Site İçi Arama

siyaset

Ne Oluyor Bu ABD Başkanlarına?

CNN’de, biri eski, diğeri görevdeki iki başkanın karşılıklı tartışması ABD iç politika tarihinde ilk defa gerçekleşiyor. Her iki adayın ileri yaşlı olmaları ve her ikisinin de başkanlık yapması yanında kendileri ve yakınları hakkında yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarla siyaset gündemini işgal ediyorlar.

ABD Kasım ayında yeni başkanını belirlemek için seçime gidecek. Bu nedenle bu aralar ABD iç kamuoyunu en çok meşgul eden konu gittikçe kızışan başkanlık yarışı. 27 Haziran 2024 tarihinde CNN’de, biri eski, diğeri görevdeki iki başkanın karşılıklı tartışması ABD iç politika tarihinde ilk defa gerçekleşiyor. Her iki adayın ileri yaşlı olmaları ve her ikisinin de başkanlık yapması yanında bir ortak yanları daha var; son dönemde her ikisi de kendileri ve yakınları hakkında yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarla siyaset gündemini işgal ettiler. Haklarında yürütülen davalarda Trump açık ara önde olsa da Biden da bu konuda rakibine malzeme vermekte geri kalmıyor.

Trump hakkında biri birinci derece mahkeme aşaması sonuçlanmış, üçü kovuşturma aşamasında bulunan dört dava bulunmaktadır. Tarih sırasına göre gidecek olursak, ilki 30 Mayıs tarihinde ilk derece mahkemesince Trump’ın suçlu bulunmasıyla sonuçlanan “Susma Parası Davası”dır. Trump bu davada, 2016 Başkanlık Seçimi sonuçlarını etkilemek maksadıyla, yetişkin film yıldızı Storm Daniels’e avukatı Michael D. Cohen aracılığıyla ödenen 130.000 dolar civarındaki paranın kayıtlarını tahrif etmekle suçlanmaktadır. İddiaya göre Trump, Storm Daniels’le daha önce yaşadığı ilişkiyi seçim sonuçlarını olumsuz etkilememesi için sus payı vermek suretiyle örtbas etmek istemiştir. Şubat 2021’de soruşturması başlayan “Georgia Eyalet Seçimi Davası”nda 2020’deki kaybettiği eyalet seçiminin sonuçlarını kendi lehine değiştirmek için plan yapmakla suçlanmaktadır. Aralık 2021’de soruşturulmaya başlanan “6 Ocak Davası”nda, 2020 Başkanlık Seçimi’ni Biden’a karşı kaybetmesine rağmen iktidarı bırakmamak için, 6 Ocak Kongre Baskını’nıyla sonuçlanan çeşitli planlar ve girişimlerde bulunduğu iddia edilmektedir. “Gizli Dokümanlar Davası” Mart 2022’de soruşturulmaya başlanmıştır. Bu davada Trump, hassas ve gizlilik dereceli dokümanları uygun bir şekilde muhafaza etmeyerek, başkanlıktan ayrıldıktan sonra özel konutuna götürmekle suçlanmaktadır. Bu davada eski ABD Başkanı, dokümanların geri getirilmesine yönelik hükümet yetkililerinin çabalarını engellemekle de suçlanmaktadır. Trump şimdiye kadar sadece “Susma Parası Davası”nda yargılanmış ve jüri tarafından suçlu bulunduğu 30 Mayıs’ta açıklanmıştır. Suça ne cezası verileceğiyle ilgili kararın 11 Temmuz’da verilmesi beklenmektedir. Diğer davalarla ilgili henüz yargılama süreci başlamamıştır. 

