Kıbrıs Barış Harekâtının Üçüncü Gününde (22 Temmuz) Türk Hava Kuvvetleri (Bölüm -5)
Ulaştırma filoları tarafından 132 sorti olmak üzere harekâtın ilk safhasında Türk Hava Kuvvetleri tarafından toplamda 733 sorti icra edilmiştir. Bu görevler sırasında 6’sı F-100, 1’i F-104 ve 1’i RF-84F olmak üzere toplam 8 uçak kaybedilmiştir.
Hava Kuvvetleri Komutanlığına ait ulaştırma uçakları, devam eden harekâtın ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik devreye sokulan “Yıldız Atma-3 Planı” çerçevesinde görev hazırlıklarını tamamlamışlardır.
Hava Kuvvetleri Komutanlığının emri ile 1 adet C-160 uçağı, Hava İndirme Tugayınca hazırlanan sağlık malzemelerini Erkilet (Kayseri)’ten alarak 07.05’te Kıbrıs üzerinde Kırnı Meydanı kuzeydoğusuna atmıştır.
Etimesgut Askeri Meydanından kalkan 4 adet C-160 uçağı ile öncelikle havadan tıbbı malzeme atılmıştır. Yine bu meydandan kalkan 15 adet C-47 uçağı ile Lefkoşa’nın 5 kilometre kuzeyine 300 paraşütçü indirilmiştir.
C-47 uçakları Gönyeli-Boğazköy bölgesine personel indirmiştir. Yıldız Atma-3 harekâtının ikinci sortisi için Etimesgut Hava Meydanı’nda; 2 adet C-130, 2 adet C-160 ve 15 adet C-47 uçağından oluşan bir filo Kıbrıs’a görevine gönderilmiştir. Uçaklar, hazırlanan malzemeyi Kırnı bölgesine saat 15.35’de atmışlardır. Görev bitiminde C-130 ve C-160 uçakları Erkilet’e, C-47 uçakları ise Etimesgut’a inmiştir.
Kıbrıs’ta Barış Harekâtı devam ederken, Yunanistan’ın batı sınırımıza yakın bölgelerde taciz ve elektronik karıştırma görevleri yaptığına şahit olunmuştur. Çanakkale radarı, karıştırma sinyalleri alınca, bölge yakınlarında Yunan Hava Kuvvetlerine ait EC-47 tipi elektronik harp uçağının uçtuğu tespit edilmiştir. Bunun üzerine, saat 13.25’de 142’inci Filoya bağlı 2 adet F-102 A uçağı Yunan EV-47 uçağını önlemek için scramble kalkışı yapmış, EC-47’yi ararken bölgede tespit edilen 2 adet Yunan F-5A ile it dalaşına girilmiştir. Hava muhaberesinde, Yunanlılara ait F-5A uçağının biri düşürülmüştür. Diğer Yunan F-5A uçağı muharebeyi bırakarak bölgeden uzaklaşmaya başlamıştır. Kolun 2 numarası Yunan F-5A uçağını bir müddet takip etmiş, ancak daha sonra seyrüsefer sisteminde yaşadığı arıza nedeniyle yanlış istikamette uçarak neredeyse Atina üzerine kadar gitmiştir. Durumu fark Türk topraklarına doğru uçmaya başlamış, Söke civarına geldiğinde yakıtı bittiğinden motoru durmuş ve bunun üzerine mecburi iniş paterniyle Söke karayoluna başarılı bir iniş gerçekleştirmiştir.
Bu arada savaş uçakları da Ada’da vurulması gereken hedefleri bombalamaya devam ettiler. Öğleden sonra 141’inci Filo’ya ait F-104’ler 750 librelik bombalar yüklü olarak 17 sorti gerçekleştirdiler.
22 Temmuz günü harekâtta; 1xF-104 D uçağı düşmüş ve pilotu paraşütle atlamıştır. 1xF-102A ve 1xF-100C inişte kırım geçirmiştir. Gün boyunca; 122 taarruz, 12 keşif görevi, 23 hava savunma ve 19 ulaştırma sortisi yapılmıştır.
Birinci Kıbrıs Barış Harekâtına Katılan Hava Filoları ve Yaptıkları Görevler
Kıbrıs Barış Harekâtının ilk safhası 20-22 Temmuz 1974 tarihleri arasında icra edilmiştir. Türk Hava Kuvvetlerinden harekâta katılan filolar:
Etimesgut Hava Ulaştırma Grup Komutanlığı (C-47),
221’nci Filo Komutanlığı (C-160)
222’nci Filo Komutanlığı (C-130)
111’nci Filo (F-100 D/ F)
112’nci Filo (F-100 C/F).
131’inci Filo Komutanlığı (F-100C)
132’nci Filolar (F-100 C).
141’inci Filo (F-104 G).
152’nci Filo (F-5).
171’inci ve 172’nci Filolar (F-100 D/F).
181’inci Filo (F-100C/F)
184’üncü Filo (RF-84F).
191’inci Filo (F-104 G)
Harekâtın bu ilk safhası kapsamında 171’inci Filo Komutanlığı tarafından 26 görev kapsamında 75 sorti, 172’nci Filo Komutanlığı tarafından 25 görev kapsamında 55 sorti, 131’inci Filo Komutanlığı tarafından 30 görev kapsamında 89 sorti, 132’nci Filo Komutanlığı tarafından 26 görev kapsamında 73 sorti, 181’inci Filo Komutanlığı tarafından 28 görev kapsamında 95 sorti, 184’üncü Filo Komutanlığı tarafından keşif görevi kapsamında 69 sorti yapılmıştır.
152’nci Filo Komutanlığı tarafından indirme ve çıkarma birliklerinin himayesi kapsamında 111’inci, 112’nci, 191’inci ve 141’inci Filo Komutanlıkları tarafından da Baf bölgesindeki amfibi Rum konvoyuna taarruz görevleri icra edilmiştir.
Ulaştırma filoları tarafından 132 sorti olmak üzere harekâtın ilk safhasında Türk Hava Kuvvetleri tarafından toplamda 733 sorti icra edilmiştir.
Bu görevler sırasında 6’sı F-100, 1’i F-104 ve 1’i RF-84F olmak üzere toplam 8 uçak kaybedilmiştir. Ateşkesin ilan edildiği 23 Temmuz’da Hava Pilot Üsteğmen İbrahim Çınar, F-102 uçağı ile Balıkesir üzerinde gece alarm reaksiyon görevi sırasında şehit olmuştur.
Ateşkes İlan Ediliyor
Müdahale sonrası Türkiye, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 353 sayılı kararı sonucunda üç gün süren birinci harekâtın ardından 22 Temmuz 1974 saat 17.00’den itibaren ateşkes ilan etmiştir.
Bu karar sonrası 1960 tarihli Garanti Antlaşması’na göre taraf olan 3 devletin (Türkiye, Yunanistan ve İngiltere) Dışişleri Bakanları 25 Temmuz 1974’te Cenevre Konferansı’nda toplanmış ve 6 günlük bir çalışmadan sonra 30 Temmuz 1974 tarihinde Cenevre Deklarasyonu olarak bilinen belgeyi imzalamışlardır.
(Devam edecek)
