Savaş mı? Satranç mı?

Satranç, aslında bilgisayarların olmadığı günlerde zamanının bir savaş oyunu satranç!

Bugün gerek özel taşları ile masa balında, ya da bilgisayar ortamında da oldukça popüler olsa da, bir zamanların gerçek savaş taktikleri üzerine düşünülmüş bir oyun aslında. 

Yani satranç oynarken aslında rakip ile savaşıyoruz!

Satranç oyununda kaleler var, atlar var, filler var, bir vezir bir şah, bir de askerler, yani piyonlar var.

8x8 karelerden oluşan bir savaş arenasında, her taşın farklı hamle kuralları olduğu, günümüzde de oldukça popüler bir oyun satranç!

***

4000 yıllık bir geçmişi olduğu söyleniyor. Antik Mısır’dan Çin’e, Mezopotamya’ya benzer oyunlara dair bulgulara rastlanmış arkeolojik kazılarda.

Aslında M.S. 3’üncü 4’üncü yüzyıllar civarında Hindistan’dan dünyaya yayıldığı biliniyor. 

Hindistan’daki adı Çaturanga. 

Ardından İran’a ve tüm dünyaya yayılmış.

*

Tabii satranç eski zamanların savaş yöntemleri ile düşünülmüş bir oyun.

Eski zamanlarda kaleler varmış, atlı birlikler, Hindistan’dan çıktığına göre doğal olarak filler…

***

Oyunu bugüne uyarlamak istesek sizce nasıl değişiklikler yapmak lazım?

8x8 oyun sahasına dokunmadan yapılabilecek değişiklikler var mı mesela? Bu büyüklük pratikte oldukça yeterli, hem istenildiğinde mevcut satranç takımları ile de oynanabilsin diyorum.

***

Evet, fikri olan var mı? 

Ne gibi değişiklikler yapabiliriz bugün bildiğimiz satrançta?

Her şeyden önce günümüzde artık krallık ile yönetilmiyoruz, dolayısıyla satranç tahtasına demokrasi getirmemiz gerekiyor bence. 

Mesela şah diye bir şey olmasın!

Ama şah olmayınca da oyunun bitişini nasıl yapacaksınız? 

Satrançta biliyorsunuz, kural tehdit altındaki şahın (şah çekilerek) gidecek bir karesi kalmayınca oyun bitiyor!

Satranç tahtasına demokrasiyi nasıl getirebiliriz?

Biraz zor galiba.

Neyse, bu kuralı şimdilik değiştirmeyelim, şah kalsın. 

Belki sadece adını değiştirerek sorunu halledebiliriz. 

Başkan yapalım mesela, ya da cumhurbaşkanı!

Vezir, bugünün başbakanı, ya da yürütmenin başı olarak da düşünülebilir. 

O günlerde vezir tek başına oldukça güçlü bir taş olarak düşünülmüş. 

Bugün de aynen güçlü bir yürütme organı olarak düşünülebilir bence. 

Yani yeni oyunda benzer bir pozisyon başbakan olarak bırakılabilir.

Yargıyı maalesef oyuna katamıyoruz! Sonuçta bu bir savaş oyunu. Savaşta yargıya yer yok!

Satrançta kaleler var, bugün artık kalelerin bir önemi kalmadığına göre kaleler yerine nasıl bir taş düşünülebilir acaba yeni oyunumuzda?

Bugünün savaşlarında kara, deniz ve hava kuvvetleri var. Bunları temsilen taşlar düzenlenebilir.

Ayrıca füzeler de ayrı bir taş ile yeni satranç oyunumuzda yer almalı bence.

Demek ki atlar yerine hava kuvvetleri, filler yerine deniz kuvvetleri ve kaleler yerine de füze rampaları olduğu düşünülebilir.

Kara kuvvetleri doğal olarak eskisi gibi piyonlar ile simgelenecek.

Ancak oyundaki taşların hamle kurallarını da biraz revize etmek gerekecek bu durumda.

Mesela hava kuvvetleri bugün önlerinde bir engel olmadan havadan düşman mevzilerine ulaşabiliyorlar ve düşman mevzilerini bombardımana tabi tutuyorlar. Demek ki eski oyundaki atlar gibi diğer taşların üzerinden atlayarak herhangi bir noktayı tehdit edebilmeleri gerekli. 

Yeni satrançta eski atların hamle şekli hava kuvvetleri için uygun olur mu?

Sanırım hava kuvvetlerinin hamleleri en azından daha uzun menzilli olmalı. 

Atlar gibi bir ileri bir çapraz hamle yerine belki de tahta üzerinde istedikleri noktaya gidip konma özelliği düşünülebilir.

Gerçi uçakların havada yakıtlarının bitmesi sorunu var, üstelik bombardıman sonrasında gerisin geriye üsse dönmeleri gerekiyor. 

Tamam, yakıt uçakları da var tabii ki, ama biz her şeyi tam olarak oyuna aktarmak zorunda değiliz. 