Halihazırda görevdeki ABD Başkanı Biden’ın dava dosyaları Trump’ınki kadar kabarık değildir. ABD Başsavcısı tarafından atanan Özel Yetkilendirilmiş Savcı Rober Hur tarafından hazırlanan raporda Biden’ın Başkan Yardımcılığı döneminde bazı gizlilik dereceli dokümanı özel konutunda muhafaza ettiği belirtilmektedir. Savcı Hur raporunda Biden için cezai soruşturma açılmasına gerek olmadığı sonucuna varsa da benzer bir suçdan Biden’ın rakibi Trump  hakkında dava açılması konuyu siyasi tartışmaların odağına çekmektedir. Özel Yetkili Savcı Hur’a göre, Biden’ın kusurunu hafifleten yaşlılığı ve unutkanlığı gibi faktörler yanında, soruşturma aşamasında yetkililerle iş birliği yapması da kovuşturma aşamasına geçilmemesinde etkili olmuştur. Biden’ın doğrudan kendisi dava konusu olmasa da siyaseten başını ağrıtan diğer bir adli süreç oğluyla ilgilidir. 11 Haziran 2024’de oğlu Hunter Biden, uyuşturucu bağımlısı olduğu halde silah bulundurmak suçunda yargılandığı davada suçlu bulundu. Cumhuriyetçiler bu davanın, Biden ve ailesinin hukuk dışı işlere bulaştığının ispatı olduğunu ve bunun buzdağının görünen yüzü olduğunu ileri sürerek Biden’ı yıpratmaya çalışmaktadır. Demokratlar ise, Hunter Biden’ın mahkumiyetinin Başkan Biden’in nüfuzunu kullanmadığının ve hukuka saygısının göstergesi olduğunu ileri sürmektedir.

ABD’deki hukuki süreçlerin başkanlık seçiminde nasıl bir etki yaratacağı merak konusudur. Zira, ABD tarihinde ilk defa bir eski başkan, ve görevdeki bir başkanın oğlu mahkûm olmuştur. Davaların seçimden önce başlamasının, mahkumiyet veya beratla sonuçlanmasının veya seçimden sonrasına kalması durumunun her birinin farklı seçmen tabanları üzerinde farklı etkileri olacağı söylenebilir. Genel bir değerlendirmeyle, Trump hakkındaki davaların seçim öncesinde başlaması ve mahkumiyetle sonuçlanmasının Trump aleyhine; beratla sonuçlanması veya seçim ertesine kalmasının lehine bir etki yaratacağı ileri sürülebilir. Nitekim, Trump’ın mahkum edilmesinin ardından yapılan bir ankete göre Cumhuriyetçilerin %10’u başkanlık seçiminde Trump’a oy verme ihtimalini düşük görmektedir (9).

Bununla birlikte, seçim atmosferinin etkisiyle Trump taraftarlarının hakkında yürütülen davalardan fazla etkilenmeyeceği, mağduriyet duygusunun da etkisiyle adaylarının etrafında toplanacakları söylenebilir. Gerçekten de, “Sus Parası Davası”nın Trump aleyhine sonuçlanmasının ardından Trump kampanyası için yapılan bağışlar artmıştır (3). Liberaller açısından ise Trump hakkındaki davaların, onunla ilgili kanaatlarını destekleyen, kendi saflarını sıkılaştırıcı bir etki yapacağı ileri sürülebilir. Biden hakkında bir dava açılmamış olması ve oğlunun hakkındaki daha büyük iddialara rağmen şimdilik nispeten hafif bir suçtan mahkûm olmasının seçmen üzerinde çok olumsuz bir etki yaratmayacağı düşünülmektedir. Diğer taraftan, her zaman olduğu gibi belirleyici olan kararsızların tutumu olacaktır. Onların kararında ise başkanlar hakkındaki hukuki süreçlerden çok hayat pahalılığı, enflasyon, işsizlik, göçmenler, kürtaj hakkı gibi doğrudan kendisini ilgilendiren hususların daha etkili olacağı değerlendirmesini yapmak mümkündür.

