Kurtuluş Savaşı Yazıları: “4 Kasım 1918 Tarihinde İcra Edilen Faaliyetler” (Bölüm 8)
Yıldırım Ordular Grubu, bugün sadece İngiliz talepleri ile değil asayişi bozan çapulculuk hareketleri ile de meşgul oldular. Bab ve Münbiç bölgesindeki bazı Türkmen ve Arap aşiretleri, köyleri yağmalamış ve Antep’in 20 km güneyine kadar yanaşmışlardır.
Mustafa Kemal Paşa, 4 Kasım 1918 sabahı 6’ncı Ordu Komutanı’nın gönderdiği telgrafı almış ve okuduktan sonra derhal 7’nci Ordu’ya göndererek aynı şeylerin ordu birliklerinin başına gelmemesi için gerekli tedbirlerin alınmasını emretmiştir. Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti’ne de 6’ncı Ordu’nun gönderdiği raporu okuduğunu bildirmiş ve Grup birliklerini aynı duruma sokmamak için mütareke şartlarının izahına dair 3 Kasım’da sorduğu sorulara ve yaptığı tekliflere cevap verilmesini istemiştir.
Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti buna; Toros Tünellerinin İtilaf Devletleri tarafından işgalinin sadece muhafazaya haiz olacağı, işletme faaliyetlerinin Türk yetkililere ait olacağı, mütareke metninde sadece Toros Tünellerinden bahsedildiği, eğer İngilizler Amanos Tünellerini de işgal etmek isterlerse buna itiraz edileceği ve durumun Karargâh-ı Umumi’ye bildirileceği, işgal kuvvetinin nereden geleceğinin ve miktarının İngiliz İşgal Komutanlığı tarafından bildirileceği, Suriye’deki garnizonların teslimi maddesinin ihtiyaten yazılmış olduğu, Suriye’de bulunan bir kıta olmadığından bu maddenin Yıldırım Ordular Grubu ile alakası olmadığı cevabını vermiştir.
Ayrıca, Hicaz Kuvve-i Seferiyesi’ne ve Birinci Kuvve-i Mürettebe (Maan bölgesindeki kıtalar)’ye mütarekenin kendilerine ait maddeleri hakkında Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı tarafından İngiliz telsiz-telgrafından istifade ederek bilgi verilmesi emredilmiş ve şu anda cephede bulunan kıtaların mütarekenin beşinci maddesi gereğince durum ortaya çıkıncaya kadar bulundukları hatlarda kalacağı bildirilmiştir. Kilikya olarak belirtilen bölgenin hududu icap ederse bildirilecektir. Terhise ve 20’nci maddede belirtilen teçhizat, silah, cephane ve nakliye vasıtalarının kullanılmasına dair talimat daha sonra verilecektir. Grup tarafından yapılması planlandığı belirtilen diğer tedbirler uygun bulunmuştur.
Beş maddeden oluşan bu cevaptaki ikinci ve beşinci maddelerde yazılanlar şifrede açılamamıştır. Bu sebeple bu maddelerin tekrar gönderilmesi istenmiştir. Bu sırada 41’inci Tümen Komutanlığı tarafından; 3 Kasım’da gelen görüşme memurlarının tekrar geldikleri, Halep’teki kuvvetlerine erzak sevk etmek için İskenderun’u işgal etmeleri gerektiğini ve İskenderun-Halep şosesini tamir etmek üzere şehre asker çıkaracaklarını söyledikleri bildirilmiştir. Tümen Komutanı, mütarekede buna dair bir madde bulunmadığından konuyu üstlerine soracağı cevabını vermiştir. Beş torpil tarama gemisi ise mütareke şartlarına uygun olarak İskenderun Körfezi’ndeki mayınları taramaya başlamıştır. Suyun yüzeyine çıkan torpillerin tarama gemileri tarafından top ve tüfek ateşiyle imha edileceği bildirilmiştir.
Yıldırım Ordular Grubu, bugün sadece İngiliz talepleri ile değil bazı aşiretlerin asayişi bozan çapulculuk hareketleri ile de meşgul olmak zorunda kalmıştır. Çünkü Bab ve Münbiç kazalarından bazı Türkmen ve Arap aşiretleri, Çobanbey ve Akçakoyunlu İstasyonları civarındaki köyleri yağmalamış ve Antep’in 20 kilometre güneyine kadar yanaşmışlardır. Bunların tenkili için gerekli tedbirler alınmış ve gelişmeler Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti ile 6’ncı Ordu Komutanlığı’na bildirilmiştir.
Akşamüzeri, İskenderun Körfezi’nde tüm gün torpil arayan beş geminin bu faaliyetlerine ertesi gün de devam edeceği 41’nci Tümen’e haber verilmiştir. Bunun üzerine 41’inci Tümen Komutanlığı, torpil gemileri tarafından 5 Kasım’da da torpil aranacağını, arama sırasında bulunan torpillere top ve tüfeklerle ateş edilebileceğini ve bu durumun çatışmaların başladığı şeklinde anlaşılmaması için tüm birliklere bilgi verildiğini Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı’na bildirmiştir.
Bu gelişmeler üzerine Mustafa Kemal Paşa, İtilaf Devletlerinin mütarekede kendisinin de tespit ettiği belirsiz hususlardan yararlanarak İskenderun’a asker çıkarmayı ve bundan sonra da hızla Toroslara kadar olan bölgeyi işgal etmeyi planladıklarını anlamıştır. Bu sebeple, birliklerin geri çekilmesine ve menzil teşkilatını yeni hatlarda birliklerin ikmalini sağlayabilecek şekilde yeniden düzenlemeye karar vermiştir. Bu maksatla bir emir yayınlayarak Yıldırım Başmenzil Müfettişliği’ni lağvetmiştir. Yıldırım Ordular Grubu’nun yalnız bir menzil müfettişliği olacak ve bunun karargâhı Adana’da bulunacaktır. 23’üncü Tümen Komutanı, asli görevi uhdesinde kalmak üzere Menzil Müfettişliği görevine tayin edilmiştir. Menzillerde bulunan bütün araç ve teşkilat, onun emrine girecektir.