Yine de üsse geri dönmeleri oyuna aktarılabilir. Belki de hamle yapıp karşı takımdan bir taşı aldıktan sonra geriye tahtadaki belli yerlere konmaları düşünülebilir. Bu yerlere tahta üzerinde özel işaret konulabilir.

Bir de ardı ardına taş almaları mümkün olmamalı bence, mesela oyunda en fazla iki ya da üç kez böyle hamle yapmaları mümkün olsa nasıl olur? Joker gibi, belli sayıda hamle hakkı! 

Seyirciye soralım, telefon hakkımı kullanmak istiyorum gibi.

Filler yerine deniz kuvvetleri olabilir sanırım. Deniz kuvvetlerinin yine filler gibi çapraz hareket etmelerine ne dersiniz?

Bazı yerlere de gidebilmeleri mümkün olmasa mesela? 

Sonuçta her yer deniz değil, deniz kuvvetleri ise sadece kıyıdan etkili oluyorlar. Karşı takımın son iki sırasına ulaşamasınlar!

Kaleler yerine füze rampaları demiştik. 

Onlara da uçaklardaki gibi diğer taşların üzerinden atlama özelliği eklesek yeter sanırım. Yine kaleler gibi tahta üzerinde sadece ileri geri ve sağa sola hareket etmeleri uygun olacaktır.

Artık krallıklar yok diyoruz, ancak oyun için başkan ya da cumhurbaşkanı gerekli demiştik. 

Onun hamleleri ve rok atılabilmesi gibi kuralları aynen bırakmakta fayda var bence. Bir de demokrasi diyoruz ya, oyunun belli bir aşamasında herhangi bir taş ile yer değiştirmesi düşünülebilir. Böylece çok sıkıştırılmışsa, bir hamle kaybedilse de oyunun devamı sağlanabilir.

Vezir de mecburen kalacak anlaşılan, vezir değil de Başbakan! 

Onun hareketlerinde de değişiklik yapmaya gerek yok sanırım. Onu da demokrasi gereği bir hamle kaybıyla, ama sınırlı sayıda, mesela bir kereliğine bir başka taş ile yer değiştirmek mümkün olsa fena olmaz.

Gelelim kara kuvvetlerine, yani piyonlara. 

Sekiz piyonun da başlangıçta aynı olması da bugünün şartlarına pek uygun değil bence. 

Sonuçta kara kuvvetlerinde mekanize birlikler var, tanklar çok daha hızlı hareket edebiliyorlar.

Sonra artık çok daha etkin savaş yöntemleri geliştirilmiş durumda.

Bu yüzden piyonların da hamlelerinde değişiklik yapılmalı bence. Mesela kimi piyonlar tanklar yerine düşünülebilir. Biraz daha büyük, ya da özel işaretli olabilir bir kısmı. Sağdan ve soldan ikişer piyonu tank diye değiştirebiliriz. Bunlar normal piyonlardan daha hızlı hareket edebilir. Açılışta iki kare yerine üç kare ileri açılış yapsalar mesela yeterli olur mu?

Ya da sadece ileri sürüş değil, ileriki hamlelerinde de istendiğinde bunlar çapraz sürüş de yapabilseler nasıl olur?

Ortadakiler, yani piyon olarak kalanlar da açılıştaki iki kare hakkı sonrasında ileriki hamlelerde istenirse çapraz ya da yana sürüş hakkına sahip olsalar?

***

Böyle bir yeni satranç oyunu bugünkü satranca rakip bir oyun olabilir mi acaba?

Çok daha ileri düzeyde, her türlü savaş taktiğinin uygulanabildiği bilgisayar oyunları var zaten diyeceksiniz. 

Ben de biliyorum böyle oyunların olduğunu.

Ama benim düşündüğüm satranç gibi, sadece biraz daha modernize edilmiş haliyle, öyle daha çok gençlerin ve çocuk yaştakilerin oynadığı oyunlar gibi değil, dünya çapında turnuvaları yapılan, büyük ustaların üzerinde kafa yorarak, belki de hayatlarını bu yeni oyun üzerine kurdukları bir yeni satranç oyunu.

Oyun diyoruz ama sonuçta satranç gerçekte bir oyun değildir, üzerinde bunca emek harcayanı olduğuna göre aslında satranç bir spor dalıdır.

Yine de oyundur diye nitelendirmek istiyorsanız bir akıl oyunudur diyebiliriz.

***

Nasıl fikir? 

Böyle bir revizyon yapsak yeni satranç eskisini tahtından indirebilir mi?

Gerçek savaşların olduğu bir dünya yerine ben böyle bir oyun ile insanların çok daha barışçıl yöntemlerle birbirlerine rakip olmalarını tercih ederim doğrusu.

Savaşmak istiyorsanız da, buyurun, size gönül rahatlığıyla savaşabileceğiniz yepyeni bir satranç!

Böyle bir oyun üretip zengin olmak vardı ya aslında, günümüzde öyle hemen her şeyi çabucak insanlara kabul ettirmek kolay değil, büyük paralar gerekiyor reklamı için bile.

Yine de fikir olarak yazıda da olsa üzerinde düşünmek keyifliydi.

Moskova’dan herkese sevgi ve saygılarımla.