Bu davaların başkanlık seçimlerinin sonuçları açısından belirleyici olmasa da ABD’nin uluslararası toplumdaki saygınlığını üzerinde olumsuz etkileri olacağı söylenebilir. Çin ve Rusya’nın ABD ve NATO karşısında alternatif ortaklık arayışlarını artırdığı bir dönemde batılı demokrasiler güçlü ve itibarlı bir ABD Başkanı görmek isteyecektir. Diğer taraftan, “herkes hak ettiği şekilde yönetilir” sözünde olduğu gibi, ABD’nin mevcut başkan adaylarının durumu ABD toplum ve siyasal yapısının içinde bulunduğu çıkmazı göstermektedir. Bunun dünya siyasetine yansımasını ise Afganistan’dan Suriye’ye, Ukrayna’dan İsrail’e, Libya’dan Tayvan’a birçok kriz ve çatışma bölgesinde görmek mümkündür.

Kaynaklar:   

(1) “Keeping Track of the Trump Criminal Cases”, 30 May 2024, https://www.nytimes.com/interactive/2023/us/trump-investigations-charges-indictments.html?action=click&pgtype=Article&state=default&module=styln-trump-civil-inquiry&variant=show&region=MAIN_CONTENT_3&block=storyline_top_links_recirc, erişim tarihi: 22.06.2024.

(2) “Trump Found Guilty In Hush Money Trial”, 30 May 2024, https://edition.cnn.com/2024/05/30/politics/donald-trump-hush-money-trial-verdict/index.html, erişim tarihi: 22.06.2024

(3) “Trump Campaign Raises Record $34.8 Million In Donations After Guilty Verdict”, 31 May 2024, https://www.cnbc.com/2024/05/31/trump-campaign-donations-record.html, erişim tarihi: 27.06.2024.

(4) “Convictions of Biden’s Son and Trump Put the Justice System on Trial”, 11 June 2024, https://www.nytimes.com/2024/06/11/us/politics/hunter-biden-trump-convictions-justice.html, erişim tarihi: 22.06.2024.

(5) “Hunter Biden Conviction Undercuts a Trump Narrative, and a Fund-Raising Pitch”, 11 June 2024, https://www.nytimes.com/2024/06/11/us/politics/donald-trump-hunter-biden.html, erişim tarihi: 25.06.2024.

(6) “Biden Angrily Pushes Back At Special Counsel’s Report That Questioned His Memory, Handling Of Docs, 09 February 2024, https://apnews.com/article/biden-hur-garland-classified-documents-836b99fe9cbef9ba7d32602f4928efec, erişim tarihi: 25.06.2024.

(7) “Takeaways From The Special Counsel’s Report On Biden’s Handling Of Classified Documents”, 09 February 2024, https://apnews.com/article/biden-classified-documents-age-trump-2024-4791639cc06cc0affee55aba80c7e6b3, erişim tarihi: 25.06.2024.

(8) “ABD'de Yasa Dışı Silah Edinmekten Suçlu Bulunan Hunter Biden, Avukatlık Yapamayacak”, 25.06.2024, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdde-yasa-disi-silah-edinmekten-suclu-bulunan-hunter-biden-avukatlik-yapamayacak/3258070, erişim tarihi: 26.06.2024.

(9) “Exclusive: One In 10 Republicans Less Likely To Vote For Trump After Guilty Verdict, Reuters/Ipsos Poll Finds”, 01.06.2024, https://www.reuters.com/world/us/one-10-republicans-less-likely-vote-trump-after-guilty-verdict-reutersipsos-poll-2024-05-31/, erişim tarihi: 27.06.2024.

(10) “Donald Trump, ABD Tarihinde Suçlu Bulunan İlk Eski Başkan Oldu; Bundan Sonra Ne Olacak?, 31.05.2024, https://tr.euronews.com/2024/05/31/donald-trump-abd-tarihinde-suclu-bulunan-ilk-eski-baskan-oldu-bundan-sonra-ne-olacak, erişim tarihi: 26.06.2024.

Dr. Adem ÇAKIR
Dr. Adem ÇAKIR
Tüm Makaleler

  • 28.06.2024
  • Süre : 5 dk
  • 661 kez okundu

Google Ads