Amerika’nın Sovyetler Birliğine Hediye Ettiği Savaş Uçakları

ABD’nin müttefik devletlerin yanında savaşa katılmasının, İkinci Dünya Savaşı’nın seyrini değiştirdiği söylenebilir. Japon uçakları, 7 Aralık 1941 günü ABD’nin Pearl Harbour deniz üssüne baskın yapmasaydı, tarihin akışı başka türlü olabilirdi.

İkinci Dünya Savaşı’nda çarpışan taraflar 1939 ile 1945 yılları arasında, bugünün ölçüleriyle dahi inanılmaz sayıda uçak üretmişlerdir. Mihver devletlerin içinde yer alan Almanya 120,000 adet, Japonya 76,000 adet ve İtalya da 11,000 adet uçak üretmiştir. Müttefik devletlerin içinde yer alan ABD 325,000 adet, SSCB 157,000 adet ve İngiltere 132,000 adet uçak üretmiştir. Savaşın başında Almanya tarafından işgal edilen Fransa’nın ürettiği uçak sayısı sadece 5,000 adettir. İkinci Dünya Savaşı’nda her iki tarafın toplam ürettiği uçak sayısı 800,000 adetin üzerindedir.

ABD’nin gelişmiş endüstriyel üretim kapasitesi savunma sanayine yönelince, üretilen uçak sayısı, gökyüzündeki dengelerin değişmesine neden olmuştur. ABD, kendisi henüz savaşa girmeden önce, müttefik devletlere hava aracı ve silah sevkiyatına başlamıştı. Savaşı Hitler ile ortaklık yaparak başlatan ve Polonya’nın yarısını işgal eden SSCB, daha sonra taraf değiştirecek ve Almanya’nın karşısında ve müttefik devletlerin yanında yer alacaktı. Bugün Batılı ülkeler tarafından Ukrayna’ya yapılan silah yardımına benzer şekilde, ABD ve Birleşik Krallık, SSCB’ye Doğu Cephesinde Almanya’ya karşı kullanmaları için silah ve hava aracı yardımı yapmıştır. Ödünç/Kiralık (lend-lease) antlaşması çerçevesinde verilen hava araçlarının çeşitleri, adetleri ve SSCB’ye ulaştırılma yöntemleri ilginçtir.

ABD'nin Ruslara Verdiği Uçak Sayısı:

ABD 1941 yılından başlayarak savaşın sonuna kadar, SSCB’ye çok sayıda Bell P-39 Airacobra, Bell P-63 Kingcobra, Curtiss P-40 Tomahawk/Kittyhawk savaş uçakları, Douglas A-20 Havoc, North Amerikan B-25 bombardıman uçakları, Douglas C-47 nakliye uçakları ve North Amerikan AT-6 Texan Eğitim uçakları gönderdi. ABD tarafından SSCB’ye gönderilen savaş uçağı sayısı 9600 adet, bombardıman uçağı sayısı 3780 adet, nakliye uçağı sayısı 707 adet ve eğitim uçağı sayısı 82 adettir. Toplam 14168 adet uçak gönderilmiştir.

Ruslara Verilen Uçakların Teslim Rotası:

ABD’nin farklı bölgelerinde imal edilen uçaklar, önce özel görevli mürettebat tarafından, Kuzeybatı Sahneye Çıkış Rotası adı verilen yol takip edilerek, Alaska’nın Fairbanks bölgesinde yer alan Ladd Hava Üssüne ulaştırılıyordu. Uçakların Alaska’dan SSCB içinde, Krasnoyarsk bölgesinde bulunan Pilot Eğitim Merkezlerine giderken izledikleri Alaska-Sibirya rotasına Kuzey Yolu ya da ALSIB (Alaska-Sibirya) adı veriliyordu. Birbirini takip eden beş parkurdan oluşan bu yol 4740 mil, yani 7600 kilometre uzunluğundaydı. SSCB’ye verilen uçakların önemli bölümünün tek koltuklu, menzilleri ve seyrüsefer kabiliyetleri sınırlı avcı uçakları olduğunu dikkate alırsak, 7600 kilometre uzunluğundaki bu mesafenin emniyetli olarak uçulmasının hassas planlamalar gerektirdiğini anlarız.

Uçaklar ALSİB yolculuğuna çıkacakları Alaska’daki Ladd Hava üssüne, Amerikalı pilotlar tarafından getiriliyordu. 7600 kilometre yolculuğa çıkacak uçaklar burada Rus pilotlar tarafından kontrol ediliyor ve teslim alınıyordu. Yolculuk, bayrak yarışı gibi planlanmıştı. Rota birbirini takip eden beş parçadan oluşuyordu. Her rota parçasını ayrı ekip uçuyordu. Dolayısı ile ekipler hep aynı bölgede uçtukları için uzmanlaşmıştı.

Rotada Uçuş Düzenleri ve Limitli Uçakların Desteklenmesi

Her rota parçasının içinde, sayısı yediyi bulan ara duraklar vardı. Burada, uçaklara yakıt ikmali yapılıyordu. Ara duraklar arasındaki mesafe, ortalama 370 kilometreydi. Tek koltuklu Bell P-39 Airacobra, Bell P-63 Kingcobra savaş uçakları ya da Curtiss P-40 Tomahawk/Kittyhawk savaş uçakları gruplar halinde ve kendilerine eşlik eden çok motorlu North American B-25 Mitchell ya da Douglas A-20 Havoc bombardıman uçakları ile birlikte uçuyorlardı.

Bombardıman uçaklarından birisi filonun önüne geçiyor ve navigatörlük (yol bulma) görevini yapıyordu. Filonun arkasında uçan Bombardıman uçağı ise, gruptan ayrılan uçak olmadığını kontrol ediyordu. Navigasyon imkanları ve yeterli menzilleri olan Bombardıman uçakları ve Douglas C-47 Skytrain uçakları, ihtiyaç durumunda, filoya dahil olmadan da uçurulabiliyordu. C-47 nakliye uçakları, uçakların pilotlarının her bir rota parçasının sonundan rota parçasının başına doğru, doğuya doğru geri götürülmelerini ve ara duraklardaki yakıt ve erzak ikmal görevini de üstlenmişlerdi.