Kurtuluş Savaşı Yazıları: “9 Kasım 1918 Tarihinde İcra Edilen Faaliyetler” (Bölüm 13)

Mustafa Kemal Paşa, 9 Kasım’da Harbiye Nezareti’ne bir telgraf çekmiş, 2’nci ve 7’nci Ordular lağvedilmiş olduğundan, bu ordular adına halen gönderilen telgrafların ötede beride kalarak işlemlerinin yapılamadığını belirtmiş ve Grup’la muhabere edilmesi gerektiğinin ilgililere tebliğ edilmesini istemiştir.  

Bu telgrafın altını, Yıldırım Grubu Komutanı olarak imzalamıştır. Gün içinde İstanbul’a ve ast birlik komutanlarına gönderilen diğer telgraflarda da imza hanesine aynı şey yazılmıştır. Yani Mustafa Kemal Paşa kendi teklifinin kabul edildiğini ve Yıldırım Grubu Komutanı olarak göreve devam edeceğini düşünmektedir.

Bu bilgilerden; Mustafa Kemal Paşa, Ahmet İzzet Paşa, Harbiye Nezareti ve Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti arasında hangi orduların lağvedileceği hakkındaki muhaberede bir kopukluk veya anlaşılmama durumu meydana geldiği, Mustafa Kemal Paşa kendi teklifi kabul edilmiş gibi hareket ederken, Ahmet İzzet Paşa’nın farklı bir karar verdiği, fakat Harbiye Nezareti ve Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti’nin bu kararı zamanında öğrenemediği anlaşılmaktadır. 

Bu sebeple, bazı kaynaklarda iddia edildiği gibi Mustafa Kemal Paşa, 7 veya 8 Kasım’da, ordusu olmayan bir komutan değildir. 10 Kasım’da bölgeden ayrılacağını da bilmemektedir. Birlikleri sevk ve idare etmeye devam etmektedir. 9 Kasım’da İskenderun’un İngilizlere teslimi konusunda Ahmet İzzet Paşa tarafından verilen emrin gereğini de ast birliklere o emretmiştir.

Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği emre uygun olarak 9 Kasım sabahı İskenderun Mevki Komutanı ile İtilaf Devletleri İskenderun Deniz Kuvvetleri Amiri arasında şehrin teslimi hakkında bir protokol imzalanmıştır. Protokole göre; İskenderun 9 Kasım’da tamamen tahliye edilecektir.  10 Kasım 1918 saat 08.00’da doğudan güneye Amanos dağlarının doruk noktalarıyla ve batıdan kuzeye İskenderun Körfezi ile tahdit edilen bölge Osmanlı ordusu tarafından tamamen tahliye edilecektir. Mülkiye memurları, polis ve liman memurları İskenderun’da kalacaktır. 

Bu protokole uygun olarak İskenderun, çatışma yaşanmadan İngilizlerce işgal edilmiştir. İskenderun, 5-10 denizci asker ile işgal edilmiştir. İşgal bölgesinin Belen’in güneyinden geçtiği ve İtilaf Devletleri temsilcileri tarafından Suriye hududunun Payas’tan geçtiğinin farz edildiği 15’nci Kolordu Komutanı tarafından Yıldırım Ordular Grubu’na bildirilmiştir. Ayrıca, Topboğazı’ndaki cephane ve malzemeler için ne yapmak gerektiği sorulmuştur. 

Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa, 41’inci Tümen birliklerinin Kırıkhan üzerinden kuzeye hareketlerinin emredildiğini, Topboğazı’ndaki cephane ve malzemenin de aynı yolla nakledilmesini, işgal keyfiyeti İskenderun’a ait olduğundan Topboğazı civarını kapsayamayacağını bildirmiştir. Mustafa Kemal Paşa, gece yarısına doğru, İskenderun’un saat 13.00’da işgal edildiğini bir telgrafla Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Riyaseti’ne haber vermiştir.