir veri bağlantısı sistemi (Kontrol Pilotu Veri Bağlantısı İletişimi olarak bilinir) kullanılır. Bu tür sistemler, Atlantik ve Pasifik okyanuslarını geçen uçaklar için kullanılır. Nav Canada ve NATS tarafından Kuzey Atlantik üzerinde kullanılan böyle bir sistem, uçak okyanusu geçmeye başlamadan önce hava trafik kontrolü ile uçağın pilotları arasında onaylanan beş basamaklı bir veri bağlantısı sıra numarası kullanır. Bu sistem, hava aracının uçuş yönetim bilgisayarını kullanarak hava aracıyla ilgili konum, hız ve irtifa bilgilerini ATC'ye gönderir. ATC daha sonra uçağa gerekli herhangi bir rota değişikliği ile ilgili mesajlar gönderebilir.

İnsansız uçaklarda, kara araçlarında, teknelerde veya uzay araçlarında, kontrol sinyalleri göndermek ve telemetri almak için iki yönlü (tam çift yönlü veya yarı çift yönlü) bir veri bağlantısı kullanılır.

Sivil havacılıkta kullanılan Controller Pilot Data Link Communications sistemi, Hava trafik kontrolörü ile pilot iletişiminin RTF (rich text format) Zengin Metin Biçimi haricinde veri bağlantısı üzerinden yazı ile sağlanmasına denir.

Ticari havacılık endüstrisi, bir hava aracını bir Operasyon Merkezine bağlayan çeşitli havadan yere veri bağlantılarını (VHF, HF ve Uydu) kullanırken son bilgi teslimi daha yüksek güvenilirlik oranı, kullanılabilirlik ve mesaj bütünlüğü sağlayarak uçtan uca veri iletiminde tutarlılık sağlar. ARINC, orijinal İletişim ve Raporlama Sistemi mesaj hizmetini yaklaşık yirmi yıl önce oluşturdu ve bu, bugün bildiğimiz Hava Aracı İletişim Adresleme ve Raporlama Sistemine (ACARS) dönüşmüştür.

Taktik veri bağlantısı (TDL)

NATO ülkeleri tarafından kullanılan radyo dalgaları veya kablo aracılığıyla iletişim sağlamak için bir veri bağlantısı standardı kullanır. Tüm askeri C3 ( Command, Control, Communication) sistemleri, taktik verileri iletmek, iletmek ve almak için standartlaştırılmış Link 11, Link 16, Link-22 benzeri Taktik Data link veri iletim sistemleri (TDL) kullanır.

Çoklu TDL ağı (MTN), ortak taktik resmi ve/veya ortak operasyonel resmi bir araya getirmek için ağ geçitleri, çevirmenler ve bağıntılayıcılar aracılığıyla entegre edilen benzer ve farklı TDL'lerin ağını ifade eder.

Taktik veri bağlantısı karakteri

TDL'ler, standart mesaj ve iletim biçimleriyle karakterize edilir. Bu genellikle standart olarak  <Message Format>/<Transmission Format> şeklinde yazılır.

NATO'da TDL standartları

NATO'da, uygun STANAG'a uygun olarak Bilgi Sistemleri Alt Komitesi'nin (ISSC) Veri Bağlantısı Çalışma Grubu (DLWG) tarafından taktik veri bağlantısı standartları geliştirilmektedir. Link Sistemleri dünyanın her yerinde her ülke tarafından da kullanılmaktadır. Sadece NATO’ya has bir usul değildir. 

Veri bağlantısı (data link), iletişim ağlarında ve sistemler arasında veri iletimini sağlayan fiziksel katmanın hemen üzerinde bulunan bir iletişim katmanıdır. Bu katman, veri paketlerinin doğru ve güvenilir bir şekilde iletilmesini sağlar. Veri bağlantısı katmanı, verilerin fiziksel iletimiyle ilgilenirken, aynı zamanda kullanıcılara veri hatalarını düzeltme ve kontrol etme yeteneklerini de sağlar.

Veri bağlantısı katmanının temel görevleri arasında şunlar bulunabilir:

Çerçeveleme (Framing):

Gönderilecek verileri küçük parçalara, yani çerçevelere böler. Bu çerçeveler, veri paketlerinin iletimini kolaylaştırır.

Akış Kontrolü (Flow Control):

Hızlı veri kaynağının yavaş veri alıcısını ezmemesi için veri akışını düzenler. Bu, verilerin kaybedilmeden ve hatalı iletilmeden alıcının hızına uygun şekilde iletilmesini sağlar.

Hata Algılama ve Düzeltme (Error Detection and Correction):

Veri bağlantısı katmanı, veri paketlerinin iletim sırasında bozulup bozulmadığını algılar ve gerekirse bu hataları düzeltir. Bu, iletim sırasında oluşabilecek hataları önler veya düzeltir.

Akım Kontrolü (Flow Control):

Veri akışını düzenler ve gerektiğinde hızı ayarlar. Bu, hızlı veri göndericilerinin daha yavaş alıcıları ezmesini önler.

Adresleme ve Yönlendirme (Addressing and Routing):

Çerçeveler içindeki verileri hedef cihaza iletmek için gerekli adres bilgilerini içerir.

Bağlantı Yönetimi (Link Management):

Bağlantının kurulması, sürdürülmesi ve sonlandırılması gibi bağlantı işlemlerini yönetir.

Veri bağlantısı katmanı, aynı ağda iletişim kurmak isteyen cihazlar arasında güvenilir veri iletimini sağlar. Ethernet, Wi-Fi, PPP (Point-to-Point Protocol) gibi protokoller, veri bağlantısı katmanının örnekleridir.

Taktik Data Link Kullanım Usulleri?

Dünyada kullanılmakta olan mevcut Taktik Data Link (TDL) sistemleri belli garantilere sahip olup ayrıca belli trafik servisleri sağlamak için tasarlanmış sistemlerdir. Kullanılan bu sistemlerin yeni servislere uyarlanabilecek esnek bir yapıları da mevcut değildir. 

Mevcut TDL ağları ile başka ağlar (karasal ağlar, uydu ağları, mevcut başka tür TDL ağları vb.) arasında trafik geçişleri ancak özel protokol dönüştürücüleri varsa mümkün olmaktadır. Her TDL sistemi kendi içinde kapalı bir kutu gibi tasarlanmıştır. 

Bu nedenle çeşitli ülkeler, mevcut TDL ve haberleşme sistemlerinin kullanımındaki kısıt ve zafiyetleri gidermek, milli kripto kullanmak, elektronik karıştırmalara ve bölgesel tehditlere karşı direnç kazanmak, geleceğin harekât alanında farklı bilgi ihtiyaçlarını ve milli talepleri karşılamak gibi ihtiyaçlar nedeniyle milli TDL sistemleri geliştirmek üzere çeşitli çalışmalar yürütmektedir.

Taktik Data Link (TDL) askeri olarak Kara, Deniz, Hava platformlarının ve Komuta Kontrol merkezlerinin günlük operasyonları esnasında bu sistemleri kullanan birlik ve silah araçlarının anlık bilgi alışverişini sağlayan, günümüz harekât konseptinin ayrılmaz bir parçası haline gelen ağ yapılarıdır.

Taktik veri bağlantısı (taktik data link), sadece NATO kullanımı ile sınırlı olmayıp milli olarak da askeri ve savunma alanlarında kullanılan iletişim sistemlerini ifade eder. Bu sistemler, farklı askeri platformlar arasında, örneğin uçaklar, savaş gemileri, karada bulunan birlikler gibi, taktiksel bilgi, komut ve kontrol verilerinin veya anlık harekât gelişmelerini, görüntülerini veya görev emirlerini güvenli ve hızlı bir şekilde diğer kullanıcılara iletilmesini sağlar.

Taktik veri bağlantıları, hava, deniz ve kara unsurlarının kendi iç iletişiminde kullanıldığı gibi aynı zamanda diğer her türlü askeri görevlerde ortaklaşa olarak da kullanılır. Örneğin, hava operasyonlarında savaş uçakları, keşif uçakları ve insansız hava araçları arasında gerçek zamanlı bilgi paylaşımı yapılmasına yardımcı olabilir. Kara birlikleri arasında koordinasyon sağlamak için de kullanılır ve deniz operasyonlarında gemilerin birbirleriyle ve karargâhlarıyla iletişim kurmalarını sağlar.

Taktik veri bağlantıları genellikle aşağıdaki özelliklere sahip olurlar:

Güvenlik: Askeri iletişimler sıklıkla hassas ve gizli bilgiler içerir, bu yüzden verilerin güvenliği büyük önem taşır. Taktik veri bağlantıları, güvenli şifreleme ve diğer güvenlik önlemleri ile bu gereksinimleri karşılar.

Bu sistemler;

1. LINK-ZA – Güney Afrika

2. SMART DATA LINK (SDL) – İsrail

3. TARAS – İsveç

4. Link-K – Kore

5. MultiLink-S - Türkiye

6. Japonya Milli Data Linki – Japonya

7. Link BR2 – Brezilya

8. JSIDLS (JOINT SERVICE INTEGRATED DATA LINK SYSTEM) – Çin

9. LINK II – Hindistan

10. LINK Y MK2 – Hollanda 

11. NATIONAL TDL NETWORK (NTDL) – Yunanistan

Gerçek Zamanlı İletişim:

Askeri operasyonlarda gerçek zamanlı bilgi alışverişi kritik önem taşır. Taktik veri bağlantıları, hızlı ve gecikmesiz iletişimi sağlayarak anlık kararlar alınmasını mümkün kılar.

Direnç ve Dayanıklılık:

Savaş koşullarında kullanıldığı için, taktik veri bağlantıları fiziksel engellere, elektromanyetik girişimlere ve diğer olumsuz koşullara dayanıklı olmalıdır.

Çoklu Platform Desteği:

Farklı türdeki askeri platformlar arasında veri paylaşımını sağlayabilmelidir. Uçaklardan gemilere, kara birliklerine kadar farklı platformlarda kullanılabilir.

Esneklik ve Entegrasyon:

Taktik veri bağlantıları, farklı türdeki sensörlerden ve sistemlerden gelen verileri entegre edebilmeli ve bu verileri koordineli bir şekilde iletebilmelidir.

Not: Yarınki yazımda "Taktik Data link Askeri bir harekatta nasıl kullanılır?" konusuna değineceğim.

 

Araştırmacı Yazar Müjdat  YUMAK
Araştırmacı Yazar Müjdat YUMAK
Tüm Makaleler

  • 25.08.2023
  • Süre : 5 dk
  • 2345 kez okundu

Google Ads