Kurtuluş Savaşı Yazıları: “7 Kasım 1918 Tarihinde İcra Edilen Faaliyetler” (Bölüm 11)

Beklenen emir, 7 Kasım sabahı Yıldırım Ordular Grubu’na ulaşmıştır. Emirde; İskenderun’a çıkacaklara karşı silah kullanılması emri verilmiş olmasının, devletin siyasetine ve memleketin menfaatine aykırı olduğu belirtilmiş ve bu emrin derhal değiştirilmesi istenmiştir. Mütareke şartlarının kötü yorumlanmasından, kötü tatbikinden ve muhtelif tabirlerden kaynaklanan zorluklar daha önceden görülmüştür. Mütareke’deki bu gayri müsait şartları kabul ettiren şey gaflet değil kesin mağlubiyettir. Devlet, mevcut durumun elverdiği siyasi teşebbüslerde bulunmakta ve başarı göstermektedir. Bu nazik zamanda devletin geleceğine büyük etkisi olan hareketlerin cephede ifası ziyadesiyle emniyet arz etmektedir. Mevcut koşulların münakaşa ve gecikmeye tahammülü olmayıp verilen talimatlara kesin olarak uyulacaktır. Yakında Grup’un lağvedilmesi emri verilebilir, karargâhına ise 7’nci Ordu Karargâhı unvanı verilebilir ve geri kalan ordu karargâhları lağvedilebilir. 

Bu sırada, 6-7 Kasım gecesi Mustafa Kemal Paşa’nın emrine uygun olarak büyük kısmıyla İslâhiye’ye doğru hareket eden 20’nci Kolordu, Katma-Subaşı hattının kuzeyine geçmek üzeredir. Bu hat geçildikten sonra Mustafa Kemal Paşa, 2’nci Ordu ile 41’inci Tümen’e ve kolordulara İskenderun’un işgali hakkında Ahmet İzzet Paşa’nın verdiği emre uygun olarak yeni bir emir yayınlamıştır. Bu emirle, 20’nci Kolordu’nun harekâtı sona erdiğinden 5 Kasım’da verilen emrin ikinci maddesine göre İskenderun’a asker çıkarılmasına ateşle karşılık verileceğine dair görev iptal edilmiştir. İngilizlerin yapacağı teşebbüslere karşı silah kullanılmayıp protesto edilecek ve durum Grup’a bildirilecektir.

Mustafa Kemal Paşa, verdiği bu emri bir telgrafla Sadrazam Ahmet İzzet Paşa’ya da haber vermiştir. 6 Kasım tarihli emre cevap olan bu telgrafta; 5 Kasım’da İskenderun’a çıkacaklara karşı silahla karşılık verilmesini emrettiğini fakat 20’nci Kolordu büyük kısmıyla Katma-Subaşı hattının kuzeyine geçtiğinden oradaki komutana emrin iptal edildiğine dair talimat verildiğini bildirmiştir. Ayrıca, Grup Karargâhı’nın 7’nci Ordu Karargâhı vaziyetini almasına dair yeni teşkilat hakkındaki emrin, 2’nci ve 7’nci Ordu karargâhları lağvedilerek yalnız Grup Karargâhı’nın bırakılması hakkındaki teklifinden pek bir farkı olmadığını, ancak Yıldırım Ordular Grubu ile emrindeki bütün kıtaların barış durumuna geçinceye kadar Grup ile ilişkilerinin kesilmesinin birçok sakıncası olduğunu belirtmiştir. Zaten 7’nci Ordu da lağvedilmeye mahkûm olduğundan, bunun şimdiden yapılarak manevi etkisi büyük olan Yıldırım Ordular Grubu’nun Yıldırım Grubu şeklinde muhafaza edilmesini teklif etmiştir. 

Buna rağmen, Ahmet İzzet Paşa’nın bu teklifi kabul etmediği, çünkü sürekli olarak anlaşmazlıklar yaşadığı Mustafa Kemal Paşa’yı görevden alarak bölgeden uzaklaştırmaya karar verdiği anlaşılmaktadır. Gün içinde Yıldırım Ordular Grubu ve 7’nci Ordu Karargâhlarının lağvedildiğine ve Mustafa Kemal Paşa’nın Harbiye Nezareti emrine alındığına dair bir irade-i seniye alması da bunun bir göstergesidir. Bu kararın alınmasında İtilaf Devletlerinin baskılarını artırmalarının da etkisi olduğu söylenebilir. Çünkü bu sırada Sadrazam’a, Amiral Calthorpe’dan İskenderun hakkındaki tartışmalara son verecek bir telgraf gelmiştir. Bu telgrafta; Britanya Hükümeti’nden alınan talimata göre, Mütareke’nin 7’nci 10’uncu ve 16’ncı maddeleri gereğince İskenderun Komutanı’nın General Allenby istediği zaman şehri teslim etmesi, aksi takdirde şehrin cebren işgal edileceği bildirilmiştir. 

Bu gelişmelerden habersiz olduğu anlaşılan Mustafa Kemal Paşa, kendi teklifine uygun olarak 2’nci ve 7’nci Ordu Karargâhları lağvedilecekmiş gibi, kolordular ve bağlı birliklere yeni konuş ve kuruluş durumuyla ilgili bir emir yayımlamıştır. Buna göre; 24’üncü Tümen, 20’nci Kolordu emrine girecektir. Tümen ihtiyatındaki birlikler Katma güneyindeki 20’nci Kolordu birliklerini değiştirecektir. 24’üncü Tümen, 11’inci Tümen bölgesindeki birliklerini alacaktır. 20’nci ve 15’inci Kolordular arasında ara hattı Hupnik Çayı olacaktır. Bu Çay 20’nci Kolordu bölgesine dâhil olacak, 11’inci Tümen Raco’da, 1’inci Tümen İslâhiye civarında toplanacaktır. 

41’inci Tümen, 15’inci Kolordu’ya bağlanmıştır. Bu tümen, İngilizlerle ilgili hususları doğrudan Grup’a bildirecek ve bu hususlarda doğrudan Grup’tan emir alacaktır. 15’inci Kolordu, karargâhını İskenderun’a yakın bir yere nakledecektir. 3’üncü Kolordu Karargâhı, Adana’ya gelecek fakat kolordu komutanı, 15’inci Kolordu tarafından İskenderun için gerekli tedbirler alınıncaya kadar İskenderun’da kalacaktır. Cerablus Köprüsü başındaki müfreze, Antep Mıntıkası Komutanlığı emrine girecektir. 20’nci Kolordu Komutanlığı, 7’nci Ordu Karargâhı’ndan aldığı subaylar ile karargâhını takviye edecektir. Ordu Levazım Reisi, yerine biri tayin edilene kadar kolorduda kalacaktır.