Halep Vilayetinin Türkiye Açısında Önemi Nedir?

Osmanlı devletinde 1907 yılında yayınlanmış bir harita “Halep Vilayeti” başlığını taşıyor. Kapak fotoğrafında yer alan harita Osmanlı devletinin vilayetlerini gösteren bir haritaydı.

Osmanlı idari yapılanmasında sancaklar bugünün illerine karşılık geliyordu, vilayetler ise sancakların bağlı olduğu büyük bölge yönetimleriydi.

Merkezi Halep sancağı olan bu büyük vilayet bugün Türkiye ile Suriye arasında bölünmüş durumdadır. Halep merkezli bu büyük vilayete dahil olan şehirlerin en önemli ticari bağlantıları Halep şehri ile idi. 

1907 yılında yayınlanmış olan Halep vilayet haritasında Halep vilayetinin, kuzeybatıda Adana vilayetine, kuzeyde Sivas ve Mamuret el Aziz (Elâzığ) vilayetlerine, kuzeydoğuda Diyarbakır vilayetine, doğuda Deyrüz Zor sancağına, güneyde Suriye vilayetine ve güneybatıda Beyrut vilayetine komşu olduğunu görüyoruz.

Halep vilayetinin merkezi Halep sancağıydı. Günümüzde Türkiye’de olan Hatay, Kilis, Gaziantep, Urfa ve Maraş illeri Halep vilayetinde bulunuyordu. 1908 yılı itibarı ile vilayette Halep, Maraş, Antep ve Urfa sancakları bulunuyordu. 

Birinci Dünya Savaşının sonrasında Halep sancağını işgal eden Fransız kuvvetleri vilayetin diğer sancakları olan Urfa, Maraş ve Antep sancaklarını da işgal etmek istediler. Bu şehirlerin Fransız işgal güçlerine silahla karşı koymaları sonrasında nihai olarak Fransız ordusu bu şehirlerden çıkmak zorunda kalmıştır.

Fransızlara karşı canları ile karşı koyan bu şehirlere bu fedakarlıkları nedeni ile Millet Meclisi tarafından kahramanlık ifade eden ünvanlar verilmiştir. Antep şehri Gaziantep, Maraş şehri Kahramanmaraş ve Urfa şehri Şanlıurfa isimlerini almışlardır. 

Yine Fransız mandası altına girmiş olan Antakya ve İskenderun şehirleri Türkiye’nin baskısı ile düzenlenen halk oylaması ile önce Hatay adı ile bağımsız olmuşlar ve daha sonra Türkiye’ye katılmışlardır.

1918 öncesinde Halep vilayetinde yer alan Maraş sancağı ve Antep sancağı tamamen Türk topraklarındadır. Urfa sancağının sadece Rakka kazası Suriye’de kalmıştır, diğer tüm kazaları Türk topraklarındadır. 

Halep sancağının ise İskenderun, Antakya ve Belen kazası Türk topraklarındadır. Merkez Halep kazası, Idlib, Al-Bab ve Jisr al-Shughur kazaları Suriye’de kalmıştır. 

Suriye iç savaşındaki gelişmeler nedeni ile Halep vilayetinin geçmişi ve Misak-ı Milli sınırları içindeki yeri günümüzde de güncel ve merak uyandıran bir konudur